Bosnië-Herzegovina koos nationalistisch.
Twaalf dagen liet de officiële uitslag van de verkiezingen van 12 en 13 september in Bosnië-Herzegovina op zich wachten. Was daar dan iets mis mee? Ter plekke geloven ze dat de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OSVE), die de stembusgang had georganiseerd en gecontroleerd, zo lang draalde. Want, zeker weten, de uitslag beviel de internationale gemeenschap niet. En dus moest ze tijd uittrekken om een creatieve uitleg voor de uitslag te verzinnen.
Wat viel er te verdoezelen? Dat de 2,7 miljoen kiezers die de stemlokalen passeerden, zich ostentatief uitspraken tegen Dayton. Daar werd drie jaar geleden op een militaire basis een nieuwe politieke entiteit in het leven geroepen: Bosnië-Herzegovina, samengesteld uit de Republika Srpska en de Moslim-Kroatische Federatie. Zo klinkt dat simpel. Maar om de vertegenwoordigers aan te duiden voor zeven verschillende gezagsniveaus moest er wel gekozen worden tussen zesduizend kandidaten van 83 verschillende partijen: daarmee vergeleken waren de Duitse verkiezingen – zestig miljoen kiezers, 43 politieke partijen – een makkie. Die ingewikkelde kiesprocedure is het logisch gevolg van het grondwettelijk systeem in Bosnië. Zo gecompliceerd dat een gematigd Bosnisch politicus nog voor de verkiezingen ironisch opmerkte dat de grondwet van Bosnië-Herzegovina de beste was die ooit in twee weken tijd op een militaire basis was bijeengeschreven.
De vluchtelingen afkomstig uit Bosnië-Herzegovina namen deel aan de verkiezingen, ook als ze niet in het gebied zelf woonden. Velen van hen verkeerden in dat geval. Het tekent de onmacht van de OVSE: ze kon de in Dayton afgesproken terugkeer van de vluchtelingen niet afdwingen. Ook de organisatie van de verkiezingen liep in het honderd. De huidige premier van de Republika Srpsenka, Milorad Dodik, heeft al uitgekreten dat de OVSE nooit meer verkiezingen in zijn land mag organiseren.
Sandra Coliver van de Internationale Contactgroep wees erop dat de kieswetten verhinderden dat kandidaten van één volksgroep stemmen wierven bij kiezers van een andere volksgroep. Daarom, signaleerde ze, waren deze verkiezingen niets meer of minder dan een etnische telling.
Kan best zijn, maar wat gevreesd werd, kwam ondertussen toch maar uit. De partijen die het Dayton-akkoord steunden, verloren. De nationalisten wonnen overal. In die zege zien de meeste waarnemers een harde kritiek op de politieke methodes van de OVSE. De duidelijke inefficiëntie van de internationale organisaties dreef de kiezers in de armen van al wie betoogt voor een spoedige opdeling van Bosnië en Herzegovina. Van alle politici, bijvoorbeeld, die luidop verklaren dat de vluchtelingen niet terug mogen naar hun vroegere dorpen en steden. Kortom, naar al degenen die pleiten voor een bestendiging van de etnische schoonmaak.
Branislav Milosevic
