10 dingen die iedereen moet weten over de opwarming van de aarde

© Reuters
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

Wat moeten we onthouden van de drie afzonderlijke delen van het vijfde evaluatierapport van het VN-klimaatpanel? Is alle hoop verloren, of toch niet?

Drie werkgroepen van de Intergouvernementele werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) bogen zich de voorbije maanden over de dreigende klimaatverandering. De drie ‘samenvattingen voor beleidsmakers’ moeten eind dit jaar resulteren in een syntheserapport, het vijfde sinds 1990. Het is al van 2007 geleden dat het panel nog zo’n grondige doorlichting van de klimaatwetenschap presenteerde.

De eerste werkgroep evalueerde alle wetenschappelijke aspecten van het klimaatsysteem en klimaatverandering, de tweede werkgroep bekeek de gevolgen van klimaatverandering en de laatste werkgroep richtte zich op de maatregelen die genomen moeten worden om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Zopas werd het derde en laatste deel van het evaluatierapport gepubliceerd. Dit zijn de belangrijkste conclusies van de klimaatexperts.

1. De aarde warmt ontegensprekelijk op

Sinds het begin van de weermetingen was het nooit warmer dan tussen 2001 en 2010. In een decennium werden meer temperatuurrecords gebroken dan ooit tevoren. De laatste drie decennia werden steeds warmer, en ze waren stuk voor stuk warmer dan om het even welk decennium sinds 1850. De totale temperatuurstijging (zowel die van het vasteland als van de oceanen) bedraagt voor de periode 1880-2012 zo’n 0,85 graden Celsius. Daarenboven is het ‘nagenoeg zeker’ dat de bovenste 700 meter van de oceanen warmer werden tussen 1971 en 2010. ‘Waarschijnlijk’ steeg ook de temperatuur vanaf dieper dan 3.000 meter tussen 1992 en 2005.

2. De mens is verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde

Het is zo goed als zeker: de klimaatwijziging en de daaruit volgende opwarming van de aarde is te wijten aan de mens. Dat staat voor 95 procent vast. Meer dan de helft van de temperatuurstijging is te wijten aan menselijke activiteit: ‘Het is extreem waarschijnlijk dat menselijke invloed de dominante rol speelde in de gemeten opwarming sinds het midden van de 20e eeuw.’ De mens heeft wellicht sinds 1750 een impact – het begin van onze continue uitstoot van broeikasgassen.

3. Klimaatverandering is vernietigend voor de wereld

De opwarming van de aarde veroorzaakt uitputting van vers water en gewassen, vernietigt koraalriffen en doet de Noordpool smelten. Daarnaast vormen stormen en overstromingen die erger worden door het stijgende zeeniveau een gevaar voor vele levens. Het extreme weer heeft ook een invloed op infrastructuur en de stroomvoorziening.

4. Niemand ontsnapt aan klimaatverandering

De gevolgen van de klimaatverandering treffen alle continenten, maar het klimaatpanel benadrukt herhaaldelijk dat de arme bevolking van de landen in het Zuiden de impact het hardst voelt. Ook wordt gewaarschuwd voor het verdwijnen van steden als New York.

5. Klimaatverandering is al bezig

Het gebrek aan daadkracht van de beleidsmakers heeft nu al verstrekkende gevolgen. Zo steeg de uitstoot tussen 2000 en 2010 sneller dan in elk van de drie voorgaande decennia en stijgt de zeespiegel sinds het midden van de 19e eeuw sneller dan in de millennia ervoor. Tussen 1901 en 2010 ging de zeespiegel 19 centimeter de hoogte in. Bovendien blijkt dat de meeste aspecten van de klimaatwijziging vele eeuwen zullen doorwerken, ook al wordt de CO2-uitstoot gestopt. Sommige gassen blijven langer dan 1.000 jaar in de atmosfeer hangen nadat ze uitgestoten zijn. Dat doet vermoeden dat een deel van de klimaatwijziging niet meer te stoppen of om te buigen is

6. Als we niks doen, stijgt de temperatuur in 2100 met 4,8 °C

Zonder een grote en snelle wijziging in de wereldwijde energiemix – die nu nog erg afhankelijk is van steenkool, gas en olie – zal de temperatuur stijgen met 3,7 tot 4,8°C tegen 2100. De opwarming van de aarde wordt vanaf een stijging met 2° C gevaarlijk. Die opwarming limiteren op die grens is dan ook een breed gedragen manier om ‘gevaarlijke klimaatwijziging’ te voorkomen. Een significant deel van de maximale hoeveelheid CO2 die uitgestoten mocht worden om die 2 C° te vermijden, werd al in 2011 bereikt.

7. België gaat zware klappen krijgen

In de EU rijzen de directe kosten door de zeespiegelstijging tegen eind deze eeuw tot 17 miljard euro per jaar als er geen ingrepen komen om het zeeniveau te bedwingen. België zal, samen met Nederland, Spanje, Italië, Duitsland, Frankrijk en Denemarken, de zwaarste rekening gepresenteerd krijgen. Naast een hoge prijs voor de zeespiegelstijging moet België zich ook voorbereiden op ‘ernstige afname van de grondwaterbronnen’. België kampt nu al met een ‘aftakeling van de bossen en dode bomen’.

8. Risico op gewelddadige conflicten

In een context waarin water en voedsel schaarser worden en migratie toeneemt, zal de klimaatverandering ‘het risico op gewelddadige conflicten onrechtstreeks doen toenemen.’

9. Het is nog niet te laat

De klimaatopwarming met 2 graden Celsius beperken tegenover het pre-industriële peil is nog mogelijk, maar dan moeten de broeikasgassen tegen 2050 met 40 tot 70 procent worden teruggebracht. Veel landen zoals Denemarken, Duitsland en delen van de Verenigde Staten beginnen steeds meer gebruik te maken van wind- en zonne-energie.

10. Inzetten op hernieuwbare energie. Nu!

Er moet meer ingezet worden op hernieuwbare energie. En wel nu. Die omschakeling is overigens niet zo duur als gedacht. Maatregelen om de uitstoot te verminderen zouden maximaal 4 procent van de wereldwijde consumptie kosten in 2030 en 11 procent in 2100. En dan wordt nog geen rekening gehouden met de baten, zoals de verbeterde gezondheid door de hogere luchtkwaliteit.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content