Moet het Belgische notariaat veranderen? ‘In Engeland verkoop je een kasteel op een bierkaartje als je wil’

Het Belgische notariaat is een restant van het napoleontische regime, maar hoe is het gesteld in onze buurlanden? Bart Van Opstal, notaris in Oostende en kenner van het internationale notariaat, legt het uit.

Het grootste verschil in Europa is te vinden in het Verenigd Koninkrijk: daar zijn helemaal geen notarissen. ‘De vastgoedtransacties worden er begeleid door advocaten. Koper en verkoper kiezen elke een advocaat, en die twee moeten tot een akkoord komen. De kosten hangen af van de hoogte van het uurloon van de advocaat.’

In Engeland kan een verkoper zijn kasteel verkopen en dat op een bierviltje laten ondertekenen door de koper.

Maar het kan ook zonder advocaten. ‘In Engeland kan een verkoper bij wijze van spreken zijn kasteel verkopen en dat op een bierviltje laten ondertekenen door de koper. Het land heeft zelfs geen landregister waarin wordt vastgesteld wie eigenaar is van wat. In zulke gevallen moet je wel een verzekering nemen voor als het toch fout zou lopen.’

Zweden

Zweden heeft evenmin notarissen. Daar neemt de overheid de controle over bij eigendomsoverdrachten via ambtenaren. Van Opstal kent geen ander Europees land waar ambtenaren de rol van notarissen overnemen.

Nederland

Volgens Bart Van Opstal kennen de meeste andere Europese landen een systeem dat sterk overeenkomt met het Belgische notariaat. Ook Nederland heeft notarissen, maar de overheid legt er geen vaste erelonen op zoals in België. Notarissen mogen hun tarief dus vrij bepalen. Het aantal kantoren is er ook niet beperkt door een vestigingswet. Dat leidt volgens Van Opstal tot grote prijsverschillen. ‘Eén op de zeven Nederlandse notariskantoren zou het financieel moeilijk hebben. Dat is niet zonder gevaar, want als een notaris niet solvabel is, kan dat een vastgoedtransactie bemoeilijken of verhinderen.’

Frankrijk, Spanje en Italië

Frankrijk, Spanje en Italië hebben een systeem dat bijna identiek is aan dat van België. ‘Onze Franse collega’s doen wel iets meer controles bij vastgoedtransacties dan wij. Wij leveren bijvoorbeeld energie- en bodemattesten af, maar Franse notarissen gaan bijvoorbeeld ook na of er asbest aanwezig is in een huis. Dat zouden wij in de nabije toekomst ook moeten doen.’

Duitsland

In Duitsland werken de notarissen met het Grundbuch, een register dat de eigendomsoverdrachten registreert. ‘Duitsers zijn daar heel formalistisch en streng in.’ De kosten zijn er vergelijkbaar met die in België, zegt Van Opstal. ‘Ook in Duitsland en Frankrijk werkt men met vaste tarieven die ongeveer op hetzelfde niveau staan als in ons land.’