Modderstromen in Colombia: schuldig verzuim of grillen van de natuur?

Mocoa, Colombia © Reuters
Max Flamme
Max Flamme historicus, freelancejournalist en Latijns-Amerikakenner

Veranderend klimaat kost (alweer) het leven aan honderden mensen en legt structurele tekortkomingen van de Colombiaanse staat bloot. Een zoveelste natuurramp in een vergeten gebied. Een zoveelste noodkreet om verandering.

Hevige regenval in het uiterste zuiden van Colombia leidde zaterdag tot verwoestende modderstromen in het departement Putumayo toen diverse rivieren buiten hun oevers traden. Vooral de stad Mocoa, die zo’n 50.000 inwoners telt en gelegen is naast de voornaamste rivier van de streek, kreeg het zwaar te verduren. Duizenden inwoners werden op zaterdagochtend in hun slaap verrast door de ongeziene kracht van modderstromen die hele wijken met de grond gelijk maakten.

Too little, too late

Gisteren liep het dodental op tot bijna 300 mensen, honderden anderen raakten gewond en reddingsteams zoeken nog naar een 200-tal vermisten. Duizenden zijn op slag dakloos geworden en schreeuwen om hulp. Drinkbaar water en elektriciteit zijn er niet. De president heeft de noodtoestand uitgeroepen en militairen worden in groten getale naar het gebied gestuurd. Maar zoals wel vaker lijkt het too little, too late.

De streek van Mocoa, in het zuidelijke regenwoudgebied, is wel wat gewend op het gebied van regenval met een jaarlijkse neerslag van 4000 mm. Ter vergelijking, volgens de cijfers van het KMI ligt de gemiddelde jaarlijkse neerval in België op 800 mm. Lokale klimaatwaarnemers zijn het er echter over eens dat de algemeen gekende klimaatverandering een aanhoudend negatief effect heeft op de natuur en infrastructuur in Colombia. Terwijl de visvangst en de scheepsvaart in het noorden bedreigd worden door droogliggende rivieren, worden de zuidelijke departementen vooral getroffen door steeds langere en heftiger wordende stortbuien die het dagelijkse leven in de war sturen. Die trend kende afgelopen weekend een triest dieptepunt.

Stadsplanning en ruimtelijke ordening zijn in nagenoeg het hele land abstracte begrippen.

Verwoestende modderstromen veegden verschillende wijken in de stad Mocoa en omliggende dorpen van de kaart, maar leggen vooral de talrijke tekortkomingen van de Colombiaanse staat bloot. Het land krijgt wel vaker te maken met gelijkaardige natuurrampen en telkens wordt het pijnlijk duidelijk dat stadsplanning en ruimtelijke ordening in nagenoeg het hele land abstracte begrippen zijn. Een derde van Mocoa ligt in de oude rivierbedding en iedereen die de streek kent, weet wat er kan gebeuren als drie rivieren tegelijk buiten hun oevers treden, zoals afgelopen weekend het geval was. Door het vochtige klimaat is de samenstelling van de grond sowieso al zorgwekkend.

Ontbossing

Een vrouw heeft net het lichaam van haar dochter geïdentificeerd na de dodelijke modderstromen.
Een vrouw heeft net het lichaam van haar dochter geïdentificeerd na de dodelijke modderstromen. © Reuters

De Colombiaanse staat weigert echter de ontbossing in te perken, die bijdraagt tot de erosie, en ook geologische waarnemingen hebben zelden tot nooit tot een verandering in ruimtelijke ordening gezorgd. Talrijke dorpen in het hele land werden op de flanken van onstabiele bergen gebouwd en krijgen te pas en te onpas te maken met verzakkingen. Daarnaast krijgen de voornaamste verbindingswegen van het land met een groeiende regelmaat te maken met de gevolgen van aardverschuivingen.

In de laatste zes maanden werd de snelweg tussen Bogotá en Medellín, de twee belangrijkste steden van het land, tweemaal afgesneden met verschillende doden en weken opruimwerk tot gevolg.

Natuurrampen zoals die in Mocoa zullen blijven voorvallen. De vraag is hoeveel menselijk leed er nodig is om een mentaliteistverandering teweeg te brengen.

De ramp in Mocoa krijgt meer aandacht omdat de omvang groter is dan wat ze in het bergachtige land gewend zijn, maar de regering, die al geen te beste reputatie geniet bij de bevolking, mag de hand in eigen boezem steken. President Juan Manuel Santos zal de geschiedenisboeken ingaan als de man die het conflict met de FARC beëindigde en als kers op taart de Nobelprijs voor de Vrede op zijn nachttafeltje mocht bijzetten, maar zal door het merendeel van de Colombianen herinnerd worden als het zoveelste hoofdstuk in een verhaal dat vooral rond corruptie, schuldig verzuim en onvermogen draait. Voor de lokale Juan met de pet is het zoals wel vaker een verhaal van pompen of verzuipen geworden.

Modderstromen in Colombia: schuldig verzuim of grillen van de natuur?
© Reuters

Eén ding is zeker. De natuur laat niet na dergelijke menselijke onkunde in de verf te zetten en liet zich weer van zijn meest onverbiddelijke kant zien afgelopen weekend. In een wereld waarin de Verenigde Staten worden geleid door een president die meer aandacht schenkt aan het ondermijnen van de pers dan aan klimaatverandering, is het vooral uitkijken naar de reactie van China en is het afwachten of een hernieuwd en verenigd klimaatsbesef van de overige landen genoeg gewicht in de schaal kan leggen. Klimaatverandering zal ook in de volgende jaren in eerste instantie de meest precaire gebieden treffen. Natuurrampen zoals die in Mocoa zullen blijven voorvallen. De vraag is hoeveel menselijk leed er nodig is om een mentaliteistverandering teweeg te brengen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content