Als we ons beleid voortzetten, wonen er over vijftien jaar meer Vlamingen in Brussel dan vandaag. Zegt Brigitte Grouwels.

“Het federale België steunt op de gelijkheid van beide grote gemeenschappen op Brussels en op federaal niveau. Op federaal niveau beheren we samen 2802 miljard frank en op Brussels 75 miljard. Als we aan dit evenwicht komen, brengen we het federale model in gevaar. IJveren voor “Bruxelles français” is dan ook ijveren voor “België Barst”.

Dat schrijft Brigitte Grouwels (CVP) in haar verkiezingsfolder. De aftredende minister van Brusselse Aangelegenheden en Gelijkekansenbeleid staat tweede op de CVP-lijst voor het Brussels hoofdstedelijk gewest, na Jos Chabert.

Zoals de Franstaligen in de Belgische instellingen verhoudingsgewijze bovenmatig zijn vertegenwoordigd, zo moeten de Vlamingen in Brussel politiek oververtegenwoordigd worden. Anders is Brussel niet langer de hoofdstad van alle Belgen en is het afgelopen met dit land.

Brigitte Grouwels: Ik benadruk in mijn campagne de positieve samenwerking en het wederzijds respect tussen Vlamingen en Franstaligen in Brussel. Ik praat veel met allochtonen en Franstaligen over tweetaligheid. De bevordering van de tweetaligheid zal de positie van de Vlamingen in de hoofdstad versterken. In Brussel is er bijna geen enkele tweetalige werkloos. Er was een tijd dat Frans volstond, nu moet men ook Nederlands kennen voor elke belangrijke job. Maar tegelijk tellen we hier 60.000 werklozen, vooral jongeren, vaak allochtonen. We moeten ons vooral met die jongeren bezighouden, hen vormen en hun talenkennis verbeteren.

Honderdduizend volwassenen komen in Brussel in aanmerking voor een cursus Nederlands. Dat zou 1,4 miljard frank kosten of twintig keer meer dan vandaag is begroot.

Grouwels: Het zegt alles over het werk dat ons te wachten staat. Maar er zijn al inspanningen geleverd. Er is een uitgebreid Vlaams aanbod. De Franstaligen leveren goed werk in het avondonderwijs. Maar het gewoon Franstalig onderwijs leert de kinderen in tien jaar geen woord Nederlands. Misschien kunnen we ingaan op de Franstalige vraag om Nederlandstalig gediplomeerden Nederlands te laten geven in het Franstalig Brussels onderwijs. Andersom zouden zij hetzelfde kunnen doen in ons basisonderwijs. Dat vereist een wijziging van de taalwetgeving.

Een strekking in de CVP beschouwt Brussel als een volwaardig derde gewest, een andere rekent op meer inbreng van de gemeenschappen.

Grouwels: Anderen vinden dat Brussel niet langer de hoofdstad van Vlaanderen hoeft te zijn.

Manu Ruys zei dat onlangs in Knack.

Grouwels:Manu Ruys en Dirk Achten kennen de situatie op het terrein onvoldoende. Veel Vlamingen kunnen blijkbaar de snelle evolutie van Brussel niet meer volgen, hebben het moeilijk met de internationalisering van de stad. Het Engels rukt op, het krioelt hier van de nationaliteiten, er zijn talloze internationale hoofdkwartieren en lobbykantoren. In Brussel verblijven meer buitenlandse journalisten dan in Washington.

U bekijkt dat positief?

Grouwels: Wij zien ook andere tendensen. De economische invloed van Vlaanderen is groter dan de meesten vermoeden. De fusie van de Kredietbank, ABB en Cera tot KBC of de fusie van BBL en de Nederlandse ING maakten grote indruk op Franstalig Brussel. Dat tweetaligheid de norm is om belangrijke taken op te nemen, wordt aanvaard.

Radicale Vlamingen vinden Brussel een hindernis op weg naar autonomie.

Grouwels: Juist op het ogenblik dat de Vlaamse gemeenschap reële macht heeft in het stadsgewest en uitgerekend wanneer wij in de hoofdstad van Europa volledig autonoom ons onderwijs en ons cultuur- en welzijnsbeleid organiseren, willen sommige vooraanstaande Vlamingen dat wij ons terugtrekken. In plaats van ons netwerk verder uit te bouwen en Brussel voor de Vlamingen weer aantrekkelijk te maken. Ik ben er zeker van dat er in de toekomst weer meer Vlamingen in Brussel zullen wonen. Maar Bachten de Kupe zal het hier nooit worden.

