In het vragenuurtje was er veel aandacht voor de toestand in de gevangenissen in Brussel en Wallonië. N-VA-Kamerlid Sophie De Wit stelde voor om cipiers op te vorderen, naar het voorbeeld van de Gentse burgemeester Daniël Termont, die vorig jaar de vuilnisophalers dwong om weer aan het werk te gaan. Premier Charles Michel hoopt dat zo snel mogelijk vooruitgang kan worden geboekt rond de gegarandeerde dienstverlening in de gevangenissen.
Dat heeft de premier donderdag verklaard in de Kamer tijdens een debat over de staking van de cipiers. Justitieminister Koen Geens (CD&V) beloofde dat de overbevolking in de gevangenissen tegen het einde van de legislatuur zal weggewerkt zijn.
Elke fractie voelde premier Michel en minister Geens tijdens het vragenuurtje aan de tand over de staking in de Brusselse en Waalse gevangenissen die intussen al bijna drie weken aan de gang is. De oppositie schoot daarbij met scherp op de “besparingsdrift” van de regering.
De eerste minister kondigde aan dat het kernkabinet aan minister Geens een “bijkomend mandaat” zal geven. Bedoeling is dat er voorstellen komen om de overbevolking verder aan te pakken met operationele maatregelen en op basis van becijferde doelstellingen. Ook wordt het spoor van de verbetering van de infrastructuur verder bewandeld. Daarvoor zal een task force het levenslicht zien.
Vanop de N-VA-banken kwam de suggestie om de cipiers op te vorderen. ‘Zou u geen Termontje doen?’ stelde Sophie De Wit (N-VA) voor. Daarmee verwees ze naar de staking bij de vuilnisophalers in Gent van vorig jaar. Burgemeester Daniël Termont (SP.A) vorderde toen personeel op omdat hij vreesde dat de volksgezondheid in het gedrang zou komen.
De Wit had ook cijfers van het ziekteverzuim bij de cipiers bij, waaruit volgens haar moet blijken ‘dat de vakbond een deel van het probleem binnen de gevangenissen is’.
Naast ziektes ligt ook afwezigheid door syndicaal verlof torenhoog in gevangenissen. Vakbond is deel van probleem pic.twitter.com/oevkSaec6E
— Sophie De Wit (@DeWitSophie) May 12, 2016
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
“België is één van de laatste landen in Europa zonder gegarandeerde dienstverlening. Dat gaat niet”, voegde premier Charles Michel er aan toe. Bovendien wil de regering een strategie op poten zetten in de strijd tegen het absenteïsme. “Onze hand blijft uitgestoken voor een dialoog met alle actoren”, besloot Michel.
Justitieminister Geens gaf een overzicht van alle maatregelen die hij al heeft genomen om de overbevolking aan te pakken. Momenteel zijn er zowat 11.000 gedetineerden voor 10.000 plaatsen.
Minister Geens maakte zich sterk dat het aantal gevangenen aan het einde van deze regeerperiode onder de 10.000 zal dalen. “Ik heb altijd mijn woord gehouden”, aldus Geens.
Hij verzekerde de humanitaire situatie op de voet te volgen, en blikte ook vooruit naar een minimale dienstverlening in de gevangenissen. Twee zaken zijn “niet verzoenbaar”, benadrukte Geens, “het respect voor de mensenrechten in de meest absolute zin en het respect voor het stakingsrecht in de meest absolute zin”.
‘Gevangenen zijn gemakkelijkste slachtoffers om op te besparen’
Een te ver doorgedreven besparingsregime voor justitie en in het bijzonder voor het gevangeniswezen hebben tot de huidige “desastreuze” situatie in de Belgische gevangenissen geleid. Gedetineerden zijn dan ook een gemakkelijk besparingsdoelwit, zei Walter Thieryeerder op de dag. Thiery is magistraat en vicevoorzitter van de Centrale toezichtsraad op het gevangeniswezen (CTRG), de waakhond van de gevangenissen.
