Jean-Marc Mwema wil wereld verbazen op EK basketbal: ‘De tijd van “leuk dat we erbij zijn” is voorbij’

Voor de vijfde keer op rij nemen de Belgian Lions deel aan het EK basketbal. Op 1 september treffen ze thuisland Georgië. ‘We moeten stoppen met onszelf weg te zetten als een klein basketballand’, vindt Jean-Marc Mwema.

Het gaat geweldig met het nationale vrouwenbasketbalteam en zo mogelijk nog beter met de mannelijke 3×3. Beide teams plaatsten zich voor de Olympische Spelen, met een beetje meeval hadden medailles zelfs gekund. De Belgian Lions, de nationale mannenploeg in het gewone basketbal van vijf tegen vijf, willen graag meedrijven in die hausse. Vorige week speelden de Lions kwalificatiematchen voor het WK van 2023, deze week reizen de basketballers af naar Georgië voor het Europees kampioenschap. ‘Van jaloezie op de olympische teams is geen sprake: iedereen is blij dat het goed gaat met het Belgische basketbal’, vertelt Jean-Marc Mwema, de 32-jarige small forward van de Belgian Lions. Voor wie het basketbal niet volgt: ‘small forward’ slaat op Mwema’s positie op het veld, niet op zijn postuur. Mwema is 1,95 meter en legt 100 kilogram in de schaal.

Door het vermaledijde virus heeft er al vijf jaar geen EuroBasket meer plaatsgevonden. Dit EK is een gezamenlijke organisatie van Tsjechië, Duitsland, Italië en Georgië. De Belgian Lions werken hun poulefase af in Tbilisi, de hoofdstad van Georgië. ‘Als je de speelsteden overloopt, dan was mijn eerste reactie: misschien toch liever Milaan of Praag. Desnoods Berlijn!’ grapt Mwema. ‘Toevallig heb ik de laatste tijd veel goeds horen vertellen over Tbilisi: Oost-Europese kennissen zeggen dat het echt de moeite is. Niet dat we tijd hebben om de stad te verkennen.’

Wat vindt u van de loting?

Jean-Marc Mwema: Interessant. Om ons te plaatsen voor de volgende ronde moeten we twee teams achter ons houden, al zou het, met oog op een mogelijke achtste finale, beter zijn als we hoger eindigen. Het is moeilijk om iets te rapen tegen Spanje en Turkije, grootmachten van het Europese basketbal. Ook Montenegro wordt een uitdaging, zelfs al missen zij Nikola Vucevic van de Chicago Bulls: veel NBA-spelers mogen van hun club niet afreizen naar het EK. Bulgarije en Georgië zijn de matchen die we moeten winnen om door te stoten. Het thuisland kloppen in eigen zaal zal niet simpel zijn, maar dat hun grote ster Tornike Shengelia moest afhaken met een blessure, scheelt wel een slok op een borrel.

Ook België mist zijn superster: Sam Van Rossom moest van zijn club Valencia afscheid nemen bij de nationale ploeg.

Mwema: Een opdoffer, zeker voor Sam zelf. Niemand heeft een groter hart voor de nationale ploeg. Sam is onze voortrekker. Een graag geziene gast met een positieve instelling. Ik heb hem meteen gebeld toen het nieuws bekend raakte. Sam had dolgraag dit EK gespeeld en wilde zijn internationale carrière afsluiten op het WK 2023. Maar hij had geen keuze: Valencia heeft hem voor het blok gezet.

Begrijpt u dat? Valencia weet toch hoe belangrijk de nationale ploeg voor hem is?

Mwema: Zij bekijken het puur vanuit de zakelijke kant. Sam is 36 en kampte met blessures. Valencia speelt Euroleague en naar verluidt is de back-up van Sam geblesseerd. Valencia zal redeneren: liever een malcontente speler op wie we kunnen rekenen, dan een blije basketballer in de ziekenboeg.

Ik heb vertrouwen in onze andere pointguards, maar er is niemand bij die Sams niveau haalt. Zijn afwezigheid weegt bijzonder zwaar. Toch zullen we het op een of andere manier als ploeg moeten compenseren.

