?Wat denken die stukskes pretentie wel ?? Mieke Vogels (Agalev) over een overstap naar CVP of SP. En ook over Antwerpen en de groene mars door de instellingen.

Op overdreven snelheid zal het Antwerps stadsbestuur niet betrapt worden. De bonte coalitie (SP, CVP, VLD, Agalev-Beweging voor Sociale Vernieuwing, VU en onafhankelijken) getuigt zelden van grote slagkracht. Af en toe behaalt een van de schepenen een persoonlijk succesje, maar als ploeg blijft het resultaat achterwege. Het beleid doet het rustig aan, alsof er de voorbije tien jaar niks veranderde. Alsof het Vlaams Blok niet de grootste partij van de stad werd en van het bewerken van de Antwerpse bevolking niet de absolute topprioriteit gemaakt heeft.

Twee jaar deed de stad over een afval- en veegplan. En er was een incident in de Antwerpse raad nodig, voor de VLD van fractieleider Ward Beysen het plan wilde steunen. Op een bepaald moment dreigde schepen Mieke Vogels ermee dat de groenen het voor bekeken zouden houden, als het college het plan niet goedkeurde. Dat ultimatum kwam er nadat de gemeenteraad het groene boegbeeld volop in de wind zette. Vogels had namelijk een einde gemaakt aan de samenwerking met haar kabinetsadviseur, Harry Schram. Schram was twaalf jaar lang een verdienstelijk Agalev-raadslid maar werd door de zonderlinge kronkels van de groene basis van een verkiesbare plaats weggehaald. Hij werd daarop adviseur bij Vogels. Na twee jaar stokte de samenwerking definitief. In Brussel besliste Agalev dat Vogels nood had aan een communicator, iemand die de basis met het beleid kon verzoenen. Alleen dacht de gemeenteraad daar anders over. Het ontslag van Schram werd overweldigend weggestemd. Schram blijft, maar niet bij Vogels en Vogels kan niemand anders in dienst nemen. De populaire groene schepen kon alleen rekenen op de steun van CVP, VU en onafhankelijken (vroeger Antwerpen 94) en van haar eigen fractie, op Fatima Bali na. Niet op de SP en de VLD.

Vogels was woest maar kon van de gelegenheid profiteren om de druk op Beysen op te voeren. Binnen geen tijd keurde het college haar overigens allerminst radicaal afvalplan goed. Het was al het derde plan : in een vroegere fase had de idee om in elke straat containers voor selectieve ophaling te zetten, tot een lichte paniek geleid. Maar goed, straks wordt het papier en het groente-, fruit- en tuinafval apart opgehaald en voor het restafval wordt per huisvuilzak betaald. En er komt extra volk om de straten te vegen. Na meer dan twee jaar kan Vogels een afvalplan voorleggen. Over een andere prioriteit, de verkeersleefbaarheid, is de tegenstelling in de coalitie veel groter. Maar Vogels heeft geleerd dat communicatie belangrijk is, dus ook daarover is gepraat.

MIEKE VOGELS : Er is een afspraak om op de laatste gemeenteraad van juni knopen door te hakken. Het heeft geen zin om langer met de verkeersleefbaarheidsplannen te wachten. Daar hangen te veel dossiers en middelen mee samen. We gaven een positief advies voor de hogesnelheidslijn, op voorwaarde dat de hele bovengrondse omgeving van het Centraal Station voorrang krijgt. Een contract met de spoorwegen (NMBS) zegt dat we daar voor het einde van het jaar een beslissing over nemen. We hebben deze plannen ook nodig om de mobiliteitsconvenant met minister van Verkeer Eddy Baldewijns (SP) in te vullen. Daar hangt ook veel overheidsgeld aan vast.

De verdeeldheid in het college is groot.

VOGELS : Iedereen fantaseert over parkeerplaatsen. Er zijn collega’s die, als ze zouden kunnen, er zelfs één zouden aanleggen onder de Hooge Maey (de stedelijke stortplaats in de haven). Het wordt tijd dat we eens duidelijk afspreken hoeveel parkeerplaatsen Antwerpen nog nodig heeft. Er staan nu al veel parkeerterreinen leeg in het centrum. We moeten duidelijkheid brengen in de chaos van het Antwerps verkeersbeleid.

Nog eens : de meningen liggen ver uiteen.

VOGELS : Bij het afvalplan was iedereen het tenminste eens over de uitgangspunten : gescheiden ophaling en een propere stad. In het mobiliteitsdebat gaat het over de plaats van de auto in de stad.

