Ze was zo’n meisje dat voor de spiegel de oogopslag van Marilyn Monroe oefent. Een paar jaar later frequenteerde Reeva Steenkamp, intussen een vamp, de hippe clubs van Johannesburg, waar ze de olympische atleet Oscar Pistorius aan de haak sloeg. In de nacht voor Valentijn 2013 schoot hij haar dood. Een portret.
Het interieur van Taboo is zwart, zwart met chroom. Schaars geklede dansers bewegen in kooien op de muziek die dj’s uit New York, Londen en Lagos uit de luidsprekers pompen: hiphop en r&b. Loop je de trappen op, dan kom je bij een zwembad, waar de celebrity’sweleens verkoeling willen zoeken. Hier bestel je je Black Label niet per glas, maar per fles. In Taboo, zegt de 44-jarige eigenaar Chris Coutroulis, gaat het om ’topentertainment’. Coutroulis opende de club elf jaar geleden samen met zijn toekomstige vrouw, Vanessa Carreira – beter bekend als Miss South Africa 2002. Ze wilden een equivalent van Club 54, die in de jaren tachtig Manhattan op zijn kop zette.
Elke celebrity die Johannesburg aandoet, komt wel even bij Taboo aanwippen: Snoop Dogg, Kim Kardashian, Rihanna, ’s werelds rijkste man Carlos Slim. En natuurlijk alle lokale beroemdheden, ook al zijn die van minder allooi: sportsterren, modellen, muzikanten, onderwereldfiguren, allemaal tuk op een bezoekje aan de vip-ruimtes. Het is een kleine scene, een paar honderd man, ons kent ons. ‘Hier kunnen ze zichzelf etaleren’, zegt Coutroulis. ‘Roem is de ultieme karaktertest. Het laat zien hoe je met verlies, winst en complimenten omgaat. Sommigen zijn daar goed in, anderen niet.’
Het zal geen verbazing wekken dat olympisch atleet Oscar Pistorius ook geregeld in Taboo te vinden was, net als de jonge vrouw die hij op 14 februari 2013 doodschoot. Reeva Steenkamp werkte zelfs nog een tijdje voor Coutroulis en hield in augustus 2012 haar 29e verjaardagsfeestje – haar allerlaatste – in een van zijn clubs. Fantastisch mens, zegt Coutroulis. Geweldige vrouw. Misdroeg zich nooit.
Marilyn Monroe was haar grote voorbeeld. Net als Marilyn was Reeva van gewone komaf, net als Marilyn toverde ze zich van mollige brunette om tot blonde vamp. En net als Marilyn kwam ze tragisch aan haar einde.
Autowrakken en koelkasten
Reeva Rebecca Steenkamp werd op 19 augustus 1983 geboren in Kaapstad. Haar moeder, June, groeide op in het Engelse Blackburn en emigreerde in 1967 met haar toenmalige echtgenoot naar Zuid-Afrika. Dat huwelijk strandde, en June ontmoette de Zuid-Afrikaanse paardentrainer Barry Steenkamp. Barry was op slag verliefd.
Ze kregen een dochter. June wilde haar Rebecca noemen, Barry stond op Reeva. Of hij wist dat Reeva is afgeleid van Riva, een verkorting van Rebecca, is niet duidelijk. Het werd in elk geval Reeva Rebecca. Foto’s tonen de jonge Reeva als een mooi meisje, een tikkeltje mollig, met donker haar en een bleke huid met sproeten. Ze kreeg geen broers of zusjes en werd de oogappel van June en Barry, die haar ‘een perfect kind’ noemden. Ze woonden aan de rand van Kaapstad op een plot, een typisch Zuid-Afrikaans fenomeen: een soort oversized erf, doorgaans met veel honden, wat kapotte ijskasten en een autowrak. Dat een plot-verleden geen belemmering hoeft te zijn voor een glanzende carrière bewees Zuid-Afrika’s beroemdste filmster Charlize Theron, ook een onvervalste plot-meid.
Toen Reeva zeven was, verkaste het gezin naar de industriële havenstad Port Elizabeth, het Oostende van Zuid-Afrika. Reeva was een gretige leerling en ging in 2001 rechten studeren. Ze scoorde goed genoeg om een studiebeurs te krijgen, want haar ouders hadden het niet breed. Die waren toen Reeva nog jong was alweer gescheiden. Reeva woonde bij June in Miramar, zo’n wijk waarvan de naam de lading niet dekt.
Ondertussen had ze op bescheiden schaal carrière gemaakt als model. Op haar vijftiende stond ze in de finale van de Faces of the Future-schoonheidswedstrijd: een gretig poserende tiener die boven de opgeslagen kraag van een leren jack als een vroege Madonna schalks de camera in kijkt. Het haar is donker en het babyvet nog niet verdwenen. Reeva kwam in de krant. June was apetrots en toonde Jan en alleman de foto. Een van de juryleden was de journalist Hagan Engler, die Reeva jaren later weer zou tegenkomen.