Hebben veel Vlamingen pleinvrees?

Grouwels: Ze denken dat ze Vlaanderen met een kunstmatige muur rond Brussel kunnen afschermen tegen de olievlek van de verfransing. Ze vergeten dat Brussel geografisch in Vlaanderen ligt en dat ze, als ze Brussel loslaten, misschien ook een aantal faciliteitengemeenten opgeven. Of geloven ze echt dat Brussel als een rijpe appel in de Vlaamse schoot zal vallen? Alsof er geen sterke Franstalige politici bestaan?

Wat staat u voor?

Grouwels: Ik zie Brussel als het hoofdstedelijk gewest waarin ook Vlaanderen wat te zeggen heeft. Dat wil niet zeggen dat we Brussel boven het hoofd van de Brusselaars besturen. We zijn nog niet vergeten dat tot tien jaar geleden Brussel op het federale niveau werd bestuurd. Toen gebeurde er niets voor de wijken en de inwoners, en ging de stad ten onder aan grove speculatie. Pas sinds de oprichting van het gewest wordt er gewerkt aan een leefbaarder stad.

Manu Ruys stelt dat er te weinig Brusselse Vlamingen zijn om de pariteit te behouden. Laat staan om die pariteit uit te breiden naar de Brusselse gewestraad of de gemeenten.

Grouwels: De bestaande pariteit op Brussels regeringsniveau is onvoldoende voor een goed bestuur. In de commissievergaderingen zit er één Vlaming en dus niet eens één vertegenwoordiger per Vlaamse partij. Kan dat commissielid niet komen, dan is daar geen Vlaamse vertegenwoordiging.

Onder meer Hervé Hasquin (PRL) acht die gewaarborgde vertegenwoordiging bespreekbaar.

Grouwels: De Senaat telt ook tien Vlaamse en tien Franstalige gemeenschapssenatoren. Daarbij komen de rechtstreeks verkozen senatoren. Hetzelfde zou in Brussel kunnen: een gewaarborgd aantal parlementsleden, aangevuld met de rechtstreeks verkozenen.

Franstaligen en ook enkele Brusselse Vlamingen maakten zich boos over de resoluties over de staatshervorming van het Vlaams parlement.

Grouwels: Is het kwaadwilligheid, of willen ze het niet begrijpen? In de resoluties van het Vlaams parlement staat nergens dat het Brussels hoofdstedelijk gewest wordt afgeschaft. Het vertrekpunt is het Brussels hoofdstedelijk gewest zoals het vandaag bestaat. De resoluties willen wel bepaalde federale – en dus geen Brusselse – bevoegdheden aan de gemeenschappen overdragen. Hoewel, om correct te zijn: de buitenlandse handel is geen zaak voor Brussel alleen.

Het gewest zou bevoegdheden overnemen van de gemeenten.

Grouwels: Negentien politiekorpsen kunnen geen coherent veiligheidsbeleid opbouwen. De Brusselse burgemeesters stemden in met zes politiezones. Voor de CVP is dat een overgangsfase naar één politiekorps. Inzake stedenbouw zouden we alle bevoegdheden bij het gewest leggen. Er zijn te veel bestuurslagen. Waarmee ik niet zeg dat de gemeenten geen taak hebben. Maar misschien kunnen we de decentralisatie verder doordrijven en moeten we een deel van het lokale beleid aan veertig wijken toevertrouwen, zoals een milieugroep ooit heeft voorgesteld. Zo’n wijkraad met reële macht en beperkte bevoegdheden kan gemakkelijk een perfecte weergave zijn van de samenstelling van de bevolking. Zijn dat in Sint-Joost vooral allochtonen van Marokkaanse afkomst, dan beslissen zij.

Op gemeentelijk niveau kan dat niet?

Grouwels: Gemeenten nemen veel beslissingen die rechtstreeks de gemeenschappen aangaan. Maar we zouden het gemeentelijk onderwijs natuurlijk ook kunnen overhevelen naar de gemeenschappen.

Handig: dan hoeft u niet meer te ijveren voor een gegarandeerde vertegenwoordiging op gemeentelijk niveau.

Grouwels: De kennis inzake Nederlandstalig onderwijs zit nu eenmaal niet bij die gemeenten, maar bij de gemeenschappen. Het is toch bizar dat een FDF-schepen zich bemoeit met het onderwijs van de Vlaamse gemeenschap. Ofwel doen we wat de CVP vraagt en krijgt elke gemeente twee Vlaamse schepenen voor de gemeenschapsmateries en de bicommunautaire instellingen. Ofwel hