Waarom de klimaatverandering op deze plek op aarde geen vat heeft

De temperatuur van 2015 met een koude vlek in de Atlantische Oceaan © Wikipedia
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

Al jaren zitten wetenschappers met de handen in het haar over een zogenaamde ‘koude vlek’ in de Noord-Atlantische Oceaan.

Een nieuwe studie in het vakblad Nature Climate Change bevestigt de theorie dat een koude plek in het Noord-Atlantische gebied het bewijs is dat een belangrijk oceaanstroomsysteem, dat warmte transporteert en weerpatronen over de hele wereld beïnvloedt, aan het vertragen is. En dat zou weleens vooral te wijten kunnen zijn aan het smelten van het arctische zee-ijs, zo schrijft The Washington Post.

De koude plek is een regio in de Noord-Atlantische Oceaan, ten zuiden van Groenland, waar de luchttemperatuur de voorbije eeuw aan het dalen is in plaats van op te warmen zoals in de rest van de wereld. De koude plek ligt ongeveer in hetzelfde deel van de oceaan waar de zogenaamde ‘cold blob’ ook ligt, dat is een zone waar het water opmerkelijk kouder is dan in het omringende gebied.

Vertraagt ze of vertraagt ze niet?

De oorzaken van beide fenomenen zijn de voorbije jaren het onderwerp geweest van hevige discussies onder wetenschappers. Volgens sommigen zijn ze allebei te wijten aan het feit dat er niet genoeg warmte meer wordt getransporteerd naar die regio van de Noord-Atlantische oceaan. Dat zou kunnen wijzen op een groot probleem met een van de belangrijkste oceaanstromen: de Atlantische Golfstroom.

Het Atlantische deel van de Warme Golfstroom (Atlantic meridional overturning circulation) fungeert als een monumentale transportband. In de dieptes van de Atlantische Oceaan, wordt koud water naar het zuiden vervoerd, richting evenaar. Tegelijkertijd, dichter bij het wateroppervlak, vervoert de stroom warmte van de tropen naar het noorden waar het in de atmosfeer terecht komt en de lucht opwarmt. Deze uitwisseling van warmte is wat de wereldwijde klimaat- en weerpatronen drijft en stabiliseert. Zo zorgen de westenwinden er bijvoorbeeld voor dat West-Europa een mild klimaat heeft.

Recente studies hebben echter aangetoond dat de Warme Golfstroom misschien aan het stilvallen is, wat een mogelijke reden is waarom minder warmte de Noord-Atlantische Oceaan bereikt.

Wetenschappers tasten voorlopig in het duister over de vraag of de stroom de voorbije decennia daadwerkelijk aan het stilvallen is en in welke mate. Velen vrezen dat de toekomstige effecten van de klimaatverandering, zoals de grote toevloed van zoet water van het smeltende zee-ijs en het verdwijnen van de gletsjers in Groenland, de stroom nog meer kunnen verstoren. Door een toename van zoet water is het water niet meer zwaar genoeg om te zakken, waardoor de stroming vertraagt.

Arctisch zee-ijs belangrijker dan gedacht

De studie in Nature Climate Change lijkt in dezelfde richting te denken. ‘Het belangrijkste dat we in deze studie aantonen is dat het verlies van Arctisch zee-ijs een actieve rol in de klimaat- en oceaanverandering kan gaan spelen’, aldus Alexey Fedorov van de universiteit van Yale, een van de auteurs van de studie die aan de hand van een oceaancirculatiemodel onderzocht hoe temperatuurverschillen en verschillen in de hoeveelheid zoet water in verschillende delen van de oceaan de Warme Golfstroom beïnvloeden.

Een toename van smeltwater in de oceaan betekent dat er meer oceaan aan de zon wordt blootgesteld en er het water dus meer hitte kan absorberen. Veranderingen in de Noord-Atlantische oceaan door het smelten van de Groenlandse IJskap hebben een groot potentieel om de Golfstroom te verstoren, maar vooral het effect van het smelten van het noordpoolijs blijkt op termijn niet te onderschatten, waarschuwen de onderzoekers.

Wanneer de Golfstroom stilvalt, betekent dit een grote koude voor Europa. Meer dan tienduizend jaar geleden, tijdens de laatste ijstijd, viel de de Golfstroom al eens stil. Het scenario werd in 2004 gepopulariseerd door de Amerikaanse fictiefilm The Day After Tomorrow.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content