‘Patiënten en onze gezondheidszorg betalen zich onnodig blauw aan medicijnen die goedkoper konden zijn’

CD&V-Kamerlid Nawal Farih pleit ervoor om meer generiek geneesmiddelen voor te schrijven en toe te dienen, ook in ziekenhuizen.

Of het nu over de laatste technologische snufjes gaat of je favoriete snoepreep, naast het origineel bekend product of merk bestaat er vaak een goedkoper alternatief. Bij medicijnen gelden diezelfde concurrentiemechanismen. Naast de originele merkgeneesmiddelen biedt de markt meer betaalbare alternatieven aan, die binnen het vakjargon “de generieken” heten. Voor biologische geneesmiddelen staan deze in technische termen bekend als biosimilars. Zodra biosimilars op de markt de nodige toegang krijgen zakt de prijs van het origineel product omwille van de concurrentie die gecreëerd wordt. Een positief effect, zeker als het gaat over geneesmiddelen. Het is immers voordelig voor de patiënt en voor onze staatskas, en verlicht dus de druk op de sociale zekerheid.

Een groot deel van de medicijnen in België wordt voorgeschreven en toegediend in ziekenhuizen. Ook biologische geneesmiddelen worden het vaakst in de ziekenhuizen voorgeschreven. Biosimilaire medicijnen, de witte producten van de biologische geneesmiddelen vinden er maar moeilijk ingang. Ons land hinkt op dit vlak duidelijk achterop binnen de EU. Nochtans zijn ze even veilig, werkzaam en kwaliteitsvol: ook voor deze alternatieven, net zoals voor merkgeneesmiddelen, is steeds de goedkeuring vereist van het Europese en Belgische agentschap voor geneesmiddelen.

Waarom meer betalen dan nodig is? Uit rapporten van de CM uit 2019 blijkt dat onder de 112 onderzochte ziekenhuizen er nog steeds 24 waren die nog nooit een biosimilair product voorschreven. Bij de helft van de ziekenhuizen lag het aandeel van biosimilars in de voorgeschreven medicijnen lager dan 10 procent. Nochtans zijn deze alternatieve geneesmiddelen 36 tot 44 procent goedkoper. Het beperkte gebruik ervan zorgt voor een onnodige, niet te onderschatten meerkost op de sociale zekerheid.

Die kost wordt nog groter als je bedenkt dat producenten van biosimilaire geneesmiddelen ons land vaker links laten liggen omdat onze markt zo ontoegankelijk is. Die beperkte inzet van biosimilaire medicijnen in ziekenhuizen was volgens koepelorganisatie Medaxes in 2019 alleen al goed voor een besparing van liefst 271 miljoen op onze sociale zekerheid.

Waarom is het zo moeilijk om het ‘witte product’, dat wetenschappelijk even efficiënt en effectief is als het originele medicijn, aan te bieden in onze ziekenhuizen?

Als een alternatief vandaag wordt goedgekeurd voor de Belgische markt, kan het soms jaren duren voor het nog maar de kans heeft om mee te dingen voor een contract met een ziekenhuis. Die onzekerheid maakt het voor die producenten dus niet aantrekkelijk om in ons land actief te zijn. Bovendien is er weinig transparantie en controle bij die ziekenhuisaanbestedingen, waardoor het onduidelijk is of alle producenten een eerlijke kans krijgen. Veel onzekerheden dus, maar zeker is dat ze in realiteit niet veel gebruikt worden, en het ons veel geld kost.

Wat is daar dan aan te doen? Twee stappen zijn prioritair. Ten eerste moeten de aanbestedingen sneller opengaan voor nieuwe aanbieders van volstrekt gelijkwaardige alternatieve geneesmiddelen, want anders komen deze gewoon niet op de Belgische markt. Ten tweede: de aanbestedingen moeten transparanter en duidelijker verlopen.

Wanneer een medicijn op de markt komt, krijgt de producent voor ongeveer twintig jaar het alleenrecht om het product te maken, dit geldt als beloning voor de investering in innovatie. Daarna krijgen andere producenten de kans om een concurrerend medicijn op de markt te brengen. Dat is de basis. In België lopen de contracten met die eerste producenten langer door, waardoor alternatieven geen toegang vinden en de prijs hoog blijft. Een oplossing kan eenvoudig en elegant zijn: nadat een biosimilar toegang krijgt tot de markt moeten ziekenhuizen een nieuwe aanbesteding uitvaardigen voor een eerlijke competitie tussen het originele en het biosimilaire product. Veel te lange overeenkomsten die de markt onnodig afsluiten zijn dan beperkt in de tijd.

Bijkomend moeten we ervoor zorgen dat artsen en apothekers zo goed mogelijk geïnformeerd worden over de kwaliteiten van biosimilaire geneesmiddelen. Recent onderzoek van de KU Leuven toont aan dat dit vandaag niet optimaal is. De perceptie lijkt nog steeds te bestaan bij zowel apothekers als artsen dat originele geneesmiddelen veiliger zijn. We weten thans al lang genoeg dat dat niet het geval is.

De overheid tracht wel degelijk al langer om het gebruik van biosimilars te promoten. Toch is dat op dit moment nog niet gelukt. Minister Vandenbroucke heeft zijn ambitie eerder geuit, werk te maken van deze uitdaging,, maar helaas is er nog niet veel concreets bereikt. Tegelijk blijkt uit een recente studie van de CM dat in de komende jaren het patent van verschillende biologische geneesmiddelen zal verlopen, wat een belangrijke kans betekent voor de intrede van de biosimilars.

Het is dus dringend tijd om concreet werk te maken van een ondubbelzinnige procedure voor de aanbesteding van biosimilars door ziekenhuizen. Door onduidelijke procedures en een gebrek aan kennisverspreiding betalen zowel patiënten als onze gezondheidszorg zich onnodig blauw aan medicijnen die goedkoper konden zijn.