‘Spoormannen worden tegenwoordig vaak als profiteurs gebrandmerkt. Dat is onterecht’

‘Treingebruikers worden dikwijls voorgesteld als gegijzeld door de vakbonden. Wij herkennen ons niet in dit plaatje en wensen als burgers-gebruikers onze solidariteit te betuigen met het sociaal protest bij de spoorwegen’, schrijft een groep academici van de UGent, UA en VUB.

‘Stakende spoorwegarbeiders zijn de klimaatactivisten van de 21^ste eeuw’ (Naomi Klein)

De sociale onrust bij de spoorwegen heeft het niveau 3 overstegen. Hoewel de treinstakingen in Vlaanderen voorlopig werden afgeblazen zal er tijdens de komende dagen in Franstalig België wel gestaakt worden. Treingebruikers worden dikwijls voorgesteld als gegijzeld door de vakbonden. Wij herkennen ons niet in dit plaatje en wensen als burgers-gebruikers onze solidariteit te betuigen met het sociaal protest bij de spoorwegen.

Wij stellen vast dat het openbaar vervoer onder vuur ligt. Terwijl de behoeften inzake mobiliteit toenemen, dreigen de spoorwegen 3 miljard euro – 20% van hun overheidstoelage – te verliezen. Terwijl alle landen zich op de klimaattop van Parijs hebben verbonden de CO₂-uitstoot systematisch te verminderen – onvoldoende maar toch – gaat deze regering ‘koning auto’ en het fijn stof opnieuw voorrang verlenen. Laat ons immers niet vergeten dat de overheid 4,1 miljard euro misloopt door het systeem van fiscale voordelen voor bedrijfswagens.

Wij hebben ook proefondervindelijk kunnen vaststellen dat de kwaliteit van de dienstverlening erop achteruit is gegaan. Dubbeldekstreinen mogen dan meer mensen vervoeren, toch is er tijdens de piekuren een tekort aan plaatsen en treinverbindingen. Onderzoek wees op het feit dat de meeste treinen langzamer sporen. De hele organisatie van de spoorwegen gaat gebukt onder toenemende bureaucratisering. Infrabel en NMBS zijn aparte structuren waarbij de verantwoordelijkheid voor het disfunctioneren op elkaar wordt afgewenteld.

De veelvuldige defecten van locomotieven verklaren het veelvuldig afschaffen van treinen. Het tekort aan investeringen veroorzaakt pannes die op hun beurt laattijdig worden aangepakt. Sommige sporen zouden ontdubbeld moeten worden om de capaciteit écht te kunnen verhogen maar zowel Infrabel als NMBS-directies verkiezen peperdure hogesnelheidsverbindingen.

Klant-onvriendelijk beleid

Bovenop al deze problemen wenst de regering nog eens extra besparingen toe te voegen. Minister van Mobiliteit Jacqueline Galant (MR) wil de overheidstoelage tegen 2019 met 3 miljard euro verminderen. Volgens de regering zal deze besparing opgevangen worden door de productiviteit met 20% te verhogen, het personeelsbestand verder af te bouwen, de zogenaamde onrendabele lijnen te sluiten, loketten en stations te sluiten en last but not least, de tarieven te verhogen. Dergelijk beleid is fundamenteel ‘klant-onvriendelijk’ en heeft als doel een privatisering voor te bereiden, net zoals nu bij BPost en Belgacom-Proximus gaande is. Het is een rampscenario dat de veiligheid op de helling zet en tienduizenden pendelaars zal aanzetten opnieuw hun auto te gebruiken.

In de media is een hetze losgebroken tegen het spoorwegpersoneel. In plaats van een 36-urenweek als norm te beschouwen voor zware arbeidsprestaties met onregelmatige uren worden spoormannen als profiteurs gebrandmerkt. Dit is bijzonder schandalig, zeker als je weet dat de topmanagers van Infrabel en NMBS om en bij de 300.000 euro per jaar opstrijken! En blijkbaar zijn de talrijke zeer goed betaalde consultants ook niet in staat ervoor te zorgen dat de trein vol sporen … Kortom, het lijkt ons bijzonder unfair altijd en alleen het uitvoerend personeel met de vinger te wijzen.

