Het gebeurt sneller dan u denkt. Of eigenlijk denkt u waarschijnlijk op die momenten net niet na. U gebruikt een woord in die ene zin en dat klinkt best goed. Maar eigenlijk zit de betekenis er helemaal naast. Onthoud de volgende reeks en u kan zo weer een bank naar voren, inclusief kus van de leerkracht.
Het type taalfout waarbij woorden die vormelijk wel verband houden, verhaspeld worden, heet een malapropisme. Het lijkt banaal, zo’n taalfout, maar in 2008 was het dat op een bepaald moment in Frankrijk toch niet zo. Een kamer van inbeschuldigingstelling in Parijs liet destijds een 48-jarige serieverkrachter per ongeluk vrij, omdat de kamer in het arrest over de verdere aanhouding twee werkwoorden door elkaar gehaald had. Confirmer (bevestigen), werd verward met infirmer (verbreken). De man ging vrijuit en toenmalig president Nicolas Sarkozy was razend.
Omdat we ons misschien liever niet Sarkozy’s woede op de nek halen, is het aangeraden in het vervolg twee keer na te denken voordat we moeilijke woorden gebruiken om slimmer te lijken. Het omgekeerde effect is namelijk waarschijnlijker. En het hoeft bovendien nog niet om het moeilijkste taalgebruik te gaan. Een overzicht.
Was het nu septisch of sceptisch?
Oei. Als u sceptisch bedoelt, wil u septisch ten zeerste vermijden. Het laatste betekent namelijk ‘bederfelijk’ en wordt wel geassocieerd met een ‘septische put’. Die put drukt doorgaans zijn twijfel niet uit. Mocht dat wel zo zijn, was die dus sceptisch.
Gekend of bekend?
Gekend is het voltooid deelwoord van kennen. Bekend is een adjectief. Bijgevolg is de oorzaak van de brand bekend. Niet gekend, want vermoedelijk leert u die oorzaak niet uit het hoofd.
Fysiek of fysisch?
Fysisch houdt verband met de natuurkunde of fysica, fysiek betekent dan weer lichamelijk. Dus denk goed na voor u zegt dat iets ‘fysisch onmogelijk’ is, u wilt waarschijnlijk geen wetenschappelijke uitleg hoeven te geven.
Kritiek of kritisch
Natuurlijk kan iemand in kritische toestand naar het ziekenhuis worden gebracht. Iemand kan namelijk kritiek uiten terwijl die haastig wordt binnengerold. Maar dat is allicht niet wat men bedoelt. Iemand zal wel vaker in kritieke toestand naar het ziekenhuis worden gevoerd. Kritiek betekent hachelijk of gevaarlijk.
Er is één geval waarin beide adjectieven dezelfde betekenis hebben, namelijk in een specifieke natuurkundige context: ‘voldoende om telkens weer een nieuwe kernreactie te laten ontstaan’, zoals het kritische/kritieke vermogen van een kernreactor (volgens Taaladvies.net)
Ovulatie of ovatie?
Een staande ovulatie zegt u? Is dat fysisch mogelijk of was het nu fysiek? Ovulatie is zoals u waarschijnlijk wel weet de eisprong. Toch komt de verhaspeling al eens voor. In het vervolg geeft u maar een staande ovatie met geklap van de handen en wat gejuich.
Gefusilleerd of gefuseerd?
Ook hier niet verwarren. De kans is namelijk klein dat fusilleren en fuseren in dezelfde context kunnen passen. Scholen zullen niet fusilleren (met een geweer executeren) – of dat mogen we toch hopen – maar fuseren: een fusie aangaan, samen één worden.
Smaakpupillen of smaakpapillen?
De papil is het bobbeltje op het slijmvlies aan de bovenzijde van de tong, de pupil is de ronde opening in het regenboogvlies van ons oog. Het gaat hier over totaal verschillende zintuigen. Maar het is wel duidelijk dat de papil ons helpt proeven.
Flamingo of flamenco?
Ooit al een flamingo proberen te dansen? Juist ja. De Zuid-Spaanse zigeunerdans is misschien niet zo eenvoudig, maar het is aannemelijk dat het vlotter zal gaan dan het roze vogelalternatief.
Kunstmatige insinuatie of kunstmatige inseminatie?
Kunstmatige inseminatie is een bevruchting zonder seksueel contact. Insinuatie is een verdachtmaking. Of kan dat ook kunstmatig?
De tering geworpen of teerling geworpen?
De teerling is geworpen, betekent dat een riskante beslissing genomen werd. Een teerling is een dobbelsteen. Een object dat geworpen kan worden. De tering werpen is een andere uitdaging. Ter informatie: het is de informele term voor de ziekte tuberculose.
Hartelijk of hartig?
Ooit een hartelijk koekje gegeten? Het zou nochtans geweldig zijn, mochten die guilty pleasures met warme genegenheid komen. Een hartig koekje is eetbaarder: goed gekruid, gezouten, pittig.
Kraaide de hond of de haan?
Daar kraait geen hond naar. Neen, dat zal inderdaad niet gauw gebeuren. Toch luidt het nog steeds ‘daar kraait geen haan naar’.
Thermisch of terminaal?
Hopelijk draagt u tijdens de skitrip in de bergen geen terminaal ondergoed. Iemand kan terminaal ziek zijn, wat aflopend met de dood betekent. Ondergoed kan thermisch zijn, omdat het extra warmte biedt.
Veeleer of eerder?
Het is misschien niet de grootste fout, maar ‘eerder’ gebruikt u veeleer met betrekking tot de tijd, als in ‘vroeger’. ‘Veeleer’ betekent meer, liever.
Allicht of wellicht?
Allicht gebruikt u wellicht verkeerd. Als u bedoelt dat iets zeer waarschijnlijk is, is ‘allicht’ de juiste term. Het synoniem voor ‘misschien’ is ‘wellicht’.
Slapende honden of blaffende honden?
Slapende honden bijten niet. Tenzij ze slaapwandelen wellicht? Het waren die blaffende honden die volgens het gezegde niet zouden bijten. Hoewel u daar misschien ook niet zo vanuit moet gaan.
Blijkbaar of schijnbaar?
Blijkbaar wil zeggen dat iets werkelijk gebleken is. Schijnbaar is dan weer niét in werkelijkheid.
Verwijderen of verwijden?
Die medicatie verwijdert de bloedvaten. Laten we hopen van niet. Een snelle verspreking met heel nare gevolgen. De bloedvaten verwijden is nog steeds preferabeler.
Stuiteren of stuiten?
Stuiteren is het herhaaldelijk stuiten, van een bal bijvoorbeeld. In die betekenis houden beide woorden duidelijk verband. Maar we zeggen nog altijd dat iemands enthousiasme niet te stuiten was, in plaats van stuiteren. Daar betekent stuiten namelijk ’tegenhouden’. Het gebruik van stuiteren beperkt u dus beter tot een bal.
Aars of aarts?
Om alle schaamte te vermijden, spreekt u over uw aartsvijand. Alstublieft.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier