Herman Matthijs (UGent, VUB)

‘Paaspeiling zal de politieke nervositeit alleen maar doen toenemen’

Professor Herman Matthijs (UGent en VUB) staat stil bij de resultaten van de meest recente politieke peiling.

De politieke wereld en het kiezersvolk waren aan het wachten op de paaspeiling van Het Laatste Nieuws, VTM, Le Soir en RTL, en die heeft zeker voor de nodige sensatie gezorgd. Deze peiling valt op door de comeback van de N-VA, en opmars van Vooruit langs Vlaamse zijde.

Paaspeiling zal de politieke nervositeit alleen maar doen toenemen.

Ten noorden van de taalgrens blijft men overwegend tegen de regering-De Croo stemmen. Twee partijen halen er meer dan 20 procent (N-VA en Vlaams Belang), zeven partijen hangen rond de 10 procent. Franstalig België blijft zeer links stemmen met een opvallende opmars van de PTB. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn de MR en Ecolo aan het strijden voor de eerste plaats en zakt de PS weg naar een vierde plaats.

Het effect van ‘The Masked Singer‘ ziet zelfs een konijn in deze peiling: Vooruit wint. De vraag is welke politicus/politica gevraagd zal worden voor de editie van 2023? Want dan komen we in de echte fase voor de verkiezingen. Gezien het feit dat de Vooruitisten (Conner Rousseau) en de liberalen (Bart Tommelein) al gepasseerd zijn met hun zangtalenten, blijven nog vijf partijen over. Wie gaan we zien: Kristof Calvo, Peter Mertens, Tom Van Grieken, Hilde Crevits of Zuhal Demir?

Federaal

De zetelverdeling op basis van deze paaspeiling zou als volgt zijn voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers: N-VA: 23 zetels, VB: 21, PS: 17, MR: 15, PTB: 13, Ecolo en Vooruit: 12, CD&V: 10, PVDA-PTB: 8, Open VLD: 7, Groen 6, CDH: 4 en Défi: 2. De regering-De Croo zakt van 88 naar 79 zetels, maar behoudt een meerderheid.

De verliezers van deze peiling zijn de PS, CD&V, Groen en bij Open VLD gaat zelfs quasi de helft van de fractie verloren (van 12 zetels naar 7). Vooruit is een eenzame winnaar. De MR van Georges-Louis Bouchez wint één zetel en Ecolo houdt stand. Zeer opmerkelijk in deze peiling is het feit dat de tiende partij in de Kamer de premier levert.

Volgens deze peiling zijn de machtsverhoudingen enorm gewijzigd in deze coalitie. Gezien de enorme opmars van de PVDA-PTB kan verwacht worden dat de PS zich veel doctrinairder zal opstellen. Maar virtueel is nu wel elke partij nodig om de regering-De Croo overeind te houden. Er was al geen Vlaamse meerderheid binnen de regering-De Croo, wat grondwettelijk ook niet vereist is, maar die vier Vlaamse partijen zakken verder weg van 42 naar 35 Kamerzetels.

Als men deze zetelverdeling bekijkt, dan wordt een vorming van een regering volgende keer geen eenvoudige opdracht. Als de N-VA en het Vlaams Belang en de communisten uit de regering worden gehouden, dan gaan er 65 zetels verloren. Een regering vormen met een gewone meerderheid wordt dan al een moeilijke opdracht. Maar een bijzondere meerderheid in het kader van een staatshervorming wordt politiek-mathematisch ondoenbaar.

Het wordt ook uitkijken naar de gevolgen van deze peiling op het voorzitterschap van Open VLD en CD&V. Bovendien moet Groen, met opnieuw een slechte peiling, een nieuwe voorzitter zoeken. Hier zal de keuze zijn om verder te besturen in een kabinet dat kerncentrales open houdt en de defensieuitgaven verhoogt, of de regering-De Croo verlaten. Bovendien stelt zich de vraag of Groen kiest voor een doctrinaire of meer gematigde voorzitter/voorzitster?

Vlaams

Als men deze paaspeiling omrekent in Vlaamse zetels geeft dit: N-VA: 32 zetels, VB: 29, Vooruit: 17, CD&V: 13, Open VLD: 12, Groen: 11 en de PVDA: 10. Daarvan behalen de N-VA en Groen er elk twee in Brussel, de liberalen en het VB halen daar elk één zetel. Dat laatste is belangrijk om de meerderheden te bepalen voor de gemeenschaps- of de gewestmateries. In ieder geval duidt deze peiling nog eens op het verlies aan meerderheid voor de partijen van de Vlaamse regering. De N-VA, het CD&V en de liberalen zakken verder weg naar 57 zetels op 124. Dat wordt moeilijk besturen met een virtuele minderheid.

Een andere bedenking is dat bij de verkiezingen van 2019 de optelsom van de christendemocraten en de Open VLD even groot was dan de N-VA: beide 35 zetels. Deze peiling laat een enorm verschil zien tussen deze beide blokken: 25 versus 32 zetels. Daaruit moet de conclusie getrokken worden dat de partijen die nu deel uitmaken van de Vlaamse regering elkaar niet meer terug zullen zien na mei 2024. Ook de Vlaamse partijen die nu deel uitmaken van de regering-De Croo zakken zwaar: van 62 naar 53 zetels in Vlaanderen.

De Vlaamse coalitievorming belooft niet gemakkelijk te worden. N-VA en VB geraken met 61 zetels samen nipt niet aan een meerderheid. Ook een driepartijen-kabinet van N-VA, Vooruit en het CD&V geraakt maar aan 62 zetels.

Maar de standaardafwijking van deze peiling kan er ook toe leiden dat beide coalities er nipt wél geraken. Maar de volgende Vlaamse regering kan dus een zeer zware constructie worden van de N-VA met de drie klassieke partijen, die uitkomt op 74 zetels. In ieder geval, de N-VA zit steeds erbij en gaat opnieuw de kanselarij leiden. De andere partijen mogen al solliciteren bij minister-president Zuhal Demir.

Conclusie

Met deze paaspeiling zal de politieke nervositeit alleen maar toenemen. De marketeers gaan het niet zien zitten om alle verkiezingen op één dag te houden met het risico om in mei 2024 drie maal te verliezen en dan vijf maanden later lokale verkiezingen te moeten houden. Want de volgorde van deze verkiezingsronde is uitzonderlijk met de lokale verkiezingen als laatste electorale hoogmis.

De kans is dus groot dat de federale verkiezingen gaan vervroegd worden, maar de vraag is wanneer? De kans is ook bijzonder groot dat de federale- en de Vlaamse regeringsvormingen op zich gaan laten wachten tot de lokale coalitievorming van december 2024 eraan komt. Met andere woorden, de lopende zaken zullen hoogdagen kennen, wat een goede zaak is voor de begroting. Voor diegenen die het nog niet wisten: de campagne richting 2024 is begonnen.

Lees hier de cijfers en berekeningen die professor Herman Matthijs gebruikte als basis voor dit opiniestuk.

Partner Content