Ze ziet eruit als een forse gestreepte huiskat met een dikke staart, maar ze is uiterst zeldzaam in Vlaanderen.
Parallel met de opmars van de kat als huisdier is het bestand van de wilde kat gekelderd. Nu steeds meer gezinnen overdag buitenshuis zijn voor school en werk wordt de hond als belangrijkste huisdier zelfs ingehaald door de kat. Die kan makkelijker alleen blijven. Er zouden momenteel al meer dan 1 miljoen huiskatten zijn in Vlaanderen.
De wilde kat is in Vlaanderen uitgestorven sinds de middeleeuwen; in de Ardennen komt ze wel nog voor. Maar er is goed nieuws. In lijn met de vaststelling dat de meeste roofdieren in Europa, zoals de vos en de wolf, aan een opmars bezig zijn, profiteert ook de wilde kat van een grotere bescherming en een grotere tolerantie tegenover dieren die vroeger als voedselconcurrenten van de mens werden beschouwd. Lange tijd voerden jagers een soort genocide tegen wilde hond- en katachtigen.
Jagers organiseerden lang een soort genocide tegen wilde hond- en katachtigen
In de loofbossen van het Nederlandse Zuid-Limburg worden de laatste jaren geregeld wilde katten betrapt door cameravallen. Dit jaar paradeerde er zelfs een moeder met vijf jongen voor zo’n camera – het eerste bewijs sinds lang van voortplanting van de wilde kat bij onze noorderburen. De Vlaamse roofdierexpert Koen Van Den Berge van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) meldt dat er de voorbije tien jaar ook in onze provincie Limburg wilde katten worden gezien. Hij gaat ervan uit dat de soort opnieuw tot onze fauna behoort. Ze zou zich onder meer vanuit de Ardennen uitbreiden.
Van Den Berge wijst erop dat roofdieren makkelijker spectaculaire verplaatsingen maken dan we zouden denken (misschien steken ze zelfs de Maas over). Daarnaast bestaat de indruk dat soorten zoals de wilde kat uitsluitend in dichte bossen leven. Dat zou weleens verkeerd kunnen zijn. Misschien is het gewoon een gevolg van doorgedreven bejaging, waardoor de dieren alleen in ongerepte bossen in leven bleven. Als ze niet vervolgd zouden worden, zouden ze minder moeite hebben met mensen in hun leefomgeving.
Dat werkt het belangrijkste obstakel voor het herstel van de wilde kat in de hand: hybridisatie met verwilderde huiskatten. Onze huiskatten stammen af van dieren die vanaf 10.000 jaar geleden in het Nabije Oosten gedomesticeerd werden en via schepen (vooral uit Egypte), waarop ze als rattenvangers fungeerden, bij ons terechtkwamen. Aanvankelijk zagen ze er allemaal uit als de wilde katten van vandaag: fors, donkergrijs en grijsbruin met zwarte strepen en een dikke staart met drie tot vijf zwarte banden en een zwarte punt. Pas vanaf de middeleeuwen, na eeuwen van kunstmatige selectie richting meer handelbare beestjes, doken er andere kleurpatronen op.
Maar anders dan de hond is de kat nooit écht gedomesticeerd geraakt, in de betekenis van: helemaal aangepast aan een leven in dienst van de mens, met sterk verschillende rassen. Ze heeft altijd wat van haar wilde kantjes bewaard. Daarom zullen kruisingen met wilde katten moeilijk te vermijden zijn. Als het alternatief echter géén terugkeer van de wilde kat is, leren we maar beter met dat euvel leven, hoe vervelend het ook is. Want net als de vos en binnenkort hopelijk ook de wolf brengt de wilde kat weer wat echte wildernis in ons zo sterk door onze eigen activiteiten gedegradeerde landschap. Dat is verheugend nieuws: een beetje wild kunnen zijn, is altijd plezierig.
Beestenboel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