Bent u er zeker van dat u de EK-selectie haalt? De concurrentie is groot.

Mwema: Ik ben het gewend om erbij te zijn, maar ik ben 32 en moet me blijven bewijzen: teren op vroegere prestaties kun je niet in de topsport. Ik heb lang gesukkeld met een enkelblessure die ik eind vorig seizoen opliep, maar ik voel me fysiek opnieuw klaar voor mijn hoogste niveau.

Wat is een realistisch doel op het EK?

Mwema: De poulefase overleven en in de knock-outfase verrassen. We moeten stoppen met onszelf weg te zetten als een klein basketballand. Dit is het vijfde EK op rij waar de Belgen aan deelnemen: de tijd van ‘leuk dat we erbij zijn’ is voorbij. We moeten eens stunten. De wereld verbazen.

We hebben er de wapens voor. De Lions beschikken over een vechtersmentaliteit, over spelers die internationaal erg gerespecteerd worden, zoals Retin Obasohan of Ismaël Bako, en over een straffe coach die uit iedere groep het maximum haalt. Ons grote wapen is onze onvoorspelbaarheid. We hebben erg diverse profielen, waar je tactisch alle kanten mee uit kunt. We kunnen ons spelsysteem in een vingerknip omgooien.

In juni was u commentator op het WK 3×3 in Antwerpen. Uw ogen blonken.

Mwema: Een topevenement: chapeau voor de organisatie. Het was voor mij het eerste toptoernooi in de 3×3 dat ik van nabij volgde.Wat een fantastische sport. Dynamisch en intens, zonder dode momenten. Geweldig entertainment, zowel voor de spelers als voor het publiek.

Zit er een carrièreswitch aan te komen?

Mwema: Nick Celis en Thibaut Vervoort (spelers bij de nationale 3×3, nvdr) hebben me al een paar keer voorgesteld om een toernooi mee te doen. Deze zomer zat alweer vol met de Belgian Lions en zodra het seizoen begint bij de Antwerp Giants zit mijn agenda dicht. Maar ooit krijgen ze een ‘ja’ van mij. 3×3 zou me wel liggen. Mijn uithoudingsvermogen is goed, het fysieke spel ligt me ook. Dennis Donkor (baskettopper, ex-Antwerp Giants, nvdr) maakt nu de overstap naar 3×3. Heel benieuwd hoe hij het gaat doen.

Vorig jaar deed u mee aan De Slimste Mens. Hoe was het om even bekend te zijn?

Mwema: Dat viel wel mee. Af en toe herkende iemand me in de supermarkt, maar ik werd zeker niet bestormd of zo. Als fan van het programma vond ik het cool om uitgenodigd te worden. Maar ik kan het cliché bevestigen: in je zetel thuis lijkt het gemakkelijk, maar in de studio is het andere koek.

Ik dacht dat ik als prof- sporter gewend was aan de druk, maar de stress om zeker niet te sneuvelen in de eerste aflevering is niet aan te raden voor mensen met een hoge bloeddruk. (lacht) Ik heb het ernstig genomen en studeerde lijstjes met onderwerpen waar ik weinig over weet. Mijn zus maakte een overzicht met de bekendste politici per partij. Meryame Kitir heeft mij 50 seconden opgeleverd. (lacht) Voor de finaleweek moest ik jammer genoeg passen, door een Europese match. Al denk ik niet dat ik zou hebben gewonnen.

U bent ook mede-eigenaar van een restaurant in Brussel. Hoe loopt het in de horeca sinds corona?

Mwema: We zijn nog aan het herstellen van de periodes waarin we moesten sluiten. Een ander restaurant waarin ik participeerde heeft corona jammer genoeg niet overleefd. De lockdowns waren een opdoffer, maar ook de tijd van de coronapas was lastig. In Brussel hadden weinig mensen een QR-code, zeker in de leeftijdsgroep die veel uitgaat. Nu de regels versoepeld zijn, merk je dat de mensen weer willen buitenkomen, maar er is deze zomer véél te doen en je kunt je geld maar één keer uitgeven.

De specialiteit van ons restaurant Hashtag is chicken and waffles: Luikse wafel gevuld met gefrituurde kip.

