‘Patat-terroristen’ in Dendermonde

Vandaag staan 11 terroristen voor hun rechter: de patat-terroristen. Alleen is de vraag wie ze bedreigen. Of wie hén bedreigt.

Vandaag staan 11 terroristen voor hun rechter: de patat-terroristen. Alleen is de vraag wie ze bedreigen. Of wie hén bedreigt. Wetteren kennen we nu als trein-en milieuramp. Wetteren staat evenwel voor velen ook symbool voor een wereldramp.

De elf activisten van het Field Liberation Movement (FLM) hebben alvast niets tegen patat-friet, wel integendeel. Als ze in Wetteren proefplantjes van aardappelen uit de grond rukten was dat een protestactie tegen de GGO, Genetisch Gemanipuleerde Organismen. Op zich is dat een debat over landbouw en wetenschap, maar ook over industrie en politiek, en over centen en armoede wereldwijd.

Wetenschappelijke argumenten, dat lijkt per definitie iets voor wetenschappers en niets voor boeren. Wie zijn kranten lezende stadsmensen dan ook, om zich daar mee te bemoeien. Zoals belerende ouders in vervlogen tijden kibbelende kleuters toespraken: ‘Eet uw bord leeg en zwijg’. Frietjes in dat geval. Die frietjes, die krijgen we toch thuis in dozen, uit de frietfabriek. Wat kan daar nu mis mee zijn.

Ook de hardnekkigste tegenstanders van de – overigens aangekondigde en met politie overlegde – actie op het aardappelterrein in Wetteren kunnen niet negeren dat het debat bestaat en van mondiaal belang is. In haar bevlogen oproep van 24 februari, na de voorstelling van Elena’s Aria, deelde Anne Teresa De Keersmaeker de zorg van velen: ‘Het genetisch manipuleren van planten en de introductie van GGO-gewassen zijn een gevaar voor de planeet’. De mensheid speelt inderdaad ook hier met vuur en de agro-industrie wakkert het lustig aan. Haar kassa rinkelt. Die kassa is ook de toevlucht van wetenschappelijke onderzoeksprojecten die daardoor geruisloos geprivatiseerd worden door multinationals. Het win-win-argument weer een keer.

De Vlaamse regering lijkt echter geen wetenschappelijk aardappelveld te financieren, maar een promotie-veld. FLM stelt dat er in Wetteren niets werd ontdekt wat al niet eerder geweten was en zonder dat dit op lange termijn perspectieven biedt: de aardappelschimmel past zich snel aan en zal dat blijven doen. Biologische landbouw kan een betere uitweg bieden. Het zal daarenboven boeren wereldwijd behoeden voor een financieel lijfeigenschap van het monopolie van Monsanto.

Niemand hoeft het daarmee eens te zijn. Wie er niet van wakker ligt en het vertrouwen kritiekloos aan ‘pure wetenschappers’ schenkt, kan zich wel beter herinneren dat er wel altijd een punthoofd gevonden werd voor een geruststelling. En die riskeerde geen ontslag bij de universiteit. Kernenergie of sigaretten, DDT of borstimplantaten, ooit was het geen zorg. Nu GSM-straling en schaliegas. No worries, slaap zacht.

En mooi voorbeeld van de paringsdans tussen wetenschap en industrie is asbest. Wanneer de Franse ex-minister van werk Martine Aubry op 17 mei buiten vervolging gesteld werd voor staatsverantwoordelijkheid inzake asbestkankers vond het Parijse Hof van Beroep daar één juridisch misschien correct, maar cynisch motief voor: tot 1995 brachten wetenschappers nooit een klare waarschuwing tegen het gevaar. Als dat al waar was: zou dat dan aan de lobbyisten te danken kunnen zijn, of hun manna weelderig uitgestrooid aan de wetenschap.

Wetenschappelijk onderzoek waarop onze politici besparen in verhouding dat het door de industrie gesponsord wordt – of er aan verkocht. Benieuwd of dit onderwerp in de zittingszaal van Dendermonde aangekaart raakt of weggewuifd als ‘niet ter zake’.

Ook over het juridisch luik woedt aan de oevers van de Dender een strijd die niet veel goeds voorspelt voor de beklaagden. Op de vorige zitting leek het volgens persverslagen wel alsof ze het er gewoon op een lopen gezet hadden: bij verstek veroordeeld. Niets was nochtans minder waar. Zoals de professoren Gutwirth en Voorhoof in De Juristenkrant van 27 maart overtuigend uiteenzetten: ‘Van een eerlijk proces en een rechtvaardig vonnis was geen sprake’. De rechtbank weigerde experten van de verdediging te horen terwijl die konden aantonen dat de actie noodzakelijk was om het hoger belang van volksgezondheid en milieu te dienen. Toen stapten de beklaagden het af.

We komen overigens terecht bij een column van Bart De Wever om het belang van hun weerstand bevestigd te zien. Onder de titel ‘Frankenstein’ noemt hij op 7 juni 2011 de actievoerders ‘haveloze wilden die het veld bestormen om het monster te doden’. Toch erkent hij dat in Frankrijk ‘door het vernietigen van GGO-velden het publiek onderzoek volledig werd gestopt. Ook openbare financiering werd door intensief gelobby vaak stopgezet’. Weliswaar tot toenmalig president Nicolas Sarkozy het telkens hervatte. De ene lobby tegen de andere dus: yes we can, hebben de actievoerders gedacht.

Waar de kleine ‘lobby’ echter moeilijker tegenop kan is de criminalisering. Niet de GAS-boetes waarop hun nietsvermoedende sympathisanten zaterdag nietsvermoedend getrakteerd werden – een wereldwijde primeur in de Monsanto-betogingen. Wel de tenlastelegging van niets minder dan ‘bendevorming’. Zoiets moet de mega-fraudeurs van de Antwerpse diamantwijk nog eens overkomen. Of de bende van Nijvel, waar een Waals onderzoeksrechter een tegendraads spoor exploreert – tot woede van Dendermonde.

De laatste voorzet volgde daags voor het proces. In tegenstelling tot de vorige zittingen worden de veiligheidsmaatregelen nu op ‘red alert’ gezet: verbod in de zittingszaal voor iedereen – pers incluis – zelfs voor het louter op zak hebben van een gsm. Net zoals in het allerzwaarste terroristenproces. Het extreme etiket ‘9/11’ is dus geplakt en door die disproportie lijkt aan het vermoeden van onschuld van nooit eerder veroordeelde burgers een beetje geschaafd.

De rechtstaat: dat is pas een teer plantje. Ook eentje dat geen experimenten verdraagt. Ook een tuin die altijd inkijk en zonlicht behoeft. Niets waarover een procureur mag smalen – zoals hij letterlijk requireerde naar de bende van elf – met een sneer van ‘Klein klein kleuterke, wat doet gij in mijnen hof’.

Justitiewatcher Jan Nolf volgt samen met choreografe Anne Teresa De Keersmaeker, Europarlementariër Bart Staes (Groen), en Kurt Sannen (voorzitter Bioforum) het ‘aardappelproces’ als waarnemer.