Rondejournalistiek

‘Er is veel ruimte voor goede journalistiek, voorbij de waan van de dag,’ schrijft Leo Neels. ‘Het is niet verkeerd om op zoek te gaan naar de menselijke factor, maar die evolutie is fenomenaal doorgeschoten.’

Live sportjournalistiek hijgt het meest, vergt grote alertheid van de commentator, die lege minuten vult door zich te omringen met gewezen topsporters die enigszins goed ter taal zijn. Die heten nu ‘analisten’, herhalen en verfijnen, maar kunnen ook oeverloos in cafépraatmodus gaan. Niet élke fiets- of voetbalseconde is nieuwswaardig, maar leegtes dienen gevuld. De dosis heldenverguizing en -verering is oncontroleerbaar, het nadeel van de omstandigheid dat sportjournalisten gretig tot het wereldje behoren, en vaak nauwelijks veredelde sandwichmen zijn van de sponsors. Tenslotte verzilveren ze de financiële inzet van de sponsors in mediapubliek. De ernst waarmee verslag wordt uitgebracht is vaak een betere zaak waardig.

De evolutie is eerder omgekeerd. Over meer belangrijke maatschappelijke zaken wordt te vaak verslag uitgebracht alsof het om competities tussen ploegen en vedetten gaat. Vervang ‘ploegen’ door ‘partijen’ en ‘vedetten’ door ‘ministers’, en het beeld is helder. Het gaat om de rit van vandaag, niet eens om de ronde; en het gaat om de winnaar of de verliezer van de dag. Dergelijke schablonen krijgen, langzaam maar zeker, een universele waarde.

De verslaggeving van het begrotingsakkoord leed quasi-universeel aan deze euvels. Wie haalde wat binnen? Wie is de loser van de dag? Welke partij kwam er het sterkst uit? Vrijwel alle commentaren van journalisten en ‘analisten’ – Carl Devos, Carl Devos en Carl Devos – gingen in die richting: deze is de verliezer, die scoort boven zijn gewicht, degene haalde een symbooltrofee, etc. etc. Dat is geen goede evolutie.

Beleid definieert onze toekomst, moet kijken naar lange termijn. Inmiddels lijden partijen onder schokgolven en electorale op- of neergang. De maatschappelijke objectieven op lange termijn lijden onder de vrees voor wat ‘de kiezer’ zou denken op de zeer korte termijn. Of voor wat een journalist er vanavond of morgenavond over zegt, of niet zegt. Zo speculeerde men er flink op los over wie dan hoeveel verliest na de diesel- of electriciteitsbeslissing. En hoeveel jobs heeft de regering nu gecreëerd? Heeft ze de ondernemers tot aanwerven verplicht? Allemaal natte vingerwerk, hijgjournalistiek tijdens de rit of net over de aankomstlijn. Fors naast de kwestie, en de echte maatschappelijke vraagstukken negerend. Vierde macht?!

Hét echte maatschappelijk vraagstuk stond vorige week ook in de krant. De Belgische staatsschuld kent de grootste stijging in de EU-zone, naar 111% van het BNP. De EU-norm is 60%, het EU-gemiddelde is 86%. Who cares? Alvast de journalistiek maar weinig. De Tijd besteedde er gelukkig toch aandacht in in zijn weekendeditie. Dé vraag is: brengen de regeringsbeslissingen de Belgische staatsschuld terug onder controle? Zal élk van de 100.000 baby’s die in 2015 geboren worden, een rugzakje met 40.000 € schuld meekrijgen, of wordt het gehalveerd? Nauwelijks een woord daarover.

Wel veel spelletjesjournalistiek: welke vicepremier won het meest? Wie beet in het zand? Welke partij komt er bekaaid af?

Schaamteloos werden bedrijfsleiders geïnterviewd met de vraag hoeveel extra arbeidsplaatsen ze nu zullen creëren. Hun unisono-antwoord was, uiteraard, dat het zo niet werkt. We zijn eerder in een defensief tegen verder jobverlies – remember Opel, remember Ford – en jobcreatie is een gevolg van economische heropleving, geen bestelling vanuit de Wetstraat.

Er is veel ruimte voor goede journalistiek, voorbij de waan van de dag. Het is niet verkeerd om op zoek te gaan naar de menselijke factor, maar die evolutie is fenomenaal doorgeschoten. Als de journalistiek en zijn kongsie van analisten zich al niet bekommert om de toekomst en de lange termijn, als de journalistiek de essentiële maatschappelijke vraagstukken links laat liggen, wie is er dan nog mee bezig?