Het afslachten van dieren door dierentuinen is ironisch genoeg de prijs die de mens betaalt voor zijn gedrag, stelt het Europees Netwerk van Dierentuinen en Aquaria.
De zaak-Marius heeft niet alleen in Denemarken, maar in de hele wereld voor heel wat ophef gezorgd. Dierenrechtenorganisaties steigerden en de sociale media ontploften van woede en verdriet, terwijl de rest van de wereld haar kritiek niet spaarde. Zo’n 30.000 mensen tekenden een onlinepetitie die ijverde om het leven van de 18 maanden oude giraf te sparen. De directeur en verschillende personeelsleden van de Deense dierentuin worden nu zelfs met de dood bedreigd. Toch is de zaak-Marius geen alleenstaand geval.
Marius was dan wel de eerste giraf die in de zoo van Kopenhagen werd afgeslacht, andere geliefde dieren ondergingen hetzelfde lot. In de lente van 2012 kregen twee luipaardjongen van wie het DNA oververtegenwoordigd was een dodelijke injectie. Ook doodt de zoo om dezelfde reden elk jaar wilde zwijnen en antilopen. Directeur Bengt Holst begrijpt de commotie dan ook niet.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Natuur in crisis
‘De natuur verkeert in een crisis en we hebben de plicht om wilde soorten te beschermen tegen de mens’, zegt David Williams-Mitchell van het Europees Netwerk van Dierentuinen en Aquaria (EAZA) aan Time.com. ‘Een van de manieren waarop we dat proberen te doen, is met kweekprogramma’s. Maar we hebben binnen het EAZA-netwerk maar een beperkte ruimte om dat te doen en we moeten prioriteiten stellen met betrekking tot dieren die bijdragen aan de toekomst van de soorten.’
Wanneer een zoo erin slaagt om voldoende gezonde jongen te laten geboren worden, heeft dat als gevolg dat bepaalde dieren moeten worden afgemaakt om plaats te maken voor soorten die meer bedreigd zijn. Omdat de giraffensoort waarvan Marius afstamt niet bedreigd is, was zijn lot bezegeld. Tot groot ongenoegen van het publiek.
En hoe schattiger het dier, hoe groter ook de woede van de publieke opinie. Zo lokte de beslissing van de zoo van Edinburgh om de twee penseelzwijntjes Sammi en Becca te doden in 2010 heel wat protest uit. In datzelfde jaar oordeelde een Duitse rechtbank dat de zoo van Magdeburg schuldig was aan het schenden van de dierenrechten na het afmaken van drie tijgerjongen.
Alternatieven
Toch houden experts vol dat euthanasie – zelfs voor een gezond dier – het meest verantwoord is. Castratie en anticonceptie zijn te gruwelijk omdat ze het dier hinderen in zijn natuurlijk gedrag, namelijk reproductie en opvoeden, wat cruciaal is voor zijn welzijn. Ook het scheiden van mannetjes en vrouwtjes voor een bepaalde tijd kan onvoorspelbare gevolgen hebben. Zo waren neushoorns niet meer in staat om succesvol te paren nadat ze een aantal jaren waren gescheiden van de vrouwelijke dieren.
Andere alternatieven zijn eveneens problematisch, zoals het vrijlaten van de dieren in het wild. ‘Een giraf, die zijn hele leven in gevangenschap heeft doorgebracht, vrijlaten in het wild betekent zijn doodsvonnis’, zegt Williams-Mitchell. ‘Het is te gruwelijk om een dier duizenden kilometers te transporteren om met hetzelfde resultaat te eindigen als thuis.’
Een plaatsje in een andere zoo biedt ook niet altijd een oplossing. In het geval van Marius werd een van de EAZA-dierentuinen geweigerd omdat er net als in Kopenhagen gevaar was voor inteelt. Een ander was geen lid van de EAZA en er waren bijgevolg geen garanties dat de zoo de dierenrechten voldoende respecteerde. Hetzelfde geldt voor individuen die vrijwillig aanboden om Marius onderdak te bieden, inclusief de persoon die 50.000 euro bood voor Marius.
Laatste redmiddel
Hoewel het een laatste redmiddel is, is euthanasie in veel Europese dierentuinen een veelgebruikt middel om de biodiversiteit te handhaven. In het verleden zijn in de naam van de genetische diversiteit al verschillende zebra’s, antilopen, tijgers, bizons, zebra’s, dwergnijlpaarden en wilde varkens neergelegd. Ze eindigen dan ook meestal als voedsel voor de roofdieren in dezelfde dierentuin.
De zoo van Antwerpen laat in een mededeling weten dat een dergelijke euthanasie op de manier waarop die in Denemarken werd uitgevoerd bij hen ondenkbaar is. Maar dat wil niet zeggen dat het niet gebeurt. De Antwerpse zoo onthoudt zich verder van alle commentaar.
Ook de EAZA weigert in zijn kaarten te laten kijken en houdt de statistieken van de recente jaren angstvallig geheim wegens de ‘gevoeligheid’ ervan. ‘We zijn niet beschaamd dat we dieren euthanaseren, maar we willen het ook niet bekend maken’, aldus Williams-Mitchell.
Daarin verschilt de zaak-Marius van de andere ‘overtollige dieren’. De zoo van Kopenhagen was net heel open over het geval. Hoewel de giraf achter gesloten deuren werd verdoofd en doodgeschoten, waren bij de autopsie van het dier heel wat bezoekers, onder wie ook kinderen, aanwezig. Tegenstanders zagen het als een bijkomend bewijs van een gebrek aan empathie, de zoo zelf vindt het belangrijker om te kiezen voor transparantie.
De EAZA kan zich daarin wel vinden: ‘Euthanasie is de prijs die we betalen voor ons gedrag’, aldus Williams-Mitchell. ‘De reden waarom dierentuinen überhaupt soorten moeten beschermen is maar gedeeltelijk te wijten aan het stropen en de illegale handel. Ook de klimaatverandering en het leegroven van de natuurlijke habitat van de dieren zijn oorzaken. Tot mensen hun verantwoordelijkheid voor hun gedrag en levensstijl beginnen in te zien, zullen wetenschappers die dieren zoals Marius willen beschermen harde beslissingen moeten blijven nemen’, besluit Williams-Mitchell op Time.com.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier