Koning Filip heeft Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert als preformateur aangesteld. Volgens politoloog Nicolas Bouteca (UGent) gaat het momenteel meer om de strategische machtselementen dan wel om de inhoud.
Koning Filip heeft dinsdagnamiddag het ontslag van partijvoorzitters Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) aanvaard. Zij worden vervangen door Open VLD-kopman Egbert Lachaert, die zichzelf een maand de tijd geeft om een regering op de been te brengen. Volgens politoloog Nicolas Bouteca (UGent) staat Lachaert voor een moeilijke keuze.
Nicolas Bouteca: ‘Met de keuze voor enkel Lachaert lijkt de Koning erop aan te sturen om de poging om een paars-gele regering te vormen niet zomaar op te geven. Hij steekt immers geen blauw-groene motor in gang door bijvoorbeeld ook Nollet aan boord te hijsen. Met Lachaert kan het zowel naar paars-geel als naar paars-groen kantelen. Sommige partijen gaven de afgelopen dagen ook het signaal dat ze de entente tussen de N-VA en de PS niet zomaar met het badwater wilde weggieten. Een tijdje geleden haalde N-VA-voorzitter Bart De Wever nog stevig uit naar de Open VLD en MR, afgelopen maandag hanteerde hij een meer gematigde toon in een filmpje dat hij online plaatste en liet hij ruimte voor inhoudelijke eisen van de liberalen.
Zowel de N-VA als de PS staat er niet voor te springen om de MR van voorzitter George-Louis Bouchez in de regering op te nemen. Aan Lachaert om hen van het tegendeel te overtuigen?
Bouteca: Het gaat dan vooral om het machtselement. Enkel de N-VA is binnen de regering met zowel de MR als de Open VLD incontournable. Andere partijen vrezen ervoor om tegen elkaar uitgespeeld te zullen worden, met het risico op een nieuw kibbelkabinet.
Je kan er prat op gaan dat er een perceptiestrijd zal losbarsten indien Lachaert alsnog zou besluiten om de gesprekken voor een Vivaldi-regering op te starten.
Bovendien is de liberale familie (26 zetels) – na de PS en SP.A (29 zetels)- de grootste van het land. Natuurlijk staan ze daar bij N-VA, die dan slechts de derde speler wordt (25 zetels), niet erg voor te springen. Weet u nog hoe de CD&V in de regering-Michel moest vaststellen dat ze eigenlijk te weinig zetels had om op de regering te kunnen wegen? Ik vermoed dat Lachaert net dat probeert te voorkomen.
Kortom, Lachaert zal inderdaad de expliciete keuze moeten maken of hij wil blijven vasthouden aan de Franstalige liberalen. Als preformateur wordt de verantwoordelijkheid om die keuze te maken nog zichtbaarder. Als de andere partijen blijven weigeren om de MR mee in de regering op te nemen, staat hij voor een moeilijk dilemma. Ofwel moet hij aan zijn achterban verkopen dat hij de MR moét lossen voor een zwakkere positie in de regering, ofwel moet hij uitleggen dat de gesprekken toch richting een Vivaldi-regering evolueren. Een deel van zijn leden zal dat wellicht niet graag zien gebeuren.
Als De Wever of Magnette niet zouden willen samenwerken met Bouchez, dan is dat toch niet de verantwoordelijkheid van Lachaert?
Bouteca: Inderdaad, maar je kan er prat op gaan dat er een perceptiestrijd zal losbarsten indien Lachaert alsnog zou besluiten om de gesprekken voor een Vivaldi-regering op te starten. Het is niet zeker dat Open VLD in een Vivaldi-regering een meer centrumlinks sociaal-economisch programma zal moeten aanvaarden dan in paars-geel. De PS moet immers veel binnenhalen omdat het met N-VA in zee gaat. Met Open VLD is die druk bij de PS beperkter. Maar ik vrees dat enkel de experts dat eventueel zullen zien. De man in de straat zal een liberale partij zien die met uitsluitend linkse partijen samenwerkt. Het zal moeilijk zijn om aan te tonen dat Vivaldi minder links is dan paars-geel. Want nieuwe belastingen komen er sowieso.
Moeten de christendemocraten zich geen zorgen maken? Als de MR toch mee in de regering komt, worden de christendemocraten ofwel overbodig of alweer de kleinste politieke familie in de regering.
Bouteca: Ik kan me moeilijk voorstellen dat de N-VA de CD&V zal lossen. Niet alleen zitten de twee samen in de Vlaamse regering, bovendien is de CD&V de belangrijkste partner van N-VA met het oog op het institutionele luik binnen de onderhandelingen.
CD&V wil dan weer liefst met N-VA in de regering omdat het anders moet uitleggen dat er in Vivaldi geen meerderheid is aan Vlaamse zijde. Al is dat tekort in een Vivaldi wel zeer beperkt. CD&V benadrukt ook al lang dat de Vlaamse regering en de federale regering aan Nederlandstalige kant zoveel mogelijk dezelfde partijen omvat. Ze willen wellicht ook liever niet in de oppositie omdat ze dan weggeblazen dreigen te worden door het Vlaams Belang. In de oppositie dreigt CD&V volledig onzichtbaar te worden.
Is dit de formatie van de laatste kans met het oog op de deadline van 17 september?
Bouteca: Nogmaals, ik denk niet dat de inhoud het grootste struikelblok vormt. Er ligt al een blauwdruk voor paars-geel klaar waar blauwe elementen aan kunnen worden toegevoegd. Ook van Vivaldi ligt er nog een ergens een nota in de schuif. Men moet vooral de knoop doorhakken wie er met wie in de regering wil stappen. Die strategische overwegingen vergen eigenlijk niet meer dan een mentale shift in het hoofd van de partijvoorzitters. Op zich moet zoiets perfect kunnen voor de zeventiende.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
