Van alle uitgewezen asielzoekers die uitgenodigd worden door een regionaal terugkeerbureau van de Dienst Vreemdelingenzaken, kwam in de eerste maanden van het initiatief maar 41 procent opdagen voor een gesprek. Dat blijkt uit cijfers van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V), opgevraagd door Open Vld-Kamerlid Tim Vandenput.
In oktober vorig jaar opende het eerste regionale terugkeerbureau van de Dienst Vreemdelingzaken, officieel ICAM-bureau, de deuren in Brussel. Intussen zijn er loketten geopend in Antwerpen, Gent, Namen, Luik, Hasselt en Neufchâteau. De terugkeerbureaus vormen de ruggengraat van het aanklampend terugkeerbeleid dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi wil realiseren. Vandaag krijgen ongeveer 24.000 personen per jaar een eerste bevel om het grondgebied te verlaten, maar amper een vijfde van hen keert daadwerkelijk vrijwillig terug naar het land van herkomst.
De ICAM-loketten begeleiden asielzoekers individueel, onder meer via intensieve gesprekken, met het oog op vrijwillige terugkeer. Maar uit cijfers van Mahdi blijkt dat 136 mensen ook effectief opdaagden na een uitnodiging voor een eerste of een opvolgingsgesprek, op een totaal van 329 uitgenodigden, een percentage van iets meer dan 40 procent. De cijfers handelen wel over een relatief korte periode na de opstart van het project, van begin oktober tot eind december vorig jaar. In zijn antwoord benadrukt Mahdi ook dat de cijferrapportage nog op punt wordt gesteld.
Volgens Open Vld-Kamerlid Tim Vandenput, die de cijfers opvroeg, ligt het probleem onder meer bij de uitnodigingsbrief. Die vertrekt nu in het Frans of het Nederlands , afhankelijk van de verblijfplaats van de betrokkene. De bijgevoegde uitleg over de procedure wordt is is in één van beide talen én in het Engels opgesteld. Maar volgens Vandenput is het belangrijk om de uitnodiging ook in de moedertaal van de asielzoeker te versturen. ‘Niet elke asielzoeker is het Nederlands of Frans machtig en zo is er een excuus om de afspraken niet na te komen’, zegt hij. ‘De eenmalige lage kostprijs van een vertaling weegt niet op tegen een efficiënter functionerend terugkeerbeleid.’
Asielzoekers die blijven weigeren om terug te keren of niet ingaan op de uitnodiging, wacht gedwongen terugkeer, gaf Mahdi eerder al aan. Vandenput dringt daar ook op aan. ‘Mensen waarvan de asielaanvraag werd geweigerd, moeten plaatsmaken voor anderen’, klinkt het. In een reactie benadrukt staatssecretaris Mahdi dat er altijd een groep asielzoekers zal zijn die niet vrijwillig terugkeert, en voor wie de terugkeer dus enkel gedwongen kan. Dat 41 procent van wie uitgenodigd wordt effectief ingaat op een terugkeergesprek, noemt hij ‘bijzonder positief’.
‘In het verleden kreeg die groep enkel een blaadje papier en keek men weg. We voeren deze legislatuur een volledige paradigmashift door met ons aanklampend terugkeerbeleid. Dat gebeurt voor de allereerste keer.’ Bovendien wordt ook de gedwongen terugkeer versterkt, zegt Mahdi. ‘Naast regionale terugkeerbureau’s zijn ook de vier nieuwe gesloten centra een belangrijk deel van de oplossing.’ De regering besliste vorige maand om drie gesloten centra en een extra vertrekcentrum te bouwen voor mensen in afwachting van gedwongen uitzetting. De capaciteit zou daarmee van 635 plaatsen aan het begin van de legislatuur naar 1.145 gaan.
