Kernreactor Doel 3 wordt na 40 jaar ontmanteld: hoe gaat dat in zijn werk en wat betekent dat voor de stroomprijs?

Vrijdagavond gaat kernreactor Doel 3 voor het laatst elektriciteit produceren, na een carrière van veertig jaar. Dan begint een jarenlang proces van stopzetting en ontmanteling. Prijskaartje: circa een miljard euro.

De kernreactor in het polderdorpje Doel, aan de oevers van de Schelde, werd in 1982 in gebruik genomen. Vrijdag is het definitief uit voor de centrale van 1.006 megawatt. Daarmee is Doel 3 de eerste kerncentrale van ons land die in het kader van de kernuitstap met pensioen wordt gestuurd.

‘Scheurtjescentrale’

Tijdens die veertig jaar lag de centrale drie jaar onverwacht stil. Er werden in 2012 scheurtjes ontdekt in de stalen wanden van de reactorkuipen van Doel 3 en Tihange 2. Het leverde beide centrales de bijnaam ‘scheurtjescentrales’ op. In realiteit gaat het om waterstofvlokken in het staal.

Pas in 2015 mocht Doel 3 heropstarten, na uitgebreid onderzoek en groen licht van de nucleaire waakhond FANC.

Stopzettingsfase van vijf jaar

Vrijdag omstreeks 21.00 uur wordt de reactor voor eeuwig van het stroomnet gekoppeld. Dat betekent niet dat de kantoren en werkplaatsen er verlaten zullen bijliggen. ‘We hebben de centrale veertig jaar uitgebaat, maar daarmee zijn we in feite nog maar twee derde ver. Er is nog voor 17 à 19 jaar werk in Doel 3’, vertelt Peter Moens, directeur van de kerncentrale van Doel. 

Al enkele dagen na het stilleggen van de reactor worden alle kabels van de reactor losgemaakt, de bouten van het reactordeksel losgeschroefd en wordt de reactor opengemaakt. Daarmee begint de stopzettingsfase, die vijf jaar duurt. De 157 splijtstofelementen – de brandstof – worden uit de reactor getild en gaan in koeldokken, waar ze 3 tot 5 jaar onder water moeten afkoelen.

Ondergrondse berging

Daarna gaat de splijtstof naar speciale containers, die in afwachting van een definitieve ondergrondse berging worden opgeslagen op de site van Doel. Ook wordt de centrale die eerste jaren ontsmet van alle radioactieve deeltjes. Dat gebeurt door een chemische spoeling van de leidingen. 

Pas na vijf jaar begint de definitieve ontmanteling van de reactor en decontaminatie van de rest van de gebouwen. Daarbij worden onder meer de inwendige delen van de reactor versneden. Een proces dat makkelijk nog eens 10 à 12 jaar in beslag zal nemen, gevolgd door de conventionele afbraak van de rest van de gebouwen. 

Aan de afbraak en ontmanteling van Doel 3 hangt een prijskaartje van ongeveer een miljard euro, afkomstig uit de nucleaire provisies die door uitbater Engie Electrabel zijn aangelegd. In totaal is 6,3 miljard euro voorzien voor de ontmanteling van alle zeven reactoren in Doel en Tihange. 

Na de volledige ontmanteling van alle reactoren in Doel zal uiteindelijk enkel nog een depot resten, waar splijtstof in zal worden bewaard in afwachting van de definitieve ondergrondse berging. Engie Electrabel gaat ervan uit dat die gebouwen er nog tachtig jaar zullen staan, tot 2.100 dus.

Eerbetoon

Makkelijk wordt het afscheid van reactor 3 vrijdag niet, zegt directeur Moens. ‘We gaan het sereen houden. Maar het maakt iets los bij de mensen. We zijn één grote familie. Het personeel heeft al veel meegemaakt: de kernuitstap, de geplande sluiting, dan nu weer de berichten over uitstel. Maar we gaan vrijdag elkaar troosten en steunen.’

Later volgt ook nog een ‘eerbetoon’ aan Doel 3 voor het personeel van de kerncentrale.

Stroomprijs

Het wegvallen van kernreactor Doel 3 zullen we wel degelijk voelen in de prijs van elektriciteit, met name op koude en donkere winterdagen. Dat zegt elektriciteitstrader Matthias Detremmerie. Met Doel 3 valt meteen 1.000 megawatt (MW) aan productie weg. En op een krappe markt kan dat het verschil maken, aldus Detremmerie, medeoprichter en trader voor energieleverancier Elindus.

Dat zit zo. De prijs van stroom wordt bepaald op een dagelijkse Europese veiling, en daarbij wordt ook gekeken hoeveel elektriciteit kan worden in- en uitgevoerd naar andere landen. De verschillende stroommarkten in Europa zijn immers verbonden met elkaar.

Op een gewone dag maakt het wegvallen van 1.000 MW aan elektriciteit op de totale markt niet veel uit en is het verdwijnen van Doel 3 niet merkbaar in de prijzen.

Grenscapaciteit

Maar als er weinig grenscapaciteit beschikbaar is op onze landsgrenzen, bijvoorbeeld op een donkere en windstille dag in de winter, kan het uitschakelen van Doel 3 wel een verschil maken. Dan is er minder flexibiliteit bij de in- en uitvoer van elektriciteit en wordt er amper stroom opgewekt door zonnepanelen en windmolens.

‘Het Belgische productieapparaat is dan op zichzelf aangewezen, en dan scheelt 1.000 MW wel wat in het orderboek’, legt Detremmerie uit. 

Hoeveel euro per megawattuur precies is volgens de trader moeilijk te zeggen. Het hangt ook af van andere factoren op de markt, denk maar aan de gasprijzen.

Op de energiemarkt had men dan ook liever gezien dat de centrale nog enkele maanden langer elektriciteit zou produceren. ‘De markt begrijpt dat Doel 3 beter sluit, zoals is afgesproken. Maar het ging ons wel geholpen hebben als de sluiting tot over de winter werd getild’, zegt Detremmerie.