“Besparingen, besparingen, besparingen … Ik heb in mijn hele carrière niets anders geweten dan dat er bespaard werd op justitie.” Aan het woord is Walter Thiery, rechter bij de Brusselse rechtbank van eerste aanleg en na zijn uren vicevoorzitter van de CTRG.
De CTRG bestaat uit advocaten, magistraten, artsen, criminologen en andere vrijwilligers en moet erop toezien dat de rechten van de gedetineerden in de Belgische gevangenissen worden nageleefd.
Maar de toezichtsraad mist slagkracht. “Wij zijn allemaal amateurs, in die zin dat we ons na onze professionele uren onbezoldigd inzetten voor de toezichtsraad.” Momenteel is slechts een iemand voor vier vijfde in dienst. Toch bemoeilijkt vooral de inbedding van de toezichtsraad in de schoot van justitie de werking. “Wij vallen onder het ministerie van Justitie, en daar werden we vroeger vooral heel stiefmoederlijk behandeld omdat de gecontroleerde de controleur controleert.”
Het resultaat is dat wanneer de toezichtsraad de alarmbel luidt, dat weinig weerklank krijgt. Dat het nog steeds wachten is op het jaarverslag 2014 is kenschetsend.
Amper slagkracht of niet, gevraagd naar de toestand in de gevangenissen moet Thiery niet lang twijfelen. “Desastreus”. En de oorzaak hiervoor moet evenmin ver gezocht worden. “De gevangenen zijn een gemakkelijk besparingsdoelwit. Er zijn er maar 10.000 (11.021 in maart 2016, red.), ze hebben geen stemrecht en ze worden door heel de bevolking met een scheef oog bekeken.”
Toch is een goede behandeling van gedetineerden net van groot belang voor de maatschappij. “Wat je aan de mensen niet uitgelegd krijgt, is dat gevangenen goed verzorgd moeten worden en dat je ervoor moet zorgen dat ze goed opnieuw in de maatschappij geïntegreerd kunnen worden. En er dus niet voor zorgen dat ze buiten komen als levende tijdbommen.”
Voor de magistraat is niet zozeer de verouderde infrastructuur het grootste probleem. Vooral de overbevolking zorgt ervoor dat de spanningen in de gevangenissen sterk oplopen. “Zowel directie als personeel en gedetineerden lopen op de tippen van hun tenen door de stress die de overbevolking veroorzaakt. Er is tegenwoordig geen plek meer voor menselijk contact, net iets waar zowel cipiers als gedetineerden baat bij hebben.”
Minister van Justitie Koen Geens kondigde aan die overbevolking te willen aanpakken, onder meer door geïnterneerden uit het reguliere penitentiair circuit te halen en door meer autonome straffen te laten uitvoeren. Hoewel Thiery het idee niet ongenegen is, schuift Geens volgens hem gewoon zijn verantwoordelijkheid door, want autonome straffen zoals de autonome probatie zijn een verantwoordelijkheid van de gemeenschappen. “En voor de uitvoering van die alternatieve straffen zijn er geen middelen of ze zijn opgeslorpt door de bureaucratie. De minister weet dat, dus hij schuift zijn verantwoordelijk deels van zich af.”
Dat er daarnaast ook blijvend gesneden wordt in de sociale sector, verergert volgens Thiery de problemen. Want net die sector kan door een goede begeleiding ervoor zorgen dat mensen uit de gevangenis blijven. “Preventie is van allergrootste belang”, zegt Thiery. “Bovendien is sociale controle niet meer wat het vijftig jaar geleden was. Net dan moet de sociale sector dit overnemen.”
Toch verwacht Thiery beterschap voor de CTRG. Indien alles volgens plan verloopt, wordt de toezichtsraad op 1 januari 2017 overgeheveld naar de Kamer van Volksvertegenwoordigers, als onderdeel van de ‘Potpourri 4’ van Geens. “We krijgen minstens twee voltijdse leden. En ook ons secretariaat zou door meer dan een persoon bemand worden. Bovendien laten ze ons uitschijnen dat er nog personeel van de Senaat kan ingeschakeld worden. Dat zou ons in staat stellen om eindelijk echt professioneel te werken.”
(Belga/JH)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier