‘Secularisme vereist alleen respect voor elkaar’

‘Voor een samenleving met meerdere overtuigingen is secularisme eenvoudigweg een garantie voor de toekomst van religies én van gewetensvrijheid’, schrijven Freddy Mortier en Veronique De Keyser in aanloop naar het Kamerdebat over de kwestie.

De voorbije weken stond het publieke debat vaak in het teken van religieuze symbolen. Met name de hoofddoek staat in het middelpunt van de belangstelling. De debatten zijn vaak ongenuanceerd: tegengestelde standpunten bedienen zich snel van karikaturale uitvergrotingen, wat tot begripsverwarring leidt. De openbare ruimte, de openbare dienst en de gebruikers van openbare diensten: het wordt allemaal op één hoop gegooid. Bovendien wordt het debat altijd verengd tot één specifiek religieus symbool.

Het is niet de eerste keer en het zal ook niet de laatste keer zijn dat deze thematiek de publieke opinie en de politieke klasse beroert.

Voor deMens.nu en het Centre d’Action Laïque is de inzet van het debat duidelijk. Secularisme is het humanistische beginsel dat het stelsel van vrijheden en mensenrechten baseert op de onpartijdigheid van de democratisch verkozen macht, vrij van elke levensbeschouwelijke inmenging. Uit dit beginsel van onpartijdigheid van de Staat volgt dat van de neutraliteit van zijn functionarissen.

Secularisme is in feite een modern voorstel voor de vrije uitdrukking van geloofsovertuigingen in de publieke arena, met als enige randvoorwaarde dat het burgerlijk recht wordt geëerbiedigd. Kortom: het is de beste garantie voor vreedzaam samenleven in onze maatschappij, omdat het waarborgt dat geen enkele levensbeschouwing of filosofische overtuiging zich boven een andere plaatst, en omdat het verhindert dat eender welke levensbeschouwing in de positie komt vanwaar ze haar opvattingen aan anderen, gelovigen of niet-gelovigen, kan opleggen.

Secularisme vereist alleen respect voor elkaar. Het staat iedereen vrij de overtuigingen van anderen in twijfel te trekken. Er heerst vrijheid van meningsuiting, inclusief het recht op godslastering. Er kan geen sprake van zijn deze vrijheid te beknotten onder het voorwendsel van aantasting van de waardigheid van wie dan ook. Dit is van essentieel belang, omdat bespreekbaar maken van een religieuze overtuiging ook betekent dat burgers en samenleving worden beschermd tegen fundamentalisme.

Voor een samenleving met meerdere overtuigingen is secularisme eenvoudigweg een garantie voor de toekomst van religies én van gewetensvrijheid.

De problemen beginnen wanneer we van deze duidelijke principes afwijken. Dan wordt de weg geplaveid voor een opbod van uitlatingen, van de meest gematigde tot de meest extreme – ook binnen uw meerderheid – die uiteindelijk leiden tot relativistische opmerkingen over het beginsel van scheiding van kerk en staat of die het secularisme beschrijven als een bron van discriminatie, of zelfs racisme.

Freddy Mortier, voorzitter van deMens.nu

Véronique De Keyser, voorzitter van het Centre d’Action Laïque