Het Verenigd Koninkrijk is een veel opzichten een diep verdeeld land. Maar vrijdag kijken alle Britten naar het huwelijk van prins William met Kate Middleton. Hoe is die bijzondere band met de monarchie gegroeid?
De vraag is niet verkeerd: waarom is er zoveel te doen over het trouwfeest van de oudste zoon van de oudste zoon van de oudste dochter van een man die zijn baan kreeg omdat zijn oudste broer in 1936 met de Amerikaanse Wallis Simpson voor de verkeerde vrouw koos? En de troon liet voor wat hij was. Eenvoudig, zegt rechtshistoricus en anglofiel Raoul van Caenegem: Engeland is de oudste natiestaat van Europa. ‘Zeker sinds de 10e eeuw is er sprake van één volk, één koninkrijk, één koning. Het land is al meer dan duizend jaar met de monarchie verweven. Het is een stuk van henzelf.’
Toch is het ook paradoxaal dat een puur middeleeuwse instelling de lakens uitdeelt in wat toch het eerste moderne, geïndustrialiseerde land in Europa was, dat ook al eeuwen parlementair wordt bestuurd. Van Caenegem: ‘Bovendien werd sinds de slag bij Hastings geen Engelsman nog koning van Engeland. Het waren Fransen, Welshmen, Schotten en Duitsers, maar geen Engelsen. Ze kenden ook de taal niet, en kwaliteit speelde ook niet echt een rol. George III praatte met de bomen in het park en het leven van William IV was een aaneenschakeling van schandalen en uitspattingen. Sinds Albert van Saksen-Coburg Gotha in de 19e eeuw, de man van koningin Victoria en een neef van onze Leopold I, is er in de familie geen intellectueel meer gesignaleerd.’
Zorgen moeten de Britten zich daar niet over maken: echte politieke macht heeft de koningin niet. Ze ondertekent de wetten, maar het is ondenkbaar dat ze dat niet zou doen. Het is van de vroege 19e eeuw geleden dat een eerste minister niet de steun had van een parlementaire meerderheid. Het is ook onvoorstelbaar dat, bijvoorbeeld, Margaret Thatcher op politiek of economisch vlak lessen zou hebben aanvaard van de Queen.
Toch zijn de Britten tevreden met hun monarchie. Geen enkele politieke partij heeft de afschaffing van de instelling in haar programma ingeschreven. In een recente peiling sprak maar 13 procent van de Britten zich tegen de monarchie uit. Terwijl die toch duur is in onderhoud. De Britse Royals kosten de belastingbetaler meer dan andere Europese koningshuizen. De Windsors krijgen meer dan 43 miljoen euro uit de schakist en beschikken daarnaast nog miljoenen eigen inkomsten. Ze beheren negen kastelen en hebben 1200 personeelsleden in dienst. De Britten hebben het dan ook vaak over the firm, het bedrijf, als ze het over hun koningshuis hebben.
De koningin is trouwens ook nog altijd hoofd van de anglicaanse kerk. ‘Dat blijft de staatskerk,’ zegt Raoul Van Caenegem. ‘En dus moeten koning of koningin ook anglicaans zijn’. Dat werd zo geregeld door de Act of Settlement uit 1701, die werd gestemd om te voorkomen dat een rooms-katholieke pretendent de troon kreeg. Sindsdien zijn rooms-katholieken ook formeel uitgesloten. Wie met een katholiek trouwt, verspeelt het recht om koning of koningin van Engeland te worden. Daarover moet prins William zich alvast geen zorgen maken: Engelser dan zijn Kate worden ze niet gemaakt.(HvH)