Tijdens haar studie kreeg Reeva een ernstig ongeluk. Ze viel van een paard en brak haar rug. Even leek het erop dat ze nooit meer zou kunnen lopen, maar ze herstelde. Toen ze weer redelijk te been was, kuste ze de renpaarden vaarwel en omarmde het modellenleven. Ze wilde die combinatie van glamour, lichaamscultuur, reizen, geld en celebritystatus – en vooral: weg uit Port Elizabeth. In 2005 deed ze mee met de Miss Port Elizabeth-verkiezingen. In haar weinig flatterende paarse eightiesjurk haalde ze de finale niet, maar het licht van de schijnwerpers voelde aangenaam.
De volgende stap was Johannesburg. Vooral Barry Steenkamp zag met lede ogen toe hoe zijn dochter het praktijkgedeelte van haar rechtenstudie uitstelde, en in plaats daarvan steeds vaker het vliegtuig nam naar dat Sodom en Gomorrah meer dan duizend kilometer verderop. Maar Reeva gedijde goed in Johannesburg. Ze deed werk voor cosmeticaproducent Avon en werd een van de vier ‘Faces of Avon’. Dit was een andere Reeva dan degene die we gewend waren: een blonde stoot met volle lippen. De zwoele blik met halfgeloken wimpers, die haar handelsmerk werd, had ze afgekeken van Marilyn Monroe.
‘Wacht tot je me ziet’
Het werd tijd voor een agentschap. Ze wilde de grootste en de beste: Ice Models, met ruim 160 modellen. Het bureau, dat dagelijks tientallen nieuwe portfolio’s binnenkrijgt, concentreert zich op high fashion en zag weinig in de foto’s die die jonge vrouw uit Port Elizabeth had opgestuurd – ze kwam centimeters te kort voor het echte modellenwerk. Maar Reeva hield vol. ‘Wacht maar tot je me hebt ontmoet’, voorspelde ze. Er volgde een afspraak, en verrukt over die ‘sprankelende, overweldigende persoonlijkheid’ lijfde Ice Models haar in. Vraag het haar ex-collega’s. Reeva? Fantastische meid. Als zij het kantoor binnenkwam, veerde iedereen op. Ze bracht cake, maakte koffie, was grappig en vriendelijk. En ze had een perfecte werkethiek.
Ze begon een relatie met Warren Lahoud, een gemoedelijke jongen van Libanese afkomst met een dromerige blik. Vijf jaar zouden ze bij elkaar blijven. Lahoud runde een bedrijf dat groenten en fruit importeerde. Hij boerde goed. Reeva reed rond in een kekke BMW, en schoof haar ouders regelmatig wat extra’s toe. Maar er knaagde wat, het ‘is dit alles?’-gevoel. Wat nu? Trouwen, kinderen, midlifecrisis? Reeva was ambitieus, ze wilde meer. De twee groeiden uit elkaar en besloten samen om er een punt achter te zetten. ‘Het was meer broer en zus dan lovers’, zegt Reeva’s vriendin Chevonne (*).
Reeva had het moeilijk met die beslissing. Ze stapte naar een psycholoog om er zeker van te zijn dat ze eerlijk en oprecht was geweest. Zij en Lahoud bleven goed bevriend. Een paar dagen voordat Reeva op 14 februari 2013 zou worden doodgeschoten, hadden ze nog samen koffie gedronken.
Eenmaal los van Lahoud en de beknellende huiselijkheid ging Reeva voortvarend te werk. Ze liep tegen de dertig en de tijd drong. Na haar contract met Ice Models en advertenties voor onder meer KFC en Toyota richtte ze het vizier op het mannenblad FHM, dat zich specialiseert in sexy halfnaakt. Ze klopte aan bij een oud contact uit Port Elizabeth, Hagen Engler, die haar als vijftienjarige nog had gezien in Faces of the Future. Engler, twaalf jaar ouder dan Reeva, was nu hoofdredacteur van FHM. Hij noemt haar zijn ‘home girl’. Hij wist hoe moeilijk het was om het als weinig verfijnde meid uit Port Elizabeth te maken in dat harde, snelle Johannesburg.
Reeva meldde zich voor een auditie. Ze was een van de pakweg tweehonderd jonge meiden die die dag hoopten om op de cover van FHM te komen. Engler: ‘Dan is het: hoi, hoe gaat het? Kunnen we je bekijken? Kleren uit, bikini aan, beetje draaien en lopen, allemaal vrij ongemakkelijk. En ik en mijn assistente Lucy maken dan aantekeningen en aan het eind van de sessie vergelijken we die. Zo van: die vond ik leuk, die niet, want die had striemen en die had een rare oogopslag.’
