Stond Edmund Hillary in 1953 als eerste mens op het dak van de wereld? Of bereikten twee Britten 29 jaar eerder al de top van de Everest?
6 juni 1924. Ook de derde Britse poging om de Everest (8848 meter) te overwinnen, dreigt te mislukken. De Union Jack zal dus niet de eerste wimpel op ’s werelds hoogste top zijn. En zeggen dat een Amerikaan al de eerste was op de Noordpool en een Noor de eerste op de Zuidpool. Maar toch willen George Mallory en Andrew ‘Sandy’ Irvine het er nog eens op wagen.
Na zes tussenkampen staan ze bij zonsopgang op ongeveer 600 meter van de top. Ze zijn opmerkelijk licht geëquipeerd, maar de zuurstofflessen zijn loodzwaar en niet erg betrouwbaar. Op deze hoogte is amper één derde van de gebruikelijke zuurstof in de lucht aanwezig en elke stap is een klim op zich. Maar geen nood. George Mallory (33), een leraar, staat bekend als een van de beste indien niet dé beste Engelse bergbeklimmer van zijn tijd: een hagedis. Sandy Irvine (22) heeft niet zoveel ervaring, maar hij is verknecht aan zijn mentor en kan het best van alle dertien expeditieleden overweg met de zuurstofapparatuur. Vandaar dit duo op de laatste klimpoging naar de top: door het steenpuin, langs een bijna loodrechte muur (de ‘eerste trap’), over een onbeschutte kam, over de ’tweede trap’, door de sneeuw en zo over de ‘derde trap’ naar de top. Even voor 13 uur ziet een klimmer in een lagergelegen kamp nog hoe zij ‘er flink vaart achter zetten, omdat ze ongetwijfeld beseffen dat ze niet veel uren daglicht meer hebben om vanuit hun huidige positie de top te bereiken en tegen het vallen van de nacht terug te zijn in kamp VI’.
Niemand heeft Mallory en Irvine daarna nog teruggezien. In 1933 werd Irvine’s ijshouweel op 8460 meter hoogte, op zo’n 230 meter ten oosten van de ‘eerste trap’ gevonden. Meer niet.. Tot de zwaar gesponsorde en door The North Face uitgeruste Mallory & Irvine Research Expedition begin 1999 op zoek ging naar de twee Britten, in de hoop een antwoord te vinden op die ene vraag: hadden zij, 29 jaar vóór Edmund Hillary en Tenzing Norgay, de top van de Eve-rest bereikt?
1 mei 1999. Na maanden voorbereiding screenen zes klimmers van het onderzoeksteam de steile flank waar een klimmer, die van de noordwand van de Everest sukkelt, zijn val mogelijk nog kan breken alvorens te verdwijnen in de 2000 meter diepe afgrond boven de Rongbukgletsjer. Het team lokaliseert al vlug zes verminkte, diepgevroren lijken. Te zien aan hun moderne kledij, liggen noch Mallory noch Irvine ertussen. Terwijl de anderen de flank van boven naar beneden afgaan, is de Amerikaanse topklimmer Conrad Anker aan de rand van de dodelijke afgrond begonnen. Daar ziet hij algauw ‘iets wits, witter dan de rots eromheen, en ook witter dan de sneeuw’. Zo ontdekt Anker in z’n eentje, ongeveer 200 meter lager dan de plek waar Irvine’s ijshouweel was teruggevonden, midden in het grijze steengruis, een spierwit en goeddeels ontbloot lichaam – als een voorovergevallen Grieks beeld: de gespierde armen boven het hoofd, de vingers in de bergwand geklauwd, de schouders en het middel bedekt met flarden van kleren en touwen. Het rechter scheen- en kuitbeen zijn, net boven de schoen, gebroken. De lederen spijkerschoen ligt ernaast.
Wanneer de andere teamleden arriveren en het macabere lichaamsonderzoek begint, wordt duidelijk dat het niet om Irvine, maar om Mallory gaat. Getuigen daarvan de etiketten met zijn naam, een zakdoek met zijn initialen, brieven en andere persoonlijke bezittingen. Maar nergens het Kodak-fototoestelletje dat het bewijs kan leveren dat Mallory en/of Irvine de top hebben gehaald. Evenmin een spoor is er van de foto van Mallory’s vrouw, aan wie hij beloofd had dat hij haar foto op de top zou achterlaten.
We weten dus nog altijd niet of George Mallory en/of Sandy Irvine als eersten op het dak van de wereld hebben gestaan. De discussie woedt nog steeds. Ook onder de leden van het onderzoeksteam. In Ghosts of Everest merken sommigen op dat de twee klimmers hoe dan ook ‘hoger op de Mount Everest geklommen zijn dan ooit iemand voor hen, veel hoger’. In The Lost Explorer is Conrad Anker rationeler. Anker heeft immers alle mogelijke tracés van Mallory en Irvine bestudeerd en nageklommen. Dat zij de top niet gehaald zouden hebben, doet evenwel geen afbreuk aan hun topprestatie.
Frank De Moor
Op dinsdag 19 november is Conrad Anker (van 14 tot 17 uur) te gast bij de Avventura-buitensportwinkelketen in Gent (tel.: 09 – 223 37 92). Om 20 uur stipt begint hij zijn uiteenzetting met dia’s in zaal 23 van Kinepolis in Brussel. Kaarten te koop in de Avventurawinkels in Brussel, Gent, Kortrijk en Brugge (6 euro) of aan de kassa (7,5 euro).
