‘Preek van Michael Curry zorgde voor een frisse wind in Windsor’

Theoloog en predikant Dick Wursten over de preek van Michael Curry op het huwelijk van de Britse prins Harry en Meghan Markle. ‘Hij liet een frisse wind de kerk inwaaien met z’n hartstochtelijk pleidooi om van liefde het absolute criterium te maken om te bepalen of iets Gods wil is of niet.’

De huwelijksplechtigheid van Prins Harry en Meghan Markle zou swingend zijn, was aangekondigd. Ik heb het niet echt gemerkt. Deftiger dan het gospelkoor zong en klassieker dan het strijkorkest speelde, kon niet.

Gelukkig was er Michael Curry, de Amerikaanse bisschop die preekte als een zwarte Baptisten-dominee. Hij liet een frisse wind de kerk inwaaien met z’n hartstochtelijk pleidooi om van liefde het absolute criterium te maken om te bepalen of iets Gods wil is of niet. In een retorische opstapeling van zinnen liet hij de liefde heersen over alle domeinen van het leven, zodat de ‘oude wereld’ langzaam veranderde in een nieuwe, een menselijke. Dat was een sterke boodschap, helemaal in de lijn van de hoofdlezing van de viering, het Hooglied van Salomo, waarin de liefde (geestelijk en lichamelijk) wordt gecelebreerd als een geschenk van God. Voortbordurend op dit thema wilde hij de kracht van de liefde in de verf zetten. Hij had daarvoor een m.i. minder geslaagde passage geprepareerd over Teilhard de Chardin en de uitvinding van het vuur.

videohttps://i.ytimg.com/vi/cTQvdXPeV3s/hqdefault.jpg360https://www.youtube.com/YouTube480Bishop Michael Curry AMAZING Sermon at Prince Harry and Meghan Royal Wedding [FULL SPEECH]480https://www.youtube.com/channel/UCxoADTw18wjYQKGHiV2ea-Q1.0

Maar voordat hij daaraan begon, schoot hem iets anders te binnen. Zo gaat dat bij zwarte predikers, en zeker op de vooravond van Pinksteren. Het was de aloude negro-spiritual ‘There is a balm in Gilead, to make the wounded whole’.Ik vermoed dat dit een volkomen onbegrijpelijke passage moet zijn geweest voor 99,99% van de kijkers. Wat komt die balsem uit Gilead (waar ligt dat in godsnaam? En wat is dat voor balsem?) in een trouwpreek in Windsor doen. Het antwoord is simpel als je de spiritualiteit van de black Americans een beetje kent. Die is helemaal opgebouwd uit bijbelse metaforen. Alle bijbelverhalen passen ze op hun eigen leven toe.

Als Mozes vlak voor z’n dood op een ‘mountaintop’ klimt en vandaar ’the promised land’ ziet, dan kan een prediker die zijn einde voorvoelt zo ook zichzelf spreken en zijn droom (toespraak van Martin Luther King vlak voor zijn dood). En als je onoverkomelijke obstakels tegenkomt in je leven, dan denk je aan ‘Joshua’ en de ‘battle of Jericho’ en hoe door het geloof ‘the walls came tumbling down‘.

En nu kom ik bij de ‘balsem in Gilead’ – als je twijfelt of de liefde dat wel allemaal bewerken kan, dan roep je met de profeet Jeremia (hoofdstuk 8, vers 22) uit, dat het tijd wordt voor ‘de balsem uit Gilead’. Medicinaal-historisch moet u weten dat in Gilead (een gebied net over de Jordaan) een balsemhars gewonnen werd, die in de oudheid de naam had alle kwalen te kunnen genezen, een panacée. Ze was dan ook zeer gegeerd. En zo komt ze ook in de bijbel enkele malen ter sprake. Vrij associërend en christelijke annexerend heeft de kerk zich dit cultuurproduct toegeëigend en er een beeld in gezien van het hemelse medicijn bij uitstek: Jezus’ bloed dat redt van alle zonden (dat ‘heelt’. Hij is de heelmeester, de Heiland).

Ja, dat klinkt raar in een post-christelijke tijd, maar dat was doodgewoon in een vrome preek in pakweg Leipzig 1730 (in de cantates van J.S. Bach komt de balsem uit Gilead ook twee maal voor voor: BWV 25, 103), en een standaard retorische formule in een Amerikaanse baptistenkerk in het midden van 19^de eeuw. Mooi om zo’n eeuwenoud beeld nog eens langs te zien komen in Windsor, vond ik. Het prikkelt de verbeelding.

Dick Wursten

P.S. Nu begrijpt u ook waarom in The Handmaid’s Tale het autoritaire theocratische regime zichzelf ‘The Republic of Gilead’ noemt. Zij, en zij alleen – zo claimen zij – hebben de ‘medicijn’ die de ziekte (de zonde, het kwaad) kan overwinnen. Een heilsleer leidt licht tot tirannie.