Dagboek uit Antarctica: ‘We moeten ons denken radicaal veranderen’

De wil om nieuwe oplossingen te vinden voor het CO2-probleem zal in grote mate bepalen hoe snel het gaat.

Southern Ocean – Twee uur geleden, om 20u27, zijn we de Drake Passage uitgevaren. De watertemperatuur is gedaald van 5,5 graden naar 2 graden Celsius en ook op het dek voelt het nu aanzienlijk kouder aan. Na 26 uren varen bevinden we ons op de Southern Ocean. We zijn in Antarctische wateren. Morgenochtend rond half 9 zouden we rustigere oceaan moeten bereiken, en in de vroege namiddag zullen de eerste ijsbergen aan de horizon verschijnen. We hebben dan 2 volle dagen gevaren vanaf Ushuaia.

De komende dagen zal er nog vaak teruggekomen worden op het CO2-probleem en duurzame energiemix. Het is een complex probleem waarbij de ene (goedbedoelde) maatregel veel consequenties kan hebben elders. Dat geeft gelijk al aan dat we ons denken radicaal zullen moeten veranderen om het te kunnen aanpakken. We zullen de systemen moeten leren zien, waarin alles met elkaar samenhangt.

Tijdens de lunch een gesprek met David Hone, de man van Shell, over de luchtvaart. Een sector met een flinke CO2-voetafdruk.* Is stoppen met vliegen de oplossing? En zouden we dat willien? Nee dus. Ontwikkelingen in de vliegindustrie en de introductie van nieuwe technologieën hier hebben wel een 30-tal jaren nodig vooralleer ze volledig geïmplementeerd zijn. Vooraleer de hele vloot vervangen is, kunnen we zo een eeuw verder zijn. Voor een vergroening van de luchtvaart moeten we dus echt op lange termijn denken. Een passagiersvliegtuig heeft een intense energiebron nodig. Zonne-energie is niet geschikt. Waterstof en biobrandstoffen zouden een alternatief kunnen zijn, maar biobrandstoffen zijn discutabel, omdat de productie ervan zoveel landbouwgrond in beslag neemt. Het heeft geen zin om een auto op biobrandstof te laten rijden, want daarvoor zijn betere alternatieven beschikbaar. Voor vliegtuigen zou het wel een mogelijkheid kunnen zijn. Wat als biobrandstoffen, met hun voordelen maar ook hun nadelen, ‘gereserveerd’ zouden worden voor de luchtvaart, niet voor transport over de weg? Zal het lukken op waterstof te vliegen?

Het zijn bijzonder complexe vragen en er zijn geen simpele antwoorden omdat een keuze altijd een consequentie heeft. Daarom: we zullen echt veel meer de systemen moeten gaan zien, in plaats van te kiezen voor geïsoleerde oplossingen. De implementatie van alternatieven voor de luchtvaart zal nog jaren duren. De wil om nieuwe oplossingen te vinden zal in grote mate bepalen hoe snel het gaat. Technologische ontwikkelingen zullen zoals altijd cruciaal zijn in het forceren van een werkelijk doorbraak. En waar nodig: overheidsincentives om keuzes af te dwingen.

David Hone van Shell geeft toe dat overheidsincentives nodig zullen zijn om de gewenste veranderingen te realiseren. Shell wil ook zeker een prijs betalen voor C02, maar zal dat niet op eigen initiatief doen.

* NB: de voetafdruk van de scheepvaart is groter