Beestenboel: de noordse stormvogel heeft erg te lijden van plasticvervuiling

© iStock
Dirk Draulans
Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Hij ziet eruit als een meeuw, maar hij is zelfs geen verre familie. Zo vliegt de noordse stormvogel veel sierlijker dan meeuwen.

De noordse stormvogel lijkt op een vrij plompe meeuw met een dikke snavel waarop twee kokertjes als neusgaten liggen. Die zijn nodig om het overtollige zout af te scheiden dat hij als zeevogel uit zijn voeding van vissen, kwallen en kreeftjes haalt.

Vooral aan de vlucht zie je dat een stormvogel geen meeuw is: hij kan glijden over de golven zonder zijn vleugels te bewegen. En als hij toch met zijn vleugels slaat, zijn het afgemeten bewegingen, niet de moeizame vleugelslag van meeuwen. De dromerige natuurfilm Jonathan Living Seagull was ornithologische volksverlakkerij, want de meeste ‘zeemeeuwen’ in de film waren stormvogels: ze vliegen sierlijker en zijn dus fotogenieker.

De noordse stormvogel is een vogel van de open zee. Hij broedt op kliffen, maar buiten het broedseizoen komt hij ook wel in ons deel van de Noordzee voor. Hoe verder je op zee gaat, hoe groter de kans dat je stormvogels ziet. Niet zelden hangen ze achter vissersboten.

95 procent van de op onze stranden aangespoelde dode stormvogels heeft plastic in de maag

Meeuw- en zeevogelexpert Eric Stienen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) berekende met enkele collega’s dat er in de topmaand november doorgaans zo’n 2000 noordse stormvogels in het Belgische deel van de Noordzee vertoeven. Sinds een jaar of tien zijn de aantallen evenwel sterk afgenomen. Het is niet duidelijk waarom. Stienen gaat ervan uit dat de hogere aantallen van vroeger uitzonderingen waren. Als echte oceaanvogels hebben stormvogels weinig te zoeken in ons deel van de Noordzee. Ze komen er waarschijnlijk vooral als ze wanhopig op zoek zijn naar voedsel. Met de klimaatopwarming kan het voedselaanbod in de zee snel verschuiven.

Zoals veel zeevogels heeft de noordse stormvogel erg te lijden van plasticvervuiling. Per vierkante kilometer zee zouden er 13.000 stukjes plastic ronddrijven. Stienen ontdekte dat 95 procent van de op onze stranden aangespoelde dode stormvogels plastic in de maag heeft. Gemiddeld had een vogel 41 stukjes plastic in de maag. Het record was een dier met liefst 1603 plastic deeltjes. Dat moet dodelijk zijn. Er zijn vogels gevonden met zo’n grote prop keukenfolie in hun maag dat er geen voedsel meer door hun spijsverteringsstelsel kon. Rubber van kapotte ballonnen is een klassieker in de besmetting: 2 procent van de aangespoelde stormvogels had ballonrubber ingeslikt.

De hoeveelheid met plastic besmette dode stormvogels wordt zelfs als maat gebruikt voor de plasticvervuiling van de Noordzee. Van 2015 tot 2017 zakte het percentage besmette dieren van 95 naar 91 procent. Hopelijk is dat een signaal dat er minder plastic in ons leefmilieu terechtkomt, dankzij de sensibilisering van het grote publiek.

De dieren verwarren drijvend plastic met voedsel. De verwarring heeft niet alleen een visuele, maar ook een geurcomponent. Wetenschappers toonden in het vakblad Science Advances aan dat drijvend plastic een geur uitstraalt die vergelijkbaar is met die van de prooien van de vogels. In beide gevallen gaat het om een zwavelachtige substantie die ze onweerstaanbaar vinden. Dode algen zijn er de bron van. In de war gebrachte zintuigen zijn dikwijls nefast voor de overleving.

Partner Content