Vindt u medestanders om de dominantie van de auto te verkleinen ?

VOGELS : De bewoners in elk geval.

En in het college ?

VOGELS : Nu voeren alleen enkele tenoren het debat. Hugo Schiltz (VU) en Ward Beysen aan de ene kant, ik aan de andere. De rest heeft zijn standpunt onvoldoende bepaald. Maar ik weet dat inzake de autovrije Grote Markt, de SP dicht bij ons staat en niet nog eens wil proberen van daar toch een auto toe te laten in de winter. Vergeet niet dat de plannen die nu voorliggen, voor mijn groene achterban het minimum minimorum is. Behalve de Grote Markt wordt er niks bijkomends autovrij. Er komen autoluwe straten. Deze plannen verzoenen perfect de bereikbaarheid en de leefbaarheid. Op bepaalde routes kan het autoverkeer worden afgewikkeld, zonder dat het verkeer in de woonwijken penetreert en het wonen in de stad hypothekeert. Dit is een zeer gematigd plan.

Met de stemming over uw kabinetsadviseur Harry Schram schoot de Antwerpse gemeenteraad u wel mooi af.

VOGELS : Dat heb ik ook zo ervaren, al haastten de collega’s zich om te zeggen dat het allemaal zo niet bedoeld was. Dat nadien het afvalplan toch is goedgekeurd en er afspraken zijn over de verkeersleefbaarheidsplannen, is voor mij voorlopig voldoende om te geloven dat de meerderheid Agalev nog in de coalitie wil. Als dat zo is, dan was dit niet meer dan een pijnlijk incident de parcours.

Uw eigen fractie was verdeeld.

VOGELS : Eén lid stemde tegen, uit compassie met de betrokkene. Dat argument speelde niet bij de andere meerderheidsfracties. Daar zitten voldoende doorgewinterde politici bij die de consequenties hiervan perfect weten. Ik neem aan dat zij eens wilden laten voelen wie de sterkste is, dat zij Vogels eens een lesje wilden leren, haar misschien wat bescheidenheid wilden bijbrengen wegens te populair.

Op een bepaald moment dacht u aan stoppen.

VOGELS : Geen haar op mijn hoofd dat eraan dacht om alleen daarom op te stappen. Maar dit was de druppel die de emmer deed overlopen. Alles wat ik wil realiseren, werd altijd op de lange baan geschoven. Ik moest een teken geven, anders dachten ze zeker dat ze mij dat konden blijven lappen.

Waarom is het zo moeilijk om er in Antwerpen een al bij al technisch en politiek neutraal dossier als een afvalplan door te krijgen ? Alle politieke partijen werken daar in andere gemeenten aan.

VOGELS : Alles komt er op den duur wel, maar het vergt veel tijd om vier verschillende partijen op een lijn te brengen. Komt daar bij dat de SP en de CVP decennia alleen met mekaar rekening moesten houden, en nu met drie andere partijen. Tenslotte is de coalitie een gedwongen huwelijk om het Vlaams Blok uit de meerderheid te houden. We kwamen tot een goed bestuursakkoord, maar de uitvoering ligt veel gevoeliger. Eens de wittebroodsweken voorbij komen de kleine kantjes naar boven. In die periode zitten we nu. We zijn aan het leren samenleven.

Heeft u er de voorbije weken aan gedacht om terug naar de nationale politiek te gaan ?

VOGELS : Iedereen in een coalitie heeft wel eens moeilijke momenten. Al te rap de kap over de haag gooien en zeggen : ik ben met mijne vélo terug naar Brussel, dat heb ik nooit serieus overwogen. De eerste momenten na die stemming dacht ik van godverdoeme, wat denken die wel, ik ben hier weg. Maar daar bleef het bij. Ik heb een contract met de Antwerpse kiezers, en met niet zo weinig kiezers.

Er circuleren hardnekkige geruchten over een overstap van Mieke Vogels naar CVP of SP.

VOGELS : Dat bewijst dat mijn electorale marktwaarde nog wat betekent, zeker ? (lacht) Dat dit blijft rondgaan, is onwaarschijnlijk. Eind vorig jaar maakte Metro (de stadsbijlage van de krant De Morgen) een analyse van de partijen. Ik las toen met plezier dat mensen binnen de CVP en de SP met de idee rondliepen om mij binnen te halen. Ik heb nooit een vraag gekregen en ben absoluut niet van plan om over te stappen. Ik koos twaalf jaar geleden voor een jonge partij en ik vind dat nog altijd de beste keuze. Ook al gaat het wat trager omdat we klein zijn toch voel ik het verschil tussen mijn partij en de CVP en de SP als het over, bijvoorbeeld, afval of mobiliteit gaat. Neen, die geruchten zijn waanzin en de oude partijen blijven even machtsdronken. Alsof zij in staat zijn om de Antwerpse Agalev-fractie te verkavelen. Zo van : CVP, jullie pakken zoveel groenen en de SP neemt de rest. Wat denken die stukskes pretentie eigenlijk wel ?

