‘Onze bevers dreigen deels vogelvrij te worden’

Bioloog en Knack-journalist Dirk Draulans verzet zich tegen het feit dat dieren die zogenaamd overlast veroorzaken, per se verdelgd moeten worden.

Het is zo vermoeiend. Soms ben je blij dat er weer een succesje is geboekt in de strijd voor een zo natuurlijk mogelijke leefomgeving, goed voor mens én andere dieren, om vervolgens te moeten vaststellen dat volk dat overal ‘overlast’ in ziet aan het succes meent te moeten knagen. Volk dat overal overlast in ziet, is volk dat geen ruimte wil laten voor andere dieren, zelfs niet als ze gewoon hun natuurlijk gedrag etaleren. Want andere dieren zouden hier en daar weleens iets kunnen doen waar een mens eventueel wat nadeel van zou kunnen ondervinden. Voor dit soort volk zijn andere dieren ondergeschikt aan mensen, staat de mens op een hoge piëdestal, verheven boven alles, is hij de kroon van de schepping.

Waarom ik deze oprisping schrijf? Omdat ik volgend bericht kreeg van een ingewijde, die anoniem wil blijven om zijn professionele leven niet te erg te bemoeilijken, maar die zich net als ik ergert aan het bijna-automatisme van sommigen om ‘wilde’ dieren altijd maar ‘onder controle’ te willen brengen: ‘Er wordt door het ANB gewerkt aan het omzetten van het soortbeschermingsplan bever in een beheerregeling voor bever. De beheerregeling bever is in opmaak en zou dit jaar moeten uitkristalliseren. Dat wordt dan een bijlage op het soortenbesluit en opent de deur voor populatiebeheer. Normaal worden zo’n documenten opgemaakt voor invasieve uitheemse soorten. Nu dus voor de bever. In dit geval valt daaronder te begrijpen het afvangen en waarschijnlijk doden van bevers op “probleemlocaties”. Het is nog niet duidelijk welke maatregelen terreinbeheerders/waterloopbeheerders zouden moeten nemen ten aanzien van de bever. Ook de criteria voor het concept “probleemlocatie” zijn er nog niet. In welk licht je het ook bekijkt, een positieve evolutie voor de bever zit er niet.’

De klokkenluider wijst erop dat een eventuele ‘problematiek’ op te lossen is door het verplaatsen van ‘probleembevers’, wat binnen het huidige soortbeschermingsplan kan, mits toestemming van het ANB. Maar voor sommigen volstaat dat niet. Het ANB is het Agentschap Natuur en Bos, zeg maar de Vlaamse natuuradministratie die nu onder het ‘beheer’ van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) valt.

Vorige herfst had iemand al gesignaleerd dat er in de schoot van het ANB gewerkt wordt aan beheersplannen voor bevers, maar dat werd toen officieel ontkend. Vandaag heb ik het ANB niet meer gecontacteerd, wegens een tweede bericht over hetzelfde verhaal van een andere, maar eveneens rechtstreeks geïnformeerde bron. Onze bever dreigt deels vogelvrij te worden verklaard, omdat hij af en toe een boom omknaagt op een plek waar iemand er aanstoot aan neemt en hier en daar een stukje weiland laat overstromen. Terwijl we blij zouden moeten zijn dat de bever er weer is – hij was hier lang voor ons, maar we hebben hem actief uitgeroeid in onze leefomgeving. Ik krijg regelmatig berichten van mensen die effectief blij zijn dat ze een bever gezien hebben, of gewoon een door een bever omgeknaagde stam. Grote dieren spreken tot de verbeelding, misschien ook omdat ze er zo lang niet meer geweest zijn. Maar dat geldt dus niet voor iedereen.

