Schrappen leefloon van verslaafden: ‘Wat als N-VA-voorstel getoetst wordt aan de grondwet?’

‘Het voorstel van N-VA om verslaafden hun leefloon af te nemen als ze niet willen afkicken, bevat nog veel onduidelijkheden’, vindt Liesbet Sommen (CD&V). Zij vraagt zich af of het voorstel het zal halen als het getoetst wordt aan de grondwet.

Elke politieke partij is in ons land vrij om in het parlement wetsvoorstellen in te dienen. Dat is de basis van de democratie. Vanochtend zagen we deze basisregel geconcretiseerd in het N-VA-voorstel om het leefloon van verslaafden te schrappen wanneer ze “niet willen afkicken”. Of was het: wanneer ze niet werkwillig bevonden worden?

Sanctie

Er heerst inderdaad onduidelijkheid over het criterium voor de schrapping in kwestie: werkbereidwilligheid en de wens om een anti-verslavingsbehandeling te ondergaan zijn uiteraard twee totaal verschillende vraagstukken. Hopelijk zal het wetsvoorstel van N-VA uitsluitsel geven over het criterium op basis waarvan de schrapping van het leefloon zou geschieden. Het lijkt immers fundamenteel om aan de leefloongerechtigde te kunnen duidelijk maken op basis van welk misdrijf hij precies het risico loopt om zo ernstig gesanctioneerd te worden.

Cafépraat

Dezelfde hoop op meer uitleg bestaat rond de werkelijke omvang van het door N-VA aangekaarte probleem. Cijfers over het voorkomen van leefloongerechtigde verslaafden die ofwel niet werkbereidwillig zijn, ofwel geen behandeling tot afkicken wensen te ondergaan, konden niet gegeven worden. Evenmin werden cijfers gegeven over het aantal verslaafden dat het leefloon naar verluidt verbrast aan cafébezoek. In een radio-interview werd ons op het hart gedrukt: “Geloof me, het is een steeds toenemend probleem”. Bij de parlementaire bespreking van het wetsvoorstel zal N-VA ongetwijfeld meer cijfers en onderbouwing van de geschetste problematiek kunnen verschaffen.

Vandaag al

De vraag naar de omvang van het probleem op het terrein leeft des te meer omdat het nooit eerder door dit terrein werd aangekaart. Noch de vereniging voor steden en gemeenten, die de OCMW’s vertegenwoordigt, noch armoedeorganisaties, noch hulpverleners in de sector van de verslavingsproblemen luidden hieromtrent al eerder de alarmbel. Wel integendeel: Nathalie Debast van de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten benadrukte op de radio met klem dat de OCMW’s het leeflooncliënteel met een verslaving vandaag al verplichten om zich te laten behandelen.

De reactie van mevrouw Debast omvatte tevens een waarschuwing: wanneer verslaafde leeflooncliënten beroofd worden van hun reeds erg lage inkomen, zullen ze nog meer in de armoede verglijden, iets waar de samenleving ook geen baat bij heeft. Hulpverleners uit de sector voegden daaraan toe dat het ontnemen van een inkomen mensen met een verslavingsproblematiek richting de criminaliteit kan duwen.

Menswaardig

Deze respons van het terrein herinnert ons aan een fundamenteel recht dat in de Grondwet opgenomen staat onder artikel 23: ‘Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.’ De tweede paragraaf van dit grondwetsartikel preciseert: ‘het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand’. Dit betekent dat het wetsvoorstel van N-VA om het leefloon van verslaafden op basis van nog onduidelijke criteria te schrappen, getoetst dient te worden aan de Grondwet.

Immers, mensen die moeten rondkomen met een leefloon, leven al in zware armoede. Het leefloon voor een alleenstaande ligt met 833,71 euro per maand 23 procent onder de Europese armoededrempel; dat van een gezin ligt er met 1.111,62 euro per maand maar liefst 51 procent onder. Dit precaire inkomen schrappen voor verslaafden zou de armoede inderdaad enkel nog vergroten. We gaan er van uit dat N-VA het wetsvoorstel zal voorleggen aan de Raad van State, die het zal toetsen aan artikel 23 van de Grondwet.

Vangnet

De federale regering besliste naar aanleiding van de taxshift dat vanaf 2016 50 miljoen euro extra zal worden uitgetrokken om het inkomen van leeflooncliënten en andere uitkeringsgerechtigden te verhogen. In het regeerakkoord staat bovendien dat de sociale uitkeringen naar de Europese armoededrempel zullen worden opgetrokken. De welvaartsenveloppe die de regering om de twee jaar uitkeert en die tegen 2018 1,2 miljard euro bevat, zal hiervoor worden ingezet. Dát is inderdaad de weg die we moeten blijven bewandelen: een menswaardig inkomen bieden voor iedereen, ook voor wie tijdelijk een vangnet nodig heeft.