Al te dikwijls worden de gebruikers van de spoorwegen gemobiliseerd tegen de acties van het spoorwegpersoneel. Zo lanceerde Test Aankoop een collectieve groepsvordering voor een schadevergoeding voor de stakingsdagen van de afgelopen twee jaar. Dit vertelt ons iets over de communicatiestrategie van de bonden. Een meer pedagogische aanpak ten aanzien van het brede publiek zou de grieven van de bonden ongetwijfeld meer draagvlak geven. Toch kunnen we ons als regelmatige gebruikers niet terugvinden in dergelijke juridische actie. Zij beoogt het personeel van openbare diensten het recht te ontnemen tot stakingen over te gaan.

Al veroorzaken stakingen hinder en verplichten zij ons soms thuis te werken, toch vinden wij dat dit grondwettelijk recht moet geëerbiedigd worden. De beste manier om stakingen te vermijden verloopt via sociaal overleg en een adequate financiering. Als we willen dat openbare diensten een kwaliteitsvolle service verlenen, dan dienen zij in belangrijke mate met overheidsgelden gefinancierd te worden. Zelfbedruipende spoorwegen zijn een fictie. Ze vereisen immers een prijsvermenigvuldiging die het aantal reizigers zienderogen zal doen slinken.

Open loketten voor kwetsbare gebruikers

Omdat we onze spoorwegen een warm hart toedragen. Omdat wij maar al te goed beseffen dat zonder degelijke spoorwegen iedereen meer zal betalen aan transportkosten en wij allen tien keer meer zullen vervuilen. Omdat de enige toegankelijke en degelijke service een openbare dienst is. Om al deze redenen verzetten wij ons als gebruikers tegen asociale prijsverhogingen en tegen de inperking van de treinverbindingen. Wij menen dat er in elk station een open loket moet beschikbaar zijn zodat kwetsbare gebruikers altijd geholpen kunnen worden. Treinbegeleiders dragen bij tot de veiligheid van de reizigers en zijn dus evenmin een overbodige luxe.

Als burgers en gebruikers menen wij tot slot dat degelijk functionerende spoorwegen een essentieel onderdeel vormen van een leefbare, rechtvaardige en democratische samenleving. Wij verwachten dan ook van een regering – van welke politieke kleur dan ook – dat zij zorgt draagt voor onze spoorwegen.

Deze vrije tribune is onder meer ondertekend door:

Koenraad Bogaert (politicoloog, UGent)

Stephen Bouquin (socioloog, Univ. Evry Parisud en Antwerpen, Critica)

Pascal Debruyne (socioloog, UGent)

Maïka De Keyzer (historica, UUtrecht)

Bart De Sutter (historicus, UAntwerpen)

Ida Dequeecker (Vrouwen Overleg Komité)

Marita De Neubourg (Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging, leerkracht op rust)

Sacha Dierckx (politicoloog, Poliargus)

Jan Dumolyn (historicus, UGent)

Raoul Flies (Masereelfonds Sint Niklaas en Hart Boven Hard Waasland)

Eric Goeman (woorvoerder Attac Vlaanderen, Democratie 2000)

Ciska Hoet (journaliste bij De WereldMorgen.be)

Olivier Pintelon (Poliargus)

Peter Terryn (activist, Solidarity For All)

Vincent Scheltiens-Ortigosa (historicus, U Antwerpen)

Robrecht Vanderbeken (cultuurfilosoof, auteur van ‘Buy Buy Art’, EPO 2015)

Mischa Van Herck (socioloog)

Annemie Verbeiren (activiste, Solidarity For All)

Karin Verelst (filosofe, VUB)

Jelle Versieren (historicus, UAntwerpen)

Sarah Wagemans (activiste, Solidarity for All en Hart Boven Hard)