Bowe Bergdahl, de bijna 29-jarige Amerikaanse soldaat die in 2009 van zijn patrouille in Afghanistan wegwandelde en in handen viel van de Taliban, wordt minder dan een jaar na zijn vrijlating in beschuldiging gesteld voor “desertie en wangedrag voor de vijand”. Het kan hem levenslang kosten.
HIj deelt zijn leeftijd en verjaardag met Lady Gaga en wordt dus morgen 29 jaar.
Bowe Bergdahl, telg uit een wat ongewoon gezin, diepreligieus, met ouders die hem thuisscholing gaven, had, na een mislukte poging om tot het Frans vreemdelingenlegioen toe te treden, dienst genomen in het Amerikaans leger. Hij werd begin 2009 naar Afghanistan uitgestuurd en had het daar vrijwel meteen moeilijk.
Wellicht, zeggen zijn verdedigers, had hij nooit door de toelatingsproeven van het leger mogen geraken. De kustwacht had hem eerder na enkele weken wandelen gestuurd. Maar in de periode dat hij dienst wilde nemen, had het Amerikaans leger een tekort aan rekruten en hoewel men wist dat er in zijn korte periode bij de kustwacht “problemen” waren gerezen, lijfde men hem toch in.
‘Beschaamd Amerikaan’
De gemoedstoestand van Bergdahl werd er niet beter op toen zijn patrouille een spelend kind met een pantservoertuig doodreed.
In zijn e-mails, dagboekfragmenten en brieven toonde hij zich bitter en boos over zijn bevelhebber, zijn makkers en zijn land. Hij was “beschaamd Amerikaan te zijn”, mailde hij op 27 juni aan zijn ouders. In de loop der maanden was het plan gerijpt om iets te ondernemen. Hij vroeg zelfs aan een overste of hij zijn wapens mocht meenemen als hij het kamp zou verlaten (dat mocht niet) en hoe hij zijn bezittingen kon verschepen.
Bowe Bergdahl: I was beaten and chained spread-eagle to a bed by captors http://t.co/lIdU0dpvvp
— The Guardian (@guardian) March 26, 2015
“Volg je geweten”, mailde zijn vader terug, na de mail van 27 juni”.
Op 30 juni 2009 was hij van wacht, en nadien, nog voor het licht werd, verliet hij het kamp. Hij liet alle legermateriaal netjes achter, op zijn kompas na, en had andere bezittingen naar zijn ouders gestuurd. Hij wandelde richting de grens met Pakistan, en was volgens zijn mails op weg naar China of India. De rechte weg naar Pakistaan leidde door een dorp dat onder controle stond van de Taliban. Dat moet hij geweten hebben, en het is niet duidelijk wat zijn redenering was. Wou hij de Taliban vervoegen of tenminste opzoeken? Was hij zijn leven beu? Of dacht hij echt dat hij al wandelend wel alle obstakels zou kunnen passeren?
Over zijn status in gevangenschap bestaat geen eensgezindheid. Volgens zijn tegenstanders kon hij relatief vrij bewegen. Zijn advocaten zeggen dat hij na vluchtpogingen geslagen werd en lange tijd aan handen en voeten geketend was, met vleeswonden tot gevolg. Hij vermagerde zienderogen.
Twee doden
In het begin werd hij intensief gezocht door het Amerikaans leger, maar zonder resultaat. De zoektocht werd opgegeven omdat het leger geen aanwijzingen had en omdat men veronderstelde dat hij op het grondgebied van Pakistan werd vastgehouden. Bij de zoekacties zelf kwamen geen soldaten om het leven, maar leden van zijn patrouille beweren dat ze in een hinderlaag zijn gelopen omdat ze zonder steun van drones en vliegtuigen moesten opereren. Alle beschikbare luchtsteun was ingezet bij de zoektocht naar Bergdahl. Bij die schermutseling stierven twee soldaten.
Bergdahl, dat bleek toen videoboodschappen de buitenwereld bereikten, de eerste al midden juli 2009, werd door de Taliban doorgegeven aan de Haqqani groep, verbonden met de Taliban, en vooral opererend in Pakistan. Van deze groep is bekend dat ze kidnapt om losgeld te kunnen incasseren.
De ouders van Bergdahl, en hun dorpsgenoten, zamelden geld in voor dat losgeld. Er werden nationaal solidariteitsacties georganiseerd.
Maar dat bleek niet nodig. Tot veler verbazing kwam Bergdahl in mei vorig jaar vrij. Hij werd geruild tegen 5 Afghaanse gevangenen uit Guantanamo Bay, die naar Qatar werden getransporteerd en vandaar konden verderreizen.
Bloedbad
De gevangenenruil was ongewoon omdat de VS officieel niet “onderhandelen met terroristen”. Volgens de oppositie ging het om een onwettige ruil. Het waren ook niet de minste gevangenen, maar gedetineerden tegen wie volgens Human Rights Watch wel degelijk een proces kon worden aangespannen, op basis van beschikbaar bewijsmateriaal. Een van hen wordt ervan verdacht de hoofdverantwoordelijke te zijn voor een bloedbad onder sjiieten.
Ten tijde van de ruil zei de regering Obama nog dat Bergdahl “met eer” had gediend. In gevangenschap werd hij gepromoveerd tot sergeant. De ouders werden op het Witte Huis ontvangen.
Maar zijn strijdmakkers van weleer, die zich gedeisd hielden zolang Bergdahl gevangen zat, maakten nadien hun frustratie kenbaar. Een legerrechtbank zal nu moeten oordelen wat de verdere gang van zaken wordt. Op de ten laste gelegde beschuldigingen staan zware straffen. Op desertie vijf jaar maar op “wangedrag voor de vijand” tot levenslang. De advocaten van Bergdahl hopen dat oneervol ontslag kan volstaan.
De tweede beschuldiging, “wangedrag voor de vijand”, is volgens The New York Times een soort grabbelton waarin allerlei aantijgingen passen: lafheid, vaandelvlucht, weglopen, vals alarm slaan en plunderen. Het is een beschuldiging die al een hele tijd in onbruik is.
Volgens The Washington Post zijn tijdens de oorlogen in Irak en Afghanistan “duizenden” Amerikaanse soldaten gedeserteerd. Het uitzonderlijke aan dit geval is dat de desertie in een oorlogssituatie gebeurde. Verreweg de meeste deserties gebeuren tijdens verlofperiodes.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier