Het vredesplan voor het Midden-Oosten heet nu ‘road map’. Maar over de te volgen route heerst nog steeds grote onenigheid.

De road map naar een tweestatenoplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict wou juist dat zijn: een handleiding, om uit te komen bij de bijna algemeen aanvaarde oplossing voor het kernconflict van het Midden-Oosten. Niets bolsjewieks dus.

Dat plan gaat uit van het principe van Amerikaans president George W. Bush: ‘een leefbare en onafhankelijke Palestijnse staat naast Israël’. Het wordt gedragen door ‘het kwartet’: de Verenigde Staten, de Europese Unie, de Verenigde Naties en Rusland. Het is aanvaard door de Palestijnen – die niet anders kunnen. En eerst weggelachen en dan schoorvoetend aanvaard door Israëls premier Ariel Sharon, die meende nog over de inhoud te kunnen marchanderen. Maar het is nog steeds niet gepubliceerd, hoewel het sinds 20 december in documentvorm bestaat. Want er heerst onenigheid over deze wegenkaart naar een dubieuze toekomst.

De VS willen voorlopig niet het startschot geven voor de uitvoering van het plan. Eerst moesten de verkiezingen in Israël voorbij zijn (de kaart dreigde in het nadeel van Sharon te werken). Eens Sharon verkozen, moest eerst zijn regering er zijn. Dan moesten de Palestijnen eerst een eerste minister installeren. Nu Mahmoud Abbas alias Abu Mazen eerste minister van de Palestijnse Autoriteit is, zal wel eerst de oorlog tegen Irak voorbij moeten zijn.

OORLOGSLOGICA

Dat de VS hun kaarten niet tonen voor hun oorlog in Irak afgelopen is en zij zelf beter weten wat ze willen met de regio, is logisch. Zeker zullen ze proberen hetzelfde te willen als Israël. En Israël is het helemaal niet eens met de uitgestippelde route – hoe blatant pro-Israëlisch die verder ook is.

Sprake is daar van een Palestijnse staat als einddoel (rond 2005 zogenaamd), maar de grenzen van die staat worden in het midden gelaten, al zijn ze ‘gebaseerd’ op de grenzen van 1967. De Europeanen zien de road map als een vredesproces op basis van de Clinton-principes (onder meer in Taba besproken). Met binnen drie jaar twee staten min of meer in de grenzen van voor juni 1967, en territoriale aanpassingen door onderhandelingen, niet door unilateraal grijpen. Jeruzalem fysiek onverdeeld, maar met twee aparte soevereine gebieden erin. Met een regeling voor het Palestijnse vluchtelingenprobleem die de Israëlische demografie niet bedreigt, maar toch soelaas biedt aan de vluchtelingen. Met bescherming voor de heilige plaatsen. En met een akkoord over organisatie van wederzijdse binnenlandse en buitenlandse veiligheid.

Maar als Sharon een Palestijnse staat wil toestaan, is dat op 40 procent van de Bezette Gebieden. De Westoever wordt dan in drie stukken gesneden door het annexeren van clusters van joodse kolonies. Niemand weet waar voor Sharon de grenzen moeten lopen, maar professor Ephraim Inbar in Tel Aviv, wil alvast de logica van het oude ‘Allon-plan’ volgen, en de Jordaanvallei bij Israël voegen.

De kaart voorziet in een ‘interimperiode’ met een Palestijnse staat met ‘voorlopige grenzen’. Over ‘definitieve grenzen’ zou men eerst onderhandelen op het einde daarvan, als gebleken is dat de Pales- tijnen zich aan hun afspraken houden, en het geweld definitief gestopt is.

Want daarmee moet het allemaal weer beginnen: eerst moeten de Palestijnen het geweld stopzetten. Israël hoeft zijn geweld niet te stoppen, dat zal pas later komen. En de Palestijnen moeten ook een andere leider kiezen. Veel later zal Israël gevraagd worden zijn leger terug te trekken naar de posities van augustus 2000, en de verdere kolonisatie van de Bezette Gebieden stop te zetten. Over ontmanteling van kolonies – een absolute voorwaarde voor het slagen van welk vredesplan ook – wordt niet gerept.

Intussen woedt de oorlog tegen Irak. De sabelslepers in Teheran en Damascus worden niet aangemoedigd om hun volgelingen bij Hamas en de Islamitische Jihad het afgesproken teken te geven, dat het gedaan moet zijn met zelfmoordacties en terreur. Van Abu Mazen wordt verwacht dat hij de burgeroorlog begint tegen deze geweldgroepen, terwijl Israël daar niets tegenover stelt.

Ondertussen gaat de Israëlische bezetting van Palestina gewoon door. Elke week heeft zijn doden. Israëlische bedrijven trekken een muur op als ‘voorlopige’ grens van Israël met de Palestijnse gebieden. Maar de muur legt joodse kolonies buiten Israëlisch gebied…

De roadmap zal dus nergens naartoe leiden, tenzij de Amerikanen hun naar verluidt aan Tony Blair gegeven woord houden: dat zij na de oorlog de Palestijnse kwestie ter hand zullen nemen en zelfs Israël onder druk zullen zetten om mee te werken aan de oplossing die iedereen kent – de grenzen van 1967, geen kolonies daarin, en geen flauwekul over beperkte soevereiniteit. Anders gaat ze na de volgende crisis mee in de plannenkast bij de andere kaarten voor het Midden-Oosten, van Marshall en Tenet, en nog veel illustere voorgangers. Israël wil dit immers waarschijnlijk wel, maar de regering van Israël niet. Die wil gedwongen worden door de VS, om zelf de verantwoordelijkheid niet te hoeven dragen.

Sus van Elzen