Monetaire chaos

Goed drie jaar na de uitbraak van de financiële pandemie op Wall Street blijft de wereldeconomie zorgen baren.

De heropleving is grillig en onevenwichtig. In Washington groeit de overtuiging dat een Amerikaanse relance wordt gefnuikt door het Chinese monetaire beleid dat de eigen munt laag houdt om de Chinese export goedkoop te maken. Het Huis van Afgevaardigden keurde daarom een wet goed om de Chinezen te kunnen counteren met invoerheffingen. De Amerikaanse centrale bank wil nieuw geld in de Amerikaanse economie injecteren, wat de waarde van de dollar zou doen dalen en de Amerikaanse export zou helpen. Het Verenigd Koninkrijk overweegt hetzelfde met het pond, Japan is al opgetreden om de yen laag te houden, terwijl Europa knarsetandend de waarde van de euro ziet stijgen.

Het is dus monetaire chaos. We kunnen niet allemaal goedkope munten hebben. De goedkopere munt van de ene maakt de munt van de andere per definitie duurder: een perfect excuus voor reactie en opbod. Als we niet opletten, belanden we in een valutaoorlog waarbij landen elkaar voor de voeten vallen om hun economische problemen te exporteren via muntmanipulatie. Een nachtmerriescenario dat doet denken aan de Grote Depressie in de jaren 1930, toen het ene land na het andere de stabiliteit van de toenmalige goudstandaard vaarwel zei. Protectionisme en internationale spanningen waren het gevolg.

Met de monetaire crisis raken we de kern van de crisis van de globalisering. Het groeimodel van de wereldeconomie zit scheef. Amerika heeft lang boven zijn stand geleefd, kocht en koopt rijkelijk Chinese producten, terwijl China behaalde winsten terugsluist naar de Amerikaanse markt om de eigen munt en export goedkoop te houden. De Chinese export is zo deels afhankelijk van de Amerikaanse schulden die hij zelf financiert. Anderzijds teert de Amerikaanse schuldenpolitiek deels op Chinees krediet – zoals een verslaafde die op krediet kan kopen bij zijn dealer.

Deze carrousel is nooit duurzaam geweest. Sinds de crisis roept vooral het Westen om een gebalanceerde economische ontwikkeling, waarbij het Chinese groeimodel veel meer op binnenlandse vraag (lees: import van westerse goederen) dan op export zou steunen. Dat vergt een opwaardering van de Chinese munt, die volgens de Amerikanen maar liefst 20 procent te goedkoop is. Niemand weet evenwel of, hoe en op welke termijn die evolutie gecoördineerd kan worden. Er is geen institutioneel kader om landen rond de tafel te dwingen.

Maar terwijl Europa en de VS in het economisch moeras blijven steken, kent 40 procent van de wereldbevolking een jaarlijkse groei van 8 procent – bij de omvang en het tempo van die groei verbleken zelfs onze gouden jaren zestig. Azië telt nu al een rijke middenklasse die groter is dan de hele Europese Unie, en haar aantal zal minstens nog verdubbelen tegen 2025. Maar liefst 80 procent van de wereldwijde economische groei zal de volgende decennia buiten het Westen plaatsvinden.

Interne groei is voor China dus een natuurlijke evolutie. Het heeft geen boodschap aan een shocktherapie die vooral het Westen zou dienen. Zijn monetair beleid mag dan op lange termijn onhoudbaar zijn, op korte termijn levert het gouden bergen aan buitenlandse deviezen. Vandaag staat de teller op 2700 miljard dollar en daarmee kan China (en zijn staatsbedrijven) strategisch shoppen over de hele wereld: van Volvo of havens in Europa tot mineralen en ertsen in Afrika.

Koppel daaraan een bewuste Chinese strategie om de eigen markt zo Chinees mogelijk te houden en om Chinese bedrijven zwaar te subsidiëren voor internationale expansie en het is duidelijk dat de globalisering op een keerpunt is beland. Wil China de regels van een faire globalisering blijven spelen of wil het de crisis gebruiken om zijn wil op te dringen? Zal het Westen China de regels laten herschrijven omdat het ook zelf steeds meer afhangt van het Aziatische mirakel, of zal het opstaan om de regels te handhaven, ook al riskeert het daarmee een nieuwe crisis? Afspraak op 11 november, op de volgende G-20, in Seoul.

Marc De Vos

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content