Beestenboel: als een vrouwtjeshaas een mannetje niet wil, deelt ze meppen uit

Een haas is veel meer dan een konijn met grote lepeloren: zo heeft hij een veel elegantere manier van lopen.

Stel: je bent bioloog en je vraagt je af of hazen in poldergebieden er een andere levensstijl opna houden dan hazen in gewone landbouwgebieden. Je tikt op een zoekmachine het woord ‘polderhaas’ in, om vervolgens gefrustreerd te merken dat je niets anders te zien krijgt dan recepten. Mensen zien hazen liever in de pot dan in de natuur.

Hazen hebben snel leren lopen – ze halen topsnelheden van 70 kilometer per uur – omdat ze gegeerd wild zijn, vooral voor mensen dan, want voor veel andere roofdieren zijn ze te snel en maken ze te veel plotse hoekige wendingen in hun vlucht om gepakt te kunnen worden. Niet zelden zie je verschillende jagers samen een aantal schoten op een vluchtende haas lossen, zonder dat het dier lijkt te zijn geraakt. Wat niet betekent dat het zonder wonden zijn leger – zijn schuilplaats – bereikt. Niemand kan precies zeggen hoeveel hazen daar sterven aan de verwondingen die ze opliepen tijdens zo’n ‘weidelijke’ jacht van de natuurminnende personen die jagers pretenderen te zijn.

Gelukkig is het jachtseizoen op de haas voorbij – het is beperkt tot de herfstmaanden. Vanaf de eerste warme dagen in het voorjaar worden hazen minder voorzichtig. Ze gaan op jacht naar elkaar. Mannetjes zoeken een vrouwtje om een gezin te beginnen. Soms is dat de eega van het vorige jaar, soms begint een koppel een nieuwe relatie. Dat ‘rammelen’, zoals de zoektocht in het jargon heet, kan een spectaculair gebeuren zijn. Soms crossen tientallen hazen achter en over elkaar over een akker.

Op een gegeven ogenblik laat een mannetje zijn oog vallen op een vrouwtje. Net als bij de mens helaas nog altijd de gewoonte is, neemt het mannetje bij de haas het initiatief. Dan begint een spel van aantrekken en afstoten. Als mevrouw hem niet wil, zal ze dat laten blijken – ook dat is herkenbaar voor een mens. Daar kunnen zelfs bokspartijen van komen, als mevrouw op haar achterste poten gaat staan en met haar voorpoten dreigend uithaalt naar de aanbidder. Er wordt evenwel zelden een beest geraakt tijdens zo’n schermutseling – het is een ritueel. In de mensenwereld dreigt een afgewezen man gefrustreerd achter te blijven, in de hazenwereld gaat de afgewezene meteen weer met de groep rondcrossen in een poging een ander vrouwtje te versieren.

De groepsvorming is een mechanisme om inteelt te vermijden. Hazen zijn solitaire dieren die vrij grote leefgebieden hebben, maar ze verdedigen geen territorium. Om te vermijden dat ze voor de voortplanting altijd bij dezelfde dieren uit de buurt terechtkomen, worden er groepsjachten georganiseerd – te vergelijken met onze discotheken.

Vier weken na de paring worden de jonge haasjes geboren. Een vrouwtje kan per jaar tussen tien en twintig jongen grootbrengen. Dat is niet meer genoeg om de populatie op peil te houden. Overal gaat het bestand van de haas sterk achteruit. Ook hier is grootschalige landbouw de voornaamste schuldige: een groot deel van het landbouwlandschap is niet meer geschikt als leefgebied voor de haas. En als hij er nog een schuilplaats vindt, is het voedselaanbod meestal niet van die aard om hem gezond te houden. Eten voor ons is niet noodzakelijk geschikt voor een haas.