Dezelfde druk wordt opgevoerd op andere grotere dieren, denk aan de groeiende animositeit rond wolf en vos. De druk om bejaging van wolven mogelijk te maken wordt systematisch verhoogd, onder meer via echte haatcampagnes tegen de dieren (en tegen mensen die ze verdedigen). Van de vos worden er in Vlaanderen elk jaar 12.000 afgeschoten als een vorm van ‘beheer’, een compleet zinloze maatregel, want de vos blijft – gelukkig – standhouden – hij verhoogt gewoon zijn voortplanting als reactie op het afschot. Vossenafschot is niet meer dan zinloos en dieronvriendelijk plezier voor de grootste wildedierenhaters in onze leefomgeving: jagers. Jagers zullen alles doen om dieren in diskrediet te brengen en zo hun ‘jachtgenot’ te kunnen vergroten. Met de bever zal het niet anders zijn, ze zullen zichzelf weer profileren als redders van de mensheid door ‘overlast’ te bestrijden. Ik word daar soms zo moe van.

Deze week zag ik twee imposante jonge zeearenden in een natuurgebied in mijn buurt – een grote roofvogelsoort die ook in opmars is. Ik houd mijn hart al vast voor wat er gaat gebeuren als een of andere onverlaat het in zijn kop zou krijgen dat deze dieren ‘overlast’ kunnen veroorzaken. Toen ik eerder eens over de terugkeer van de zeearend schreef, schoot een schieter meteen in zijn kram en zijn pen om ervoor te ‘waarschuwen’ dat zeearenden weleens een schaapje durven te pakken. Ik houd mijn hart vast voor de oehoe die aan het terugkeren is, onze grootste uil. In Limburg is al illegaal een beschermde raaf doodgeschoten. We herinneren ons nog levendig de barbaarse beelden van de ‘dassenknuppelaar’.

Alsof dat alles niet erg genoeg is, loert het lelijke spook van de vogelgriep om de hoek. Ik ben nu al bezorgd over de zeearenden en vossen in het natuurgebied, want de kans dat er kadavers liggen van ganzen die aan de vogelgriep gestorven zijn is groot (zie mijn artikel daarover in Knack van deze week). Dat is geen actieve verdelging door de mens, wel passieve, want de dodelijke vogelgriepvirussen zijn ontstaan in intensieve pluimveekwekerijen en vervolgens ontsnapt en in wilde vogels terechtgekomen. Man-made dus. Al die vaststellingen maken me moedeloos, soms zo erg dat ik er de brui aan wil geven en voor mijn gemoedsrust op mijn lauweren wil gaan rusten. Het haalt toch niets uit…

Maar ik zet me graag over mijn zwakke momenten. Ik zal strijdbaar blijven. Ik zal actief meewerken aan het verzet tegen een eventueel ‘beheer’ van onze bevers, of het iets uithaalt of niet. Ik leg me niet neer bij het schijnbaar onvermijdelijke dat ‘de’ mens toch altijd aan het langste eind trekt en wat hem in de weg loopt systematisch liquideert, desnoods illegaal. Dat is niet mijn ‘soort’ mens. Ik heb er zelfs een bloedhekel aan gekregen. Je moet altijd blijven praten, altijd in debat gaan, heet het dan, of liever nog: in dialoog. Maar als je vijftig jaar lang botst op dezelfde betonnen muur van onwrikbaarheid word je dat beu. Als je voelt dat zelfs een beetje verdraagzaamheid altijd te hoog gegrepen is, verander je, welja, het geweer van schouder. Dan reken je niet meer op debat, maar op een maatschappelijk draagvlak.

Gelukkig is het draagvlak voor authentieke natuur bij ons sterk aan het groeien. Tot ergernis van de ‘overlastpromotoren’. Dat kun je ook als een succes beschouwen. Zonder dat draagvlak zou er nu van bevers, wolven en zeearenden bij ons geen sprake zijn. Dat is wat mij gaande houdt. Finaal blijkt het toch iets uit te halen. Dat veel mensen daarvan mee kunnen genieten, is mooi meegenomen.

Nu nog een wolf in beeld krijgen. Een levende graag!