Dat klinkt als een caloriebom.

Mwema: Dat valt wel mee, al is het natuurlijk geen dieetvoeding. Culinair kun je er interessante kanten mee op. Ik ben een stille vennoot in het restaurant, het runnen laat ik over aan mijn partners. Het zou een optie kunnen worden na mijn carrière. Ik vind het fijn om iets te ondernemen en het te zien groeien. Of ervan te leren als het mislukt.

Hoezeer bent u deze zomer bezig met uw club Antwerp Giants?

Mwema: Dat staat noodgedwongen op een laag pitje. De ploeg is op 18 augustus aan de voorbereiding begonnen. De eerste drie weken mis ik, misschien nog meer als het op het EK loopt.

Doen de Antwerp Giants mee voor de titel? Alle sympathie voor Oostende, maar die club is al elf jaar op rij kampioen. Het wordt tijd dat iemand Oostende klopt.

Mwema: Daar ben ik het mee eens. ’t Is niet gezond dat één club de competitie domineert, al zou ik dat niet gezegd hebben toen ik zelf bij Oostende speelde. (lacht) Vorig jaar hebben de Antwerp Giants ondermaats gepresteerd. Het moet dit jaar beter. Maar omdat het vorige seizoen zo zwak was, zou ik het arrogant vinden om onszelf nu uit te roepen tot grote uitdager van Oostende. Kangoeroes Mechelen of Belfius Mons zullen ook ambities hebben.

Na de gewone competitie volgt de BNXT League, de play-off met Belgische en Nederlandse teams. Het debuutseizoen kreeg vorig jaar een volledig Nederlandse finale. Hebben de Belgen iets recht te zetten?

Mwema: Ik vind van wel, ja. Dat de Nederlandse topteams geen slappelingen zijn, weten we, maar ik had gedacht dat de betere Belgische ploegen hen aan zouden kunnen. Over het algemeen schat ik de Belgische competitie sterker in, maar na vorig seizoen blazen we beter niet te hoog van de toren.

Geweldig aan de BNXT League is de variatie: nieuwe tegenstanders, nieuwe steden, nieuwe ontdekkingen. De Belgische competitie lijdt onder herhaling: beker en play-offs inbegrepen kun je acht keer per jaar dezelfde tegenstander treffen. De BNXT League is wel alleen mooi wanneer je bij de Elite Gold zit, de reeks waar de beste vijf Belgische teams aan meedoen. Elite Silver is minder interessant, om het beleefd uit te drukken.

Waarom hebt u nooit in het buitenland gespeeld? Er waren ongetwijfeld opties.

Mwema: Toch geen die ik interessant genoeg vond. Ik stond ervoor open maar geen enkele keer dacht ik: hier moet ik België voor verlaten. Ik heb er geen spijt van. Bij mijn Belgische clubs was ik heel gelukkig.

Op 22 maart 2016 was u met de Antwerp Giants op de luchthaven van Zaventem toen terroristen daar bommen lieten ontploffen.

Mwema: We vertrokken naar een Europese match en waren tien minuten de security gepasseerd toen onze manager een sms kreeg: er is een aanslag in de vertrekhal. Op dat moment was het te bizar om te geloven. We zaten intussen in de terminal, vrij ver van waar de aan- slagen plaatsvonden, en hebben niks gezien of gehoord. Twee minuten later ging het alarm af en begonnen we te beseffen dat we aan een catastrofe waren ontsnapt. De rest van de dag was een waas: de paniek bij de omstanders, het verzamelen op het tarmac.

Het is nog maar zes jaar geleden, maar de aanslagen lijken al uit de gedachten verdwenen.

Mwema: Ik denk er wel nog aan, waarschijnlijk omdat ik er zo dichtbij zat. Normaal ben ik geen ‘wat als-man’, want waarom tijd verspillen aan iets wat niet is gebeurd? Maar in dit geval… We hebben nog getwijfeld om een broodje te eten voor we door de security moesten. Er stond toevallig een rij aan de broodjesbar. Maar ik ben geen slachtoffer, hè. Voor de mensen die daar drama’s hebben meegemaakt, hoop ik dat we niet vergeten hoe erg 22 maart 2016 was.