Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO, spreekt tijdens de voorstelling van het jaarverslag gespierde taal aan het adres van Rusland. Vijf vragen aan David Criekemans, professor Internationale Betrekkingen.
In zijn toespraak haalt Jens Stoltenberg fel uit naar Rusland. De zenuwgifaanval op de Russische dubbelspion is volgens hem een voorbeeld van het ‘roekeloze gedrag’ van de natie. David Criekemans, professor Internationale Betrekkingen (UAntwerpen), laakt de rol van de NAVO: ‘Ik denk niet dat de NAVO een geschikt instrument is om tot een ontspanning te komen tussen het westen en Rusland.’
Waarom haalt Stoltenberg zo fel uit?
DAVID CRIEKEMANS: Tijdens de persconferentie vroeg een journalist of de NAVO zou aanvaarden dat het Verenigd Koninkrijk met een cyberaanval reageert op de zenuwgasaanval. Het antwoord van Stoltenberg? ‘We steunen onze alliantiepartner.’ Impliciete toestemming dus. De NAVO heeft een nieuwe aartsvijand en kan op die manier haar bestaan rechtvaardigen. Stoltenberg ziet dat Rusland haar conventionele en nucleaire strategie aan het samenbrengen is. Bovendien spreekt hij over hybride oorlogsvoering in Georgië en Oekraïne – dat is politieke oorlogvoering door bijvoorbeeld diplomatie, tussenkomen bij verkiezingen of het verspreiden van fake news. Die twee elementen ziet hij als uitdaging voor de Europese democratie.
Het Verenigd Koninkrijk moet toch reageren op de zenuwgifaanval?
CRIEKEMANS: Natuurlijk, maar het zal nergens toe leiden. Als zij de Russische diplomaten het land uit zetten en Rusland de Britse diplomaten, verlies je alle hefbomen om intern in Rusland iets te veranderen. De communicatiekanalen worden ook vernietigd, en als diplomaten stoppen met spreken wordt het pas echt gevaarlijk. Dan stijgt het wederwijds wantrouwen en dat is geen goede evolutie.
Terwijl de Russische president Vladimir Poetin met nieuwe wapens probeert af te schrikken, verhoogt de NAVO haar defensieuitgaven met vijf procent.
Gaan de relaties tussen het westen en Rusland verslechteren?
CRIEKEMANS: We moeten opletten dat we niet nog verder verzeild raken in een opbodpolitiek. Stoltenberg vergeet te vermelden hoe we op dit punt geraakt zijn. Met Michail Gorbatsjov (oud-president van de Sovjet-Unie nvdr.) werd afgesproken dat Duitsland zich mocht consolideren en lid mocht worden van de NAVO, maar dat ze niet verder zou uitbreiden. De NAVO is sindsdien wel naar Oost-Europa opgeschoven, in de traditionele invloedssfeer van Rusland. Sindsdien is er langs beide zijden een opbodpolitiek: terwijl de Russische president Vladimir Poetin met nieuwe wapens probeert af te schrikken, verhoogt de NAVO haar defensieuitgaven met vijf procent.
Jens Stoltenberg wil de dialoog met Rusland aangaan. Kan hij succes boeken ?
CRIEKEMANS: Na de reactie op de zenuwgifaanval lijkt de NAVO me niet geschikt om die gesprekken te organiseren. De NAVO is een defensief apparaat dat zich herbewapent, herorganiseert en een snelle reactiemacht ontwikkelt. In Moskou zien ze dat allemaal als negatieve evoluties. Misschien moeten de Europese Unie of individuele landen proberen om een wederzijdse escalatie te voorkomen.
U lijkt weinig optimistisch?
CRIEKEMANS: Ze raken er niet uit en er is een wederzijdse opbodpolitiek. Als Stoltenberg laakt dat Rusland de drempel verlaagt voor het gebruik van nucleair arsenaal verlaagd, dan heeft hij gelijk. Maar dat doen de Verenigde Staten ook. Beide landen werken aan tactische nucleaire wapens die ontworpen zijn om een specifieke wijk uit te schakelen. Tot op heden werden beide partijen afgeremd omdat hun nucleair arsenaal zo massief is, dat de schade immens zou zijn. Maar als ze kleine, tactische wapens hebben, zouden toekomstige presidenten weleens in de verleiding kunnen komen. Dat gevaar mogen we niet onderschatten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