Reeva verscheen, kleedde zich uit, trok haar bikini aan, draaide verleidelijk en deed haar gelokenwimpersblik. Afgewezen. ‘Ze had die vonk in haar ogen, maar ze zag er niet goed uit’, herinnert Engler zich. ‘Te dik, te bleek en haar haar was niet goed geverfd. Misschien had dat nog te maken met dat ongeluk, die val van haar paard. Ze zei iets in de geest van: “Ik weet dat mijn kont wat fors is, maar daar werk ik aan. Ik ga vier keer per week naar de fitness.” Ja, dat zegt iedereen, maar je moet afgaan op wat je voorgeschoteld krijgt.’
Reeva gaf niet op. Het jaar erna kwam ze weer. Ze zag er beter uit nu, maar nog geen covermateriaal. Het volgende jaar was het echter raak. ‘Die derde keer!’ roept Engler. ‘Ze zag er echt heel cool uit. Ze was slank en strak, had ineens flinke borsten en haar haar zat ook heel goed. Ze was geen bikinimodel van nature, maar ze had zichzelf zodanig veranderd dat ze er een werd.’
Nouveaux riches
Daar stond ze, op de cover van het 2011 kerstnummer van FHM. ‘Tsss! Reeva Steenkamp’, waarschuwde het blad, overtuigd dat potentiële kopers overstag zouden gaan bij de aanblik van die wulpse blondine in een roze bikini met een smeltend ijsje in haar rechterhand. Er was ook een begeleidend promotieclipje, opgenomen bij het zwembad op het dakterras van het Southern Sun Hotel. Eerst zien we Reeva in een oranje bikini naast het zwembad. Roze oorbellen bungelen tussen lange blonde lokken. Ze speelt met haar bikinitouwtjes terwijl ze verleidelijk de lens in kijkt. De camera komt dichter bij haar gezicht als ze aan een waterijsje knabbelt. Ze houdt het tegen haar tanden terwijl de lens inzoomt op haar volle lippen. In de volgende shot draagt ze een roze bikini, nu met dat roomijsje in haar hand. De witte zoetigheid druipt langs haar vingers. Als laatste krijgen we Reeva nog in een gele bikini voorgeschoteld, fel, vrolijk, zonnig – de sprankelende Reeva.
Een feest om mee te werken, zegt Engler. Ze paste zich snel aan haar omgeving aan, was nooit te beroerd of te chagrijnig om iets te doen. Gaandeweg raakten zij en Engler beter bevriend. Ze hadden veel lol samen, twee jonge mensen met een wat boers accent in die vreemde grote stad. ‘Echt een leuke meid. Eigenzinnig en ambitieus, maar niet ten koste van alles. Ze had een jongensachtig gevoel voor humor’, zegt Engler. ‘Ze had bijvoorbeeld een keer op Facebook gezet dat er niets zo heerlijk is als eens lekker schijten. Zoiets verwacht je toch niet van een model?’
Het was nu of nooit voor Reeva. Ze stortte zich in de scene. Woensdag hier, donderdag daar, vrijdag weer een andere plek. Ze werd gezien in trendy restaurants als Tashas, gefrequenteerd door de blanke nouveaux riches, onder wie getatoeëerde jongens als rugbyspeler Francois Hougaard en bokser Kevin ‘KO Kid’ Lerena, beiden vrienden van Oscar Pistorius. ‘Ze veranderde van stijl’, zegt Engler. ‘En als je eenmaal in die scene zit, dan kom je daar niet zo snel meer uit. Tashas is daar een voorbeeld van. Ik heb daar kickboxers gezien en modellen met enorme borsten en lang haar, het soort dat die jongens aantrekkelijk vinden. En Reeva was in dat type veranderd. Ze lag lekker in de markt. Als je vrijgezel bent, komen die gasten al snel op je af. En als dat je scene is, dan kun je makkelijk opklimmen. Een kwestie van de juiste gastenlijsten.’
In die kleine wereld was het onvermijdelijk dat Reeva en Oscar elkaar tegen zouden komen. Het was de distributeur van luxe-auto’s Justin Divaris die ze op 4 november 2012 aan elkaar voorstelde op de Kyalami Race Track. Reeva was dol op snelle auto’s (‘That’s really sick’, zei ze als een auto haar beviel). Oscar ook. Het liefst duwde hij de snelheidsmeter tot boven de tweehonderd. Kort voor de dood van Reeva pochte hij nog dat hij zichzelf na zijn olympische debuut in Londen op een McLaren MP4-12C Spider van 300.000 euro had getrakteerd (dat bleek later grootspraak).
