Het probleem van frauderende pensioentrekkers wordt zwaar onderschat, weten rechtenstudent Ward Robben en pensioenexpert Yves Stevens (KU Leuven). ‘Voor de inspectiediensten liggen de prioriteiten elders.’
Bij sociale fraude denkt men aan werklozen, zieken of leefloners die naast hun uitkering in het zwart bijverdienen. Maar er is ook een ‘vergeten’ groep: de zwartwerkende gepensioneerden. In opdracht van pensioen- expert Yves Stevens (KU Leuven) onderzocht rechtenstudent Ward Robben de problematiek als afstudeerproject. Geen enkele overheidsdienst ligt wakker van frauderende pensioentrekkers, de pakkans is dus zeer klein. Nochtans zijn vijf inspectiediensten bevoegd: de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), de Sociale Inspectie (SI), de Inspectie Toezicht op de Sociale Wetten (TSW) en de overkoepelende Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD).
WARDROBBEN: De inspectiediensten weten dat het gebeurt, maar het is allesbehalve een prioriteit. Gepensioneerden mogen binnen bepaalde grenzen bijverdienen. De wetgeving is echter zeer complex. In een aantal gevallen moet de gepensioneerde zijn activiteit vooraf melden. Wie vroeger geen aangifte deed en betrapt werd op zwartwerk, kon ook tijdelijk zijn pensioen verliezen. Die sanctie is recent afgeschaft. Waarom kon niemand me uitleggen. Onvoorstelbaar, want dan heb je geen stok meer achter de deur. De zogenaamde toegelaten arbeid is eigenlijk één grote grijze zone, vooral bij gepensioneerde zelfstandigen die bijverdienen. Zelfstandigen kunnen, al dan niet via een vennootschap, met aftrekbare kosten goochelen, zodat ze altijd net onder de maximumgrens voor extra inkomsten blijven. Gepensioneerde werknemers kunnen dat niet, tenzij ze ook een vennootschap starten. Maar dat is doorgaans te omslachtig voor wie bijverdient als tuinier, schilder of klusser. Dus gaan ze maar helemaal in het zwart aan de slag.
Om hoeveel dossiers gaat het?
ROBBEN: Er zijn geen betrouwbare statistieken over het aantal betrapte gepensioneerden. De ambtenaren die ik interviewde, hadden het over tien tot twintig dossiers per jaar, maar dat zijn schattingen uit de losse pols. Ze vertelden me ook dat hun prioriteiten elders liggen.
Zijn de verantwoordelijke politici zich bewust van het probleem?
ROBBEN: Aftredend minister van Pensioenen Alexander De Croo (Open VLD) antwoordde vorig jaar op een parlementaire vraag daarover: ‘Ik hoop dat ze gesanctioneerd worden.’ Gewezen staatssecretaris voor Fraudebestrijding John Crombez (SP.A) stelde dat de statistieken niet aantonen dat het ‘een groot fenomeen is’. Volgens mij wordt het fenomeen onderschat – of sluit men er de ogen voor. En dat weten de gepensioneerden wellicht ook.
Jan Lippens
‘Een vennootschap oprichten, is te omslachtig. Dus gaan ze maar helemaal in het zwart aan de slag.’
