‘Osteopathie is een natte droom voor een minister van Volksgezondheid’

Er is wel degelijk evidentie dat osteopathie werkt, zo reageren Eric Dobbelaere en Patrick van Dun van de beroepsvereniging voor osteopaten op kritiek van arts Luc Bonneux.

‘In geen geval kun je zeggen dat osteopathie beter werkt dan andere behandelingen’, zei arts Luc Bonneux in Knack. U bestrijdt dat?

De heer Bonneux refereert hierbij naar onderzoek dat handelt over het gebruik van manuele technieken, zoals manipulaties ter hoogte van de wervelzuil. Die techniek wordt aangewend door verschillende manuele zorgberoepen, zoals kinesitherapeuten en chiropractors, en niet uitsluitend door osteopaten. Het aanbieden van osteopathische zorg is meer dan enkel maar het uitvoeren van manipulaties ter hoogte van de wervelzuil.

Voor ons onderzoek werden er enkel gerandomiseerde klinische interventiestudies opgenomen met als interventie ‘osteopathische zorg’, geleverd door osteopaten. Op basis van een overzicht van deze literatuur kunnen we stellen dat osteopathie minstens even goed en in vele gevallen beter werkt dan andere zorg. Wanneer men dan ook nog kijkt naar de bijwerkingen van de routinebehandelingen voor rugklachten – met beeldvorming, ontstekingsremmers, spierontspanners en pijnstillers – kan men wel stellen dat osteopathie zeker een veiligere, betere en minder dure zorg is.

Dokter Bonneux baseert zich voor zijn kritiek slechts op één pijler van de EvidenceBasedMedicine(EBM): het gebruik van de best beschikbare wetenschappelijke evidentie. Sinds 2008 zijn er nog twee pijlers: klinische expertise, waarvoor onze zesjarige universitaire opleiding garant staat, en de voorkeuren en waarden van de patiënt. Uit de Gezondheidsenquête van 2013 blijkt dat zo’n zes procent van de Belgische bevolking in 2012 een osteopaat consulteerde en dat tot grote tevredenheid.

Is bewezen werking niet de belangrijkste pijler?

De drie pijlers van EBM worden niet hiërarchisch gezien, maar als er dan al een pijler belangrijker zou zijn dan is het zeker wel de keuze van de patiënt voor de zorg die hij/zij wil. Onze beroepsgroep heeft reeds lang resoluut gekozen voor EBM. Voor ons staat de pijler ‘bewezen werking’ dan ook geheel niet ter discussie.

Om in te gaan op de kritiek: voor nek- en lage rugpijn is de bewezen werking van een osteopathische behandeling er wel degelijk. Daarom nam het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg osteopathie op in haar richtlijnen. Meneer Bonneux noemt de opvatting dat osteopathie kan helpen tegen onder meer pijnlijke maandstonden en prostaatklachten ‘niet zo knettergek als homeopathie’, maar zegt dat het toch in de buurt komt. Nochtans leverde een Cochrane-review over kolieken bij kinderen veelbelovende resultaten op.

In uw opiniestuk op Knack.beschrijft u zelf dat die studie methodologisch voor verbetering vatbaar is.

Wij erkennen dat er meer en grootschaliger onderzoek nodig is. En elke studie heeft zijn sterktes en zwaktes. Het kan altijd beter. Wat betreft het aantal deelnemers aan de studie, de follow-up van de studie en de keuze van patiëntenpopulaties alsook die van de controlegroepen kan het bijvoorbeeld best wat homogener. De studies kunnen dan gemakkelijker met elkaar worden vergeleken.

Voor onze review zijn wij grotendeels afhankelijk van de kwaliteit van de gevonden RCT’s. Die werd in onze review als prima bevonden. Voor onze kosteneffectiviteitsstudie waren de gegevens soms van zeer recente datum en andere dan wat minder recent. Daarom werken we nu reeds aan een vervolgstudie die ons nog accurater data dient te leveren. Precies op deze manier wordt ook aan wetenschap gedaan: stap voor stap telkens meer puzzelstukjes leggen om een vollediger en correcter beeld te verkrijgen.

Die kosteneffectiviteitsstudie werd uitgevoerd door gezondheidseconoom Lieven Annemans (UGent). Daaruit moest volgens hem blijken dat een osteopathische behandeling bij lage rug- of nekpijn terugbetaald moet worden. Bonneux zegt dat dergelijke onderzoeken ‘heel vaak neerkomen op geschnabbel in opdracht van lobbygroepen’.

Die uitspraak laten wij voor rekening van de heer Bonneux. Is het niet toegestaan om als beroepsgroep aan onderzoek te doen om de behandeling te verbeteren? Feit is dat we in eerste instantie gekozen hebben voor de expertise van professor Annemans. Net om de indruk van belangenvermenging te vermijden hebben wij een beroep gedaan op de UGent en niet op de ULB, waar sinds 2004 een opleiding osteopathie bestaat. De afspraak met professor Annemans was van bij het begin zeer duidelijk: de resultaten zouden hoe dan ook worden gepubliceerd, goed of niet. Dat is een moedige keuze, toch? De UGent was voor ons een neutrale partner in deze studie en de onafhankelijkheid van het onderzoek werd te allen tijde gewaarborgd.

U noemt osteopathie kosteneffectief voor de behandeling van nekpijn en ‘dominant’ voor de behandeling van lage rugpijn. Wat betekent dat?

Dit betekent dat osteopathische zorg voor de behandeling van patiënten met nekpijn effectief is, in de zin dat ze beterschap brengt, en dat de meerkosten hiervoor binnen de grenzen liggen van wat door onze gemeenschap gedragen kan worden. Dit is een belangrijke voorwaarde voor terugbetaling. Voor de behandeling van lage rugpijn biedt osteopathische zorg zelfs beterschap tegen lagere kosten dan die voor een standaardbehandeling, vandaar de term ‘dominant’. Anders gesteld: patiënten met lage rugpijn naar een osteopaat sturen bespaart de gemeenschap geld vergeleken met enkel een standaardbehandeling voor deze klacht. Osteopathie is een natte droom voor een minister van Volksgezondheid.