Toen Oscar aan Reeva werd voorgesteld, had hij een vriendin: de jonge blonde Samantha Taylor. Die werd snel gedumpt. Diezelfde avond nog verscheen Reeva aan Oscars zijde bij de South African Sports Awards. Ze poseerden voor foto’s, Oscar in een zwart kostuum, Reeva op hoge hakken in een zalmkleurig laag uitgesneden franjejurkje. Verliefd, lazen de media in hun glimlach. Oscar en Reeva ontkenden dat er iets gaande was, maar de pers besloot dat dit weleens de Zuid-Afrikaanse versie van Posh en Beckham kon worden: een romantisch pact van spierkracht en schoonheid. Ze waren aantrekkelijke twentysomethings die het hadden gemaakt in het nieuwe, post-apartheid Zuid-Afrika. Ze vertegenwoordigden een frisse opkomende elite die moeiteloos in de internationale jetset kon functioneren. Ze zouden afrekenen met het oude, bekrompen imago van het land.
Opvliegend en bezitterig
De werkelijkheid was minder sprookjesachtig. Ze maakten veel ruzie. Oscar is erg opvliegend, vertelde Reeva Chevonne, bij wie ze na een uitbarsting troost zocht. De ruzies hadden te maken met jaloezie en bezitterigheid. Kerst 2012 was al op een fiasco uitgelopen. Zij was naar Oscars huis in Pretoria gegaan en had een grote kerstboom voor hem opgetuigd. Maar hij begon tegen haar te schreeuwen. Een woedeaanval. Reeva schrok. Ze besloten om een afkoelingsperiode in te lassen en om de feestdagen apart door te brengen.
In januari nam Reeva Oscar mee naar een verlovingsfeestje van een vriend. Oscar was net terug uit Kaapstad. Hij voelde zich mat en depressief en zat constant op haar te vitten. Op het partijtje beschuldigde hij haar ervan dat ze met een andere man zat te flirten. Hij maakte stennis aan tafel, en Reeva besloot om het feest vroegtijdig te verlaten. Op 27 januari 2013 whatsappte ze Oscar: ‘Ik ben vreselijk teleurgesteld over hoe de dag eindigde en hoe je mij achterliet. Elke vijf seconden moet ik van je horen dat jij met een of andere meid uit bent geweest – je bent werkelijk met héél veel meiden uitgegaan – maar dan voel je je gekrenkt als ik één grappig voorval vertel over een ex-vriend.’
In een ander berichtje schreef ze: ‘Ik ben al twee dagen van streek omdat ik eerder weg moest van Darrens feestje. Soms maak je me bang, hoe je naar me snauwt en hoe je op me reageert. Negentig procent van de tijd maak je me blij, maar ik ben niet een of andere bitch die jouw vibe probeert te vermorzelen.’ Dat laatste was een verwijzing naar een hit van Kendrick Lamar, Bitch, Don’t Kill My Vibe die Oscar in zijn auto na het feestdebacle fijntjes zou hebben gedraaid.
Ze verweet hem dat zijn galanterie was verdwenen zodra hij haar voor zich had gewonnen. Hij beet haar toe dat ze een lelijk accent had en stoorde zich aan de rare stemmetjes die ze nabootste. En dat gemaal met kauwgom moest ook maar eens afgelopen zijn. Zij bracht zijn reputatie in gevaar. Chevonne zag het met lede ogen gebeuren. Ze probeerde Reeva moed in te praten: ‘Liefje, zo zijn relaties nou eenmaal. Het is iets waar je doorheen moet. Sommige mensen zijn bezitterig. Als je dat eenmaal doorhebt en als je je een beetje ondergeschikt gedraagt…’
En toen kwam het nieuws. Chevonne hoorde het, zoals bijna iedereen, op Valentijnsdag. Haar man vertelde het: Oscar heeft zijn vriendin doodgeschoten. Ze raakte in paniek. Ze probeerde Reeva te bellen. Geen gehoor. Kan niet waar zijn, kan niet waar zijn, dreunde het in haar hoofd. Eerst dacht ook zij aan een ‘ongeluk’, een ‘vergissing’. Maar toen ze zag dat op Jan Smuts Avenue mannen bezig waren grote billboards met Oscar erop naar beneden te halen, drong de waarheid tot haar door. Oscar had Reeva doodgeschoten. Hij had haar voor een indringer aangezien, beweert hij zelf.
Waarom bleef ze bij hem? ‘Niemand weet dat’, zegt ze. ‘Je blijft bij die persoon en je probeert de problemen op te lossen en de ander te helpen voor zover dat kan. Een beetje zoals met mishandelde vrouwen.’
(*) Niet haar echte naam
Volgende week: Opkomst en neergang van Oscar, de blade runner.
DOOR FRED DE VRIES IN JOHANNESBURG
Oscar en Reeva waren twentysomethings die het hadden gemaakt in het post-apartheid Zuid-Afrika. Ze zouden afrekenen met het oude imago van het land.
