‘Met verhoging huurwaarborg laat regering kwetsbare huurders in de steek’

Dirk Avonts is OCMW-raadslid voor Groen in stad Antwerpen. Volgens hem is de verhoging van de huurwaarborg van twee naar drie maanden een asociale maatregel.

Minister voor Sociale Zaken Liesbeth Homans (N-VA) heeft haar punt gemaakt: een huurwaarborg van 3 maanden huur in plaats van 2 maanden. CD&V voert een achterhoedegevecht met de kruimels van de ‘milderende sociale maatregelen’. Met een brede glimlach en vol enthousiasme verdedigde Homans deze sociale correctie: huurders die de huurwaarborg van 3 maanden niet kunnen betalen, zullen bij de Vlaamse overheid aankloppen voor een renteloze lening om de huurwaarborg te voldoen. Haar geluk over dit compromis kon niet op. Volgens haar wint iedereen.

De verhuurder zal makkelijker willen verhuren aan minder kapitaalkrachtige huurders, want er staat 3 maanden waarborg op de rekening. En, de behoeftige huurder kan bij de Vlaamse overheid aankloppen voor een renteloze lening om de huurwaarborg te voldoen. Wat is het probleem? In de dagelijkse praktijk zal het anders lopen: de overheid laat de kwetsbare huurder in de steek, en laat huurder en verhuurder ‘onderhandelen’ waarbij de huurder aan het kortste eind trekt.

De gevolgen van dit politiek compromis zijn makkelijk voorspelbaar, en zijn al aan het licht gekomen door het (a)sociaal woningbeleid in Antwerpen. Het principe is als volgt. Wie behoeftig is en een huurwaarborg niet kan betalen, kan een beroep doen op het OCMW om deze som geld voor te schieten. Het geleende geld komt terecht op een geblokkeerde rekening, zoals wettelijk voorzien is.

De huurder betaalt het geleende bedrag voor de huurwaarborg renteloos af aan het OCMW. Een juiste gang van zaken, want een duwtje in de rug voor de kwetsbare huurder, en een OCMW dat een oogje in het zeil houdt in de verhouding tussen huurder en verhuurder.

Recent heeft OCMW-Antwerpen bijkomende voorwaarden gesteld aan het verlenen van een huurwaarborg. Onder druk van N-VA (en met stilzwijgende instemming van CD&V en Open-VLD) heeft OCMW-Antwerpen een administratieve drempel ingevoerd. De huurder moet volgende documenten binnenbrengen: een confirmatieattest, een energieprestatiecertificaat, een kopie van het kadastraal uittreksel en een (positief) keuringsverslag van de elektriciteits-en verwarmingsinstallatie. Om deze documenten te bekomen is de huurder helemaal afhankelijk van de verhuurder.

Deze laatste heeft meestal niet veel zin om deze documenten te verzamelen, heeft ze niet beschikbaar of wil ze niet overhandigen. Geen documenten, geen huurwaarborg van OCMW-Antwerpen. De meerderheid binnen de OCMW-raad motiveert deze maatregel vanuit de vrome wens dat op deze manier de verhuurder ‘geprikkeld’ wordt om de kwaliteit van de woning te verbeteren. Maar wat blijkt in de praktijk?

Door de grote woningnood in Antwerpen komen huurder en verhuurder overeen om de huurwaarborg ‘cash’ te regelen, zonder bemoeienis van het OCMW : handje contantje. Dat is onwettig, maar OCMW-Antwerpen kijkt de andere kant op … Het gevolg laat zich raden. Zelden is er een geschreven overeenkomst over de huurwaarborg tussen huurder en verhuurder. En als het gaat om nieuwkomers, dan zijn deze al te vaak niet op de hoogte van de wettelijke gang van zaken. Ze zijn al blij dat ze een huurwoning hebben gevonden.

Met een beetje handigheid kan de verhuurder deze cash-huurwaarborg uiteindelijk in eigen zak steken. Zal de huurwaarborg van 3 maanden huur in plaats van 2 maanden de kwetsbare huurders een grotere kans geven op de huurmarkt, zoals Homans in haar naïef enthousiasme voorhoudt? De drempel om een woning te huren zal verhogen, en door de krapte op de huurmarkt kan een verhuurder de huurder van zijn voorkeur uitkiezen; genoeg gegadigden!

Het verlenen van een ‘renteloze lening’ aan de kwetsbare huurder om de huurwaarborg te voldoen heeft een venijnige nevenwerking. De overheid heeft zo een instrument in handen om bijkomende voorwaarden op te leggen, net zoals in Antwerpen gebeurde. Daar is het resultaat van gekend.

OCMW-Antwerpen weigert momenteel 2 op 3 aanvragen voor een huurwaarborg omdat de 4 gevraagde documenten niet worden bezorgd. In de regel mondt dit uit in een overeenkomst tussen huurder en verhuurder om een cash-huurwaarborg in te stellen, met alle negatieve gevolgen voor de huurder!

Hetzelfde scenario als in Antwerpen zit er nu aan te komen voor heel Vlaanderen. Want lokale OCMW ’s kunnen cliënten die een lening voor huurwaarborg vragen galant doorverwijzen naar de Vlaamse overheid om hen aan een renteloze lening te helpen. Minder werk voor de OCMW ‘s, een hogere werkbelasting voor de Vlaamse administratie met als uiteindelijk effect: meer (onwettige) cash-huurwaarborgen en minder bescherming van de meest kwetsbare huurders.

Het politiek compromis over de invoering van een huurwaarborg van 3 maanden huur in plaats van 2 maanden, is een schouderklopje voor de verhuurder en een klap in het gezicht van de huurder. Het is geen hefboom naar een evenwichtig sociaal woonbeleid. De gevolgen zullen snel duidelijk zijn: toename van schulden bij de meest kwetsbare groep van onze samenleving, en een vrijgeleide voor de verhuurder om ‘in onderling overleg’ een huurwaarborg cash te incasseren.

De huurmarkt heeft nood aan echte sociale correcties: meer middelen voor sociale verhuurkantoren, meer sociale woningen, en ook stimulansen voor verhuurders om hun huurwoningen te renoveren en energiezuiniger te maken