Klimaatverandering: 5 (nieuwe) ontluikende ziektes

© Reuters

In Siberië is onlangs anthrax uitgebroken als gevolg van het smeltende poolijs. Met het opwarmen van de aarde zullen er steeds meer nieuwe (en oude) ziektes (opnieuw) opduiken op plekken waar we dachten dat ze er uitgeroeid waren.

Sinds de jaren 70 komt de permafrost steeds meer onder druk te staan. De permanent bevroren onderlaag smelt weg door klimaatverandering, maar ook de industrie richt haar pijlen op de permafrost wegens de mogelijke aanwezigheid van natuurlijke energiebronnen. Het gevaar bestaat dat op die manier bacteriën vrijkomen die honderden jaren overleefd hebben in bevroren overblijfselen van besmette mensen en dieren.

Daarnaast zullen de stijgende temperaturen als gevolg hebben dat ziekte verspreidende insecten hun werkgebied steeds verder uitbreiden. Ziektes die nu beperkt zijn tot de tropen zullen hoogstwaarschijnlijk ook beginnen opduiken op grotere hoogtes.

1. Anthrax (miltvuur)

In Siberië werden na een opvallend warme periode 72 herders, onder wie 41 kinderen, opgenomen in het ziekenhuis na een uitbraak van miltvuur, ook bekend als anthrax. Een twaalfjarige jongen overleefde de ziekte niet. Meer dan tweeduizend rendieren zijn gestorven aan de ziekte en nog eens zestig mensen zijn geëvacueerd. De ziekte kwam het laatst voor in de regio in 1941.

Volgens de lokale overheid is de uitbraak gelinkt aan de klimaatverandering. Sporen van miltvuur kunnen honderden jaren overleven in bevroren overblijfselen van besmette mensen en dieren. Als het weer warmer wordt, kunnen ze weer vrijkomen. De voorbije weken kende de regio abnormaal hoge temperaturen.

2. Zikavirus

Zika is een virus dat doorgaans geen symptomen of enkel wat lichte koorts en huiduitslag bij volwassenen veroorzaakt. De gevolgen voor zwangere vrouwen zijn echter desastreus omdat het kan leiden tot een miskraam en microcefalie bij foetussen. Het virus wordt overgedragen door de Aedes aegypti, die ook drager is van knokkelkoorts en chikungunya.

Aedes-muggen bijten overdag en komen voorlopig voornamelijk voor in de tropen, vooral in Zuid- en Centraal-Amerika, maar ook Zuidoost-Azië en delen van Afrika en sinds kort ook de zuidoostelijke staten van de Verenigde Staten. Maar in een steeds warmer wordende wereld kan het werkterrein van deze ziektedragers volgens een studie uit 2014 in het vakblad Geospatial Health zich zelfs uitbreiden naar Australië, zuid-Iran, het Arabisch schiereiland en nog meer regio’s in Noord-Amerika. Vooral de gebieden waar de opwarming van de aarde tot grote droogtes leidt, zullen een stijging van de Aedes-muggen zien wanneer mensen regenwater beginnen te verzamelen voor eigen gebruik. Waterreservoirs zijn immers uitstekende broedplaatsen voor deze muggen.

3. Zombieziektes

Anthrax is niet de enige pathologie die zijn moment afwacht diep onder het eeuwige ijs. In 2015 ontdekten wetenschappers dat een reuzenvirus in de Siberische permafrost nog steeds besmettelijk was, na maar liefst 30.000 jaar. Het virus Pithovirus sibericum is zo groot dat het, in tegenstelling tot andere virussen, te zien is onder een microscoop. Pithovirus sibericum meet 1,5 micrometer en is het grootste exemplaar ooit gevonden. Gelukkig besmet het virus enkel amoebe en vormt het geen gevaar voor mens en dier. Toch doet het vragen rijzen over andere dodelijkere ziektes die zich schuil houden in de permafrost, zoals de pokken of onbekende virussen waarvan gedacht was dat ze uitgeroeid waren. Als het pokkenvirus op dezelfde manier overleeft als het Pithovirus, dan zijn de pokken toch nog niet helemaal uitgeroeid

4. Tekenziektes

Net zoals muggen zullen ook teken een nieuwe habitat vinden naarmate de aarde opwarmt. De teek gedijt goed bij warmer weer. En dan zullen ze ook hun ziektes met zich meebrengen. Een voorbeeld is tekenkoorts, een infectie die wordt veroorzaakt door de parasiet Babesia. Deze ziekte komt hoofdzakelijk voor in het noordoosten en midwesten van de Verenigde Staten, en de besmettingen gebeuren vooral in de zomer, wanneer zowel teken als mensen het actiefst zijn. Langere en warmere zomers betekenen dus mogelijk dat meer mensen het risico lopen om met de tekenkoorts besmet te raken.

Ook de ziekt van Lyme kan zich uitbreiden naar nieuwe gebieden, wat nu al het geval is in Europa. Zo blijkt uit een studie uit 2008 in Ecohealth dat de hertenteek Ixodes scapularis 213 procent meer habitat zal hebben in Canada tegen 2080, ervan uitgaand dat klimaatverandering op zijn zelfde elan verdergaat.

5. Cholera

De dodelijke ziekte cholera verspreidt zich door vervuild water. In een opwarmende wereld zouden cholera-uitbraken volgens experts weleens kunnen erger worden. Warmere temperaturen en meer overstromingen, veroorzaakt door de klimaatverandering, betekenen immers meer cholera in gebieden die nu al te kampen hebben met een mindere hygiëne. Overstromingen kunnen het vervuilde water tot ver weg meevoeren, terwijl droogteperiodes kunnen leiden tot een concentratie van veel cholerabacteriën in kleine volumes water.

(TE)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content