Migratieakkoord tussen Europa en Turkije: ‘Maken we dezelfde fout als destijds met Khadafi?’

‘Op onze blote knieën smeken we Erdogan om zijn grenzen dicht te houden. Maakt Europa dezelfde fouten als in Libië?’ vraagt Wouter De Vriendt (Groen) zich af naar aanleiding van de dag van de Rechten van de Mens.

Dictators aan de buitengrenzen van Europa zijn geknipte poortwachters tegen vluchtelingen. Hun methodes zijn doeltreffend, kritische stemmen worden onderdrukt en voor Westers geld is alles te koop. Er zijn vele redenen waarom de Libische leider Khadafi 42 jaar lang in het zadel werd gehouden. Maar één daarvan was zijn gewillige medewerking om Afrikaanse vluchtelingen uit Europa weg te houden. We moeten opletten dat we met Turkije niet dezelfde weg opgaan. Europa is in paniek. En Recep Tayipp Erdogan ruikt zijn kans.

In Libië werden vluchtelingen uit Somalië, Eritrea en Soedan in het beste geval ‘getolereerd’. In het slechtste geval werden ze in miserabele omstandigheden opgesloten of in de woestijn gedumpt. Van het aanvragen van asiel of volwaardig burgerschap was geen sprake. De Europese Unie werkte actief mee aan dit soort beleid door samen met Khadafi de Libisch-Europese grens te bewaken en centra op te zetten die asielaanvragen ter plekke moesten verwerken. In 2010 werd Libië nog 60 miljoen euro toegeschoven. Achteraf knikte kolonel Khadafi goedkeurend en zei: “Libië zal nu voorkomen dat Europa zwart wordt”.

Mensenrechten onder druk

De solidariteit tussen het Turkse volk en de vluchtelingen is onmiskenbaar. Maar ook in Turkije is het onmogelijk om als vluchteling een nieuw leven op te bouwen. De 2,2 miljoen Syrische vluchtelingen kunnen geen asiel aanvragen, maar worden tijdelijk in kampen opgevangen of duiken onder in de illegaliteit. Meer en meer Syriërs worden zelfs zonder pardon terug de grens overgezet. Turkije schendt daarmee het principe van non-refoulement, dat landen oplegt geen vluchtelingen terug te sturen naar een conflictgebied waar hun leven gevaar loopt. In het algemeen staan de mensenrechten in Turkije onder druk. Eind november werden twee journalisten van de oppositiegezinde krant Cumhuriyet opgepakt en van spionage beschuldigd toen ze een reportage maakten over wapenleveringen door de Turkse geheime dienst aan islamitische rebellengroepen in Syrië. Ze riskeren een levenslange gevangenisstraf.

Dit alles belet de Europese Unie niet om met Erdogan zoete broodjes te bakken. Het recente migratieakkoord over een betere bescherming van de Turkse grenzen met Europa is een schending van het vluchtelingenrecht. De EU maakt het oorlogsvluchtelingen zo moeilijker om asiel aan te vragen, dwingt mensen in onmenselijke opvang en detentie in Turkije, en werkt passief mee aan het terugsturen van vluchtelingen naar Syrië. In ruil legt Europa drie miljard euro op tafel, waarvan België 72 miljoen op zich neemt. Ook de deur voor het EU-lidmaatschap van Turkije wordt verder opengezet. Nochtans hoort het beleid van Erdogan niet thuis in Europa, net zomin als dat van Orban. Een dialoog is zeker nodig, maar dan prioritair over de rechtstaat, de persvrijheid en de corruptie (onderhandelingshoofdstukken 23 en 24). Waarden, normen en verdieping van de integratie zijn de hoeksteen van Europa, en niet het toemaatje na een akkoord over meer vrije markt.

Op onze blote knieën smeken we Erdogan om zijn grenzen dicht te houden. Maakt Europa dezelfde fouten als in Libië? Vandaag werd in 1948 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de VN. Europa is vaak de eerste om andere landen met de vinger te wijzen. Het is goed om af en toe ook in eigen boezem te kijken.