“Adolf Hitler was geen held aan het IJzerfront”

Adolf Hitler, links vooraan, was ordonnans tijdens de Eerste Wereldoorlog. © Hitler

In zijn boek Adolf Hitler en de Eerste Wereldoorlog maakt historicus Thomas Weber brandhout van de mythe dat Hitler tijdens WO I een dappere frontsoldaat was.

“Terwijl zijn medesoldaten in de loopgraven kniehoog in de modder tussen de ratten en de rottende lijken zaten te verkommeren, slurpte Adolf thee en at hij toast met marmelade in een warme kamer. Zijn medesoldaten noemden hem minachtend een Etappenschwein, een achterlandvarken.”

Adolf Hitler vocht als jonge soldaat aan het westelijke front tijdens de Eerste Wereldoorlog. Van 1914 tot 1918 vocht hij in het 16e Beierse reserve-infanterieregiment in de streek rond Ieper en aan de Somme. Jaren later beschreef hij in Mein Kampf zijn glorieuze belevenissen als dappere ordonnans die op gevaar voor eigen leven onder zwaar artillerievuur brieven van loopgraaf naar loopgraaf bracht. Hij stelde het regiment waartoe hij behoorde voor als een verzameling idealisten die er vrijwillig en bewust voor gekozen hadden hun leven te geven voor het vaderland.

THOMAS WEBER: Ik heb lang gedacht dat over Hitler alles al gezegd en geschreven was. Alleen had ik het gevoel dat de geschiedschrijving over zijn soldatenjaren tijdens de Eerste Wereldoorlog niet echt deugde. Ze putte vooral uit bronnen als Mein Kampf en de propaganda van Hitlers nazipartij NSDAP. Ik besloot me onder te dompelen in het 16e Beierse reserve-infanterieregiment (RIR16), bijgenaamd het Listregiment, en onderzoek te voeren naar de soldaten en officieren die rond Hitler cirkelden. Vanuit die nieuwe bronnen kon ik dan gaan vergelijken met wat in de bekende, vervuilde bronnen door en over Hitler verteld werd.

U was dus de allereerste historicus die de archieven van het Listregiment onderzocht heeft?

WEBER: Ja. Niemand had ze eerder bekeken. Negentig jaar lang hebben ze stof liggen verzamelen in de kelders van het Bayerisches Kriegsarchiv. Het Bayerisches Kriegsarchiv in München was niet mijn enige grote bron. Ik ben ook gaan zoeken in archieven in andere landen, waaronder stads- en dorpsarchieven in West-Vlaanderen, en ik heb ook heel wat materiaal gevonden bij de nakomelingen van soldaten die tot Hitlers regiment behoorden.

In de eerste dagen aan het Westelijk Front vocht Adolf Hitler ook mee?

WEBER: Daar bestaat geen enkele twijfel over. Het grootste deel van de oorlog zat hij niet in de loopgraven, maar die eerste dagen was ook hij een gewone infanterist. Vrij snel schopte hij het tot ordonnans, koerier, achter de frontlinie, wat hem de bijnaam Etappenschwein, of ‘achterlandvarken’ opleverde. Veel soldaten droomden van zo’n job. We weten niet waarom Hitler ordonnans werd: hengelde hij er zelf naar of werd hij erin benoemd? Als ordonnans ‘pendelde’ Hitler tussen de hoofdkwartieren van het regiment in Fournes en in het kasteel van Fromelles. Hij bleef kilometers ver verwijderd van de loopgraven.

De ordonnansen hadden een dak boven hun hoofd en lagen ’s nachts in een warm bed. Ze werden met de nek aangekeken en uitgemaakt voor lafaards. Van zodra Hitler een ordonnans werd, deelde hij niet langer de ervaringen van de frontsoldaten en wist hij ook niet meer wat zij over de oorlog dachten. Dat zet zijn eigen theorie en die van de nazipropaganda, dat de Duitse soldaten door hun ervaringen aan het front tot nationaalsocialisten gevormd werden, op losse schroeven. Het nationaalsocialisme was zogezegd gegroeid uit de mythische broederschap tussen de Duitse frontsoldaten. In werkelijkheid heeft die broederschap aan het front nooit bestaan.

Jan Stevens

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content