Op vrijdag 13 januari wordt de Global Entrepreneurship Monitor gepresenteerd, een internationale waardemeter voor ondernemerschap. België zal als vanouds helemaal onderaan op het lijstje staan blinken.
Proportioneel bekeken, op basis van het aantal ondernemingen per hoofd van de bevolking, lijkt België best wel een ondernemend land. Maar schijn bedriegt. De meeste bedrijven zijn krokodillen uit vervlogen tijden: de Brusselse Bel20-beursindex, bijvoorbeeld, heeft amper één bedrijf in zijn rangen dat jong kan worden genoemd. Ter vergelijking: in de voorbije kwarteeuw zijn 75 nieuwe ondernemers de top 100 van de S&P binnengeslopen, de belangrijkste bedrijvenindex van de VS. En er zijn niet alleen weinig succesrijke jonge ondernemingen, er wordt ook weinig ondernomen. Wie het aantal nieuwe bedrijven als maatstaf voor het ondernemerschap neemt, zoals in de Global Entrepreneurship Monitor (GEM), vindt België steevast in de staart van het peloton. Vrijdag worden de cijfers van de GEM voor 2005 officieel voorgesteld en ze zijn nog niet beschikbaar. Maar het ziet er niet naar uit dat de magere oogst van de voorbije jaren (amper drie van de honderd Belgen zijn betrokken bij een opstart) vorig jaar is bijgestuurd.
‘Belgen blijven risico-avers,’ bedenkt Sophie Manigart van de Vlerick Management School in Gent, die het GEM-onderzoek voor België coördineert. ‘Belgen hebben weinig aandacht voor economie, durven vaak geen onderneming opstarten en zijn bovendien niet gericht op groei: de Belg die ondanks alle hindernissen toch een bedrijf begint, is vaak al tevreden als hij zichzelf, of hooguit nog een paar anderen in dienst kan nemen.’
Een onderzoek van het Studiecentrum voor Ondernemerschap (SVO) aan de Ehsal in Brussel, dat in maart vorig jaar de nieuwe btw-inschrijvingen in kaart bracht, concludeerde trouwens dat het aantal nieuwe bedrijven van 1980 tot 2002 systematisch achteruitging. (De Unie van Zelfstandige Ondernemers Unizo stelde de jongste jaren wel een groeiend aantal inschrijvingen vast bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen, maar wellicht heeft dat vooral te maken met een grote, want wettelijk verplichte instroom van vzw’s bij die overheidsdatabank.)
Kennelijk gedijen bedrijven slecht in het Belgische klimaat. Elk jaar worden hier een slordige vijftigduizend nieuwe bedrijven opgericht, maar drie van de tien verdwijnen weer vóór hun zesde levensjaar. In een minderheid van de gevallen door een faillissement, meestal door gebrek aan kapitaal of laattijdige inning van de facturen (zelfs de overheid blijkt haar rekeningen vaak rijkelijk laat te betalen). Bovendien zijn er zware remmende factoren: het loden aandeel van de overheidsuitgaven in het totale bruto binnenlands product (bbp), de onhoudbare loonwig (het aandeel van belastingen en sociale zekerheidsbijdragen in de loonkosten) en de moordende sociale zekerheid – en hoe méér sociale zekerheid, hoe minder nieuwe ondernemingen – helpen het ondernemerschap niet echt vooruit.
‘We willen onze mensen wiegen van de geboorte tot in het graf,’ zucht hoogleraar Johan Lambrecht van het SVO, ‘en we voeren een dubbelzinnige overheidspolitiek. De regeringen geven uitkeringstrekkers achtergestelde leningen om een eigen zaak te beginnen, ze vereenvoudigen de toegang tot durfkapitaal en ze schroeven de administratieve rompslomp terug. Allemaal om het ondernemerschap te bevorderen. Maar tezelfdertijd blijven ze ondernemers stiefmoederlijk behandelen: ze verstrengden in 1998 de vestigingswet, ze eisen een distributieattest voor elke starter en ze zadelen de bedrijven op met een loodzware sociale zekerheid – allemaal maatregelen die de drempel juist verhogen. Omdat te strakke regels bovendien de makkelijke uitstroom van bedrijven verhinderen, is de economische dynamiek verstoord. Economie is als een draaideur, waar nieuwe mensen in- en andere mensen uitstappen. Maar in België hebben de regeringen duidelijk zand in het raderwerk gegooid.’
IN SAMENWERKING MET DELTA LLOYD LIFE EN MARKETINGBUREAU XGM PEILT www.knack.be VANAF VANDAAG NAAR DE ONDERNEMINGSGEEST VAN BELGEN. U KUNT DEELNEMEN AAN DE ENQUêTE DOOR OP DE KNACK-WEBSITE DOOR TE KLIKKEN NAAR www.knack.be/ondernemen.
FRANK DEMETS
