‘Ook in Albanië laten jongeren zien dat politiek meer is dan wat politieke partijen ervan maken’

‘Ook in Albanië zijn de jongeren de hoop op verandering’, schrijft auteur Bleri Lleshi over de studentenprotesten in het land.

Niet enkel in België heeft de jeugd het heft in handen genomen. Sinds begin december 2018 zijn er studentenbetogingen in Albanië. Het gaat om de grootste studentenprotesten in bijna dertig jaar, met meer dan 15.000 deelnemers. De jongeren klagen de situatie aan van het hoger onderwijs in het land.

VUB vs Universiteit van Tirana

Albanië, tevens mijn land van herkomst, verkeert in een staat van pessimisme. Veel mensen hebben het land verlaten op zoek naar een betere toekomst. 25% van de bevolking leeft in extreme armoede, namelijk met minder dan twee dollar per dag. Bovendien lijdt het land onder problemen zoals georganiseerde misdaad en corruptie. Een superkleine elite verrijkt zich, terwijl het land er verder op achteruitgaat.

Ook in Albanië laten jongeren zien dat politiek meer is dan wat politieke partijen ervan maken.

Als je in het centrum van de hoofdstad Tirana, op de stranden of in de bergen van Albanië vertoeft, zal je er niet veel van merken, maar het dagelijkse leven van Albanezen wordt steeds moeilijker. Het is daarom dat de studenten op straat komen, en dat is begrijpelijk als we naar hun eisen kijken.

In België betaal je voor een master aan de VUB jaarlijks 900 euro inschrijvingsgeld als je geen beursstudent bent. Met beurs is dat ongeveer 800 euro. Het gemiddelde nettoloon in België is 1.873 euro. Aan de grootste en belangrijkste universiteit van Albanie, Universiteit van Tirana, betaal je voor een master liefst 1.800 euro inschrijvingsgeld per jaar terwijl het gemiddelde nettoloon in Albanie 320 euro is. Albanië heeft tegelijk het laagste gemiddelde loon en het laagste minimumloon in heel Europa. Hierdoor zijn veel studenten genoodzaakt om te gaan werken, vaak voltijds, om hun studies te kunnen betalen.

Niet enkel het torenhoge inschrijvingsgeld wordt door de studenten aangekaart. Er is ook heel wat corruptie in het hoger onderwijs, en misbruik van macht door de docenten en decanen. Deze laatsten hebben nauwe banden met de politieke machthebbers en zijn vaak marionetten van de regering. Docenten die geld vragen om studenten te laten slagen voor een examen zijn jammer genoeg niet ongewoon.

Ook de leefomstandigheden zijn rampzalig. Ik was vorige week in Albanië om de studenten te spreken. Heel wat studentenkamers bevinden zich in dezelfde grijze Stalinistische gebouwen uit de jaren zeventig: bouwwerken die helemaal verrot zijn. De studenten vragen dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt en eindelijk in investeert in betere huisvesting.

Hervorming hoger onderwijs

In feite hebben het gemunt op de nieuwe hervorming van hoger onderwijs die publieke universiteiten wil privatiseren, verhoging van inschrijvingsgeld en studenten nog minder betrekt. De studenten, en een deel van de docenten dat hen steunt, vragen aan de regering dat deze hervorming wordt geannuleerd en ze vragen een plaats aan de tafel om mee aan een nieuwe hervorming te schrijven. Ze willen dus medezeggenschap. De eis van medezeggenschap is nieuw en bewijst dat de studenten en docenten die deel uitmaken van de protesten een portie democratische politieke volwassenheid tonen die jammer genoeg niet te vinden is bij de politieke elite.

Op zich lijken de studentenprotesten niet bijzonder, maar dat zijn ze wel. Het waren de studenten die in 1991 een sleutelrol speelden bij de val van de dictatuur.

Wat ook interessant is aan de protesten is dat de studenten hun dagelijks leven politiseren door zich niet in te laten met partijpolitiek. Dit is een nieuw gegeven in Albanië waar alles verloopt via het tweepartijensysteem dat tot op de bot corrupt en cliëntelistisch is. De studenten weigeren om zich te laten recupereren door oppositiepartijen en houden deze zo ver mogelijk van de protesten. Ze zijn er niet op uit om de regering te laten vallen, maar willen enkel de annulering van de hervorming. Dit is een heel belangrijk voorbeeld voor de Albanezen opdat de burgers begrijpen dat politiek meer is dan een zaak van politieke partijen. Net zoals in Belgie leerlingen de politiek inspireren inzake klimaat, willen de studenten in Albanië hen de weg tonen wat betreft onderwijs.

In de diepe put van pessimisme en cynisme waarin Albanie verzonken is, laten de studenten zien dat er nog hoop is. Het is daarom belangrijk dat ze zoveel mogelijk steun krijgen van burgers, want het gaat hier niet enkel om de strijd voor degelijk onderwijs, maar ook over de vraag welke samenleving Albanië wil zijn.

Tot nu toe heeft de Albanese regering de studenten op geen enkel moment serieus genomen. Indien de regering naar de studenten luistert, de hervorming annuleert en samen met de studenten en docenten vorm geeft aan het hoger onderwijs, dan heeft Albanië een grote stap vooruit gezet en kan het zelfs inspirerend zijn voor andere landen.

Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur van de bestsellers ‘Liefde in tijden van angst’ en ‘Inaya. Brief aan mijn kind’. Onlangs verscheen zijn nieuw boek ‘De kracht van hoop’. Zijn blog vind je hier en je kan hem volgen op Facebook en Twitter.