Kunstencentrum Rataplan doet het zonder subsidies (en dat kan gevaarlijk zijn)

Warre Borgmans en Dimitri Leue. © .

Op 30 juni 2016 snoeide Vlaams Minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) in de meerjarige gesubsidieerde kunstenorganisaties. Een van de verliezers was het Antwerpse kunstencentrum Rataplan, gelegen in het hart van Borgerhout. Het verloor de 360.000 euro subsidie die het jaarlijks van de Vlaamse overheid ontving. Het huis reageerde laconiek in een kort persbericht: ‘Slechts nieuws: Rataplan gaat door’.

De beslissingen die Gatz op 30 juni 2016 bekendmaakte, werden van kracht op 1 januari 2017. Op 3 januari poseerde Sigrid VinksJan Decortes echtgenoot en sparring partner – alvast met haar werklozenkaart op Facebook. Andere kunstenaars die vanaf nu soortgelijke foto’s kunnen posten zijn onder meer de drijvende krachten achter Trefpunt, Muziekodroom, het Brusselse theatergezelschap Tristero, dansgezelschap Kwaad Bloed en Het KIP, het Gentse collectief waartoe onder meer Gilles De Schryver en Robrecht Vanden Thoren behoren.

Rataplantrekkers

Ook Rataplan nam afscheid van enkele medewerkers. Toch valt daar vooral de vechtlust op. In hun persbericht van 30 juni 2016 schreven ze:

’20 jaar heeft Rataplan hard gewerkt en gevochten om een degelijke artistieke werking uit te bouwen en is daar ook in geslaagd, en dat in een ‘moeilijke’ buurt. We willen blijven doorvechten voor onze werking. Een exit voor Rataplan is dus niet aan de orde. De zoektocht om een doorstart mogelijk te maken, start nu. Voor Rataplan, voor alle artiesten die ons podium en onze repetitieruimte nodig hebben, voor een generatie jonge theatermakers en muzikanten die er nog aan zit te komen …’

Het kunstencentrum hield woord. De afgelopen maanden stuurde de ploeg de programmatie bij, zat samen met de stad Antwerpen en het district Borgerhout, vroeg aan collega’s om steun, organiseerde benefieten en riep de ‘Rataplantrekkers’ in het leven: artiesten die aan zeer gunstige voorwaarden optreden.

Het resultaat? ‘We verzamelden een net niet wankele basis van 200.000 euro waarmee we onze werking alvast verder kunnen zetten’, aldus artistiek en zakelijk leider plus persverantwoordelijke Stefan Gevaert.

Het lijkt cynisch, inderdaad, maar wij willen vooral bewijzen dat we noodzakelijk zijn binnen het landschap

Het huis krijgt logistiek ondersteuning van de Roma en ging voorts nieuwe allianties aan met Fiëbre vzw dat het jaarlijkse Mestizo Arts Festival vanaf nu ook in Rataplan en niet langer enkel in de Arenberg zal organiseren en met de gezelschappen van Matterhorn vzw (Laika, De Roovers, Muziektheater Transparant en KunstZ). ‘Zij zullen hun voorstellingen ook in Rataplan spelen. Op die manier zijn we zeker van voldoende ticketinkomsten. Hoe we onze ondersteuning van jonge makers verderzetten, bekijken we nog.’

Ook op zakelijk vlak worden nog verschillende pistes bekeken om zonder hulp van de Vlaamse overheid te kunnen functioneren.

Gevaarlijk precedent?

Laat dat nu exact de oefening zijn waarvan minister Gatz hoopt dat de hele sector ze zal maken. Op 24 februari 2016 stelde Gatz zijn ‘Witboek’ voor met daarin alternatieve manieren van cultuurfinanciering. Onder meer een tax shelter voor de podiumkunsten en een ‘Cultuurbank’ behoren tot die mogelijkheden. De reactie uit de sector is eerder lauw en men blijft erop wijzen dat de overheid een verantwoordelijkheid heeft in het mogelijk maken van kunst. Met subsidies kan men tijd kopen om te zoeken en te experimenteren.

Schept de vechtlust van Rataplan een gevaarlijk precedent door te bewijzen dat je ook zonder hulp van Vadertje Staat kan zoeken en experimenteren? ‘Het lijkt cynisch, inderdaad, maar wij willen vooral bewijzen dat we noodzakelijk zijn binnen het landschap. Niet enkel omdat we sterk lokaal verankerd zijn binnen Borgerhout maar evengoed om de diversiteit binnen dat landschap te vrijwaren. We voelen ons een beetje zoals twintig jaar geleden, als een jong, beginnend kunstencentrum en we hopen ons voldoende te bewijzen om tijdens de volgende subsidieronde opnieuw kans te maken op structurele subsidies.’

Gatz liet onlangs verstaan dat de grote spelers de kleintjes moeten helpen. Ervaart Rataplan steun uit die hoek? ‘We vroegen net voor de jaarwisseling om steun bij verschillende grote spelers. Onder meer Martha Tentatief en het Nieuwstedelijk zijn intussen (denk)partners geworden.’ Dat Nieuwstedelijk is overigens een van de weinige theatergezelschappen dat een succesvolle ‘mecenaatswerking’ met enkele bedrijven wist te ontwikkelen. Ook die piste wil Rataplan bewandelen.

‘Al is dat niet vanzelfsprekend. Als er al een les is die de andere kunsthuizen uit deze situatie kunnen trekken dan is het wel dat de kloof tussen de grote en de kleine(re) spelers almaar groter wordt. De overheid zou dat kunnen ongedaan maken door te verplichten dat de grote spelers een deel van hun budget via alternatieve financiering, zoals bedrijfsmecenaat, vergaren. Op die manier rest er meer subsidiegeld voor de kleinere spelers die minder (inter)nationale uitstraling hebben en waarin bedrijven minder graag investeren.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content