Hoe verteert uw eigen achterban uw aanwezigheid in de meerderheid ?

VOGELS : Er waren alleen problemen met de groenen aan de rand van de stad, over onder meer een tweede goederenlijn voor de haven. Antwerpen mag zich niet laten verstikken. De rand beschouwt de haven en alles wat daarbij hoort, als een Antwerpse zaak. Maar de mensen aan de rand schijnen niet te beseffen dat zij in de eerste plaats beter worden van een tweede spoortoegang. De meeste mensen die in de haven schoon geld verdienen, wonen in Kapellen, Schilde, Schoten of Stabroek. Maar als de haven het inkomen van de rand wil veilig stellen, dan gillen die : daar hebben wij niks mee te maken, wij willen geen infrastructuur. Dat is fundamenteel oneerlijk. Er is een enorme verwarring over wat goed is voor de haven, en wat goed is voor de Antwerpenaar. Wat goed is voor de haven, is goed voor de hele regio. Antwerpen moet dus geen Grote Ring slikken. Niet nog eens in onze stad, hé.

Wat is voor u prioritair ?

VOGELS : Laten we investeren in de tweede spoortoegang voor de haven, in goed openbaar personenvervoer en een degelijk fietspadennet zodat niet iedereen zijn kinderen met de auto over de Ring vanuit Mortsel naar Borgerhout brengt. Als dat gerealiseerd is, kunnen we kijken of de bestaande wegeninfrastructuur nog moet worden verbeterd.

Wat wringt er dan bij uw achterban ?

VOGELS : Ik kreeg onlangs nog een brief dat het tijd werd dat we de luchthaven van Deurne zouden sluiten want dat stond toch in ons programma. Wie zo redeneert, weet niet wat besturen is in een democratie. Er is namelijk geen meerderheid voor de sluiting. De groene aanwezigheid in het bestuur kan misschien de uitbreiding van de luchthaven beletten. Maar een deel van onze achterban denkt dat wij, eens in het college, een groen computerprogramma starten en dat zes jaar later alles is gerealiseerd. Wij moeten voor elk punt vechten voor een meerderheid en een draagvlak.

Dat klinkt zeer realistisch.

VOGELS : Ik ben ook een realo. (lacht) Dat wordt ook meer en meer aanvaard in de partij. In het stadsbestuur kunnen we een aantal zaken beletten en een aantal andere zaken realiseren, zoals fietspaden. Een afvalstoffenplan zonder ons zou niet over preventie spreken en met Fost Plus (de industrie die wegwerpverpakking ophaalt) in zee zijn.

Dacht u daar twee jaar geleden ook zo over ? U kwam uit de oppositie en uit een parlement.

VOGELS : Ik dacht wel dat het sneller zou gaan. Het is zeer moeilijk om in een ploeg sneller te gaan dan de anderen. Kom je met een idee, dan zegt iedereen : knap, prachtig, dat moeten we doen. Vervolgens gaan diezelfde mensen op alle mogelijke manieren op de rem staan.

Wie remt het hardste : de politiek of de administratie ?

VOGELS : Dat is in Antwerpen moeilijk te scheiden.

Wat leerde u nog, behalve dat communicatie belangrijk is en alles trager gaat dan u dacht ?

VOGELS : Dat de gemeentelijke autonomie zeer, zeer relatief is. De bemoeienissen en de betutteling van de hogere overheden zijn verschrikkelijk. Als wij na maanden onderhandelen over de zaterdagvergoedingen voor de politie tot een akkoord komen, dan wordt dat door de gouverneur geschorst. Inzake vergunningen zijn wij boekhouders die de reglementen van de anderen toepassen. De beleidsruimte is zeer krap. Stedenbouw is een ramp. Terecht wil Baldewijns het gefoefel bannen. Maar de nieuwe instrumenten blijven achterwege. Antwerpen zit nog altijd met een compleet voorbijgestreefde parkeerplaatsverplichting. Bij elke bouw of verbouwing moet een garage, behalve in een herwaarderingsgebied. Iedereen vindt dat vandaag waanzin. Het vorige bestuur al paste begin jaren negentig de bouwcode aan om van die verplichting af te geraken. Die beslissing werd formeel nooit door de minister bekrachtigd, maar wel jaren toegepast. Nu ineens moeten wij iedereen weer verplichten om zo’n garage te bouwen. Het kabinet-Baldewijns zegt wel al maanden dat het die verplichting officieel gaat intrekken, maar er gebeurt niets.

Zo zijn er honderd voorbeelden. Voor elk hondenhok moet men tegenwoordig een architect inschakelen. Wat is het gevolg ? Dat niemand nog een aanvraag indient. Welke Belg betaalt daarvoor 35.000 frank aan een architect ? Mensen die een houten vlechtwerk rond hun tuin willen zetten in de plaats van betonnen platen, zien hun vergunning door Stedenbouw geschorst. Mag niet, volgens een verouderd bijzonder plan van aanleg (BPA). Hopeloos. Bij Ruimtelijke Ordening ligt alles stil. Baldewijns moet dat hier niet aan zijn kiezers uitleggen. Mensen schrijven mij : gij zijt zeker zot geworden ? Ik kan ze niet anders dan gelijk geven : ja, wij zijn zot geworden. Maar wij staan, als lokale bestuurders, machteloos.

Misschien omdat zoveel lokale bestuurders projecten door de administratie haalden, die helemaal niet door de beugel konden.

VOGELS : Ja, maar ook dingen die voor iedereen logisch waren. Het wantrouwen, ook in mijn partij, tegen de lokale bestuurders is zo groot dat alles centraal wordt geregeld. Dat wantrouwen leidt tot altijd meer regels.

De schepen als boekhouder ?

VOGELS : Ja, en als studiebureau. Met de ziekte van het projectendom moeten wij altijd maar studies schrijven voor alle mogelijke overheden om wat geld te krijgen : mobiliteitsplannen, milieuplannen, plannen voor het sociaal impulsfonds. Wij moeten altijd op onze buik gaan liggen, zeggen hoe arm wij zijn, hoe slecht en hoe vuil om tenslotte te smeken : geef ons alstublieft vijf frank. Laat ons wat autonomie, laat ons onze stad beleven, er fier op zijn. Antwerpen leeft niet boven zijn stand : Antwerpen moet onder zijn stand leven. Wij moeten altijd maar zeggen dat het bij ons op niks trekt, terwijl wij heel wat in ons mars hebben.

Wat is nieuwe politieke cultuur ? Niet eindeloos palaveren over dubbelmandaten en wat weet ik al niet. Dat is belangrijk, maar verpakking. Nieuwe politieke cultuur is enkele commissies oprichten die de wetgeving eens grondig uitmesten en terugkeren naar een goede basiswetgeving.

Inspraak is nog zoiets. Het voorbije jaar moesten wij inspraak verlenen over onder meer de hogesnelheidslijn, het globaal structuurplan Vlaanderen, het milieubeleidsplan. Dat is één chaos. En kunnen de mensen iets tegenhouden ? Neen toch. Hun advies belandt op de grote stapel met andere bezwaarschriften en ze horen niks meer tot de Vlaamse regering, maanden later, een beslissing neemt die mijlenver staat van wat die brave burger bij de inspraak vertelde. Over zaken als een globaal structuurplan moet de burger niet om zijn mening gevraagd worden. Dat is de verantwoordelijkheid van het beleid. De burger zal bij de verkiezingen wel beslissen of hij het daarmee eens was of niet. Dit is pure schijndemocratie.

Dat geldt ook op gemeentelijk niveau.

VOGELS : Bij de aanleg van een straat of een plein is er op elk niveau inspraak : dat gaat van de stad over het wijkoverleg, de bewonersgroepen tot de stuurgroepen voor herwaarderingsgebieden. Daar kan het bestuur niks goeds uithalen. En als na afloop een van de mistevredenen een advocaat onder de arm neemt, zijn we voor nog eens twee jaar vertrokken.

Dat mensen denken dat ze zelf kunnen beslissen. Daaraan hebben de groenen goed meegewerkt.

VOGELS : Dat klopt. Maar dat zeg ik al langer dan vandaag. We moeten de hele inspraak herzien. Inspraak moet eerlijk gebeuren en mag de bewoners niet de indruk geven dat zij over hun straat kunnen beslissen, want dat is natuurlijk niet zo. Hun mening is belangrijk, maar er spelen zoveel andere factoren.

Peter Renard

VLD’er Ward Beysen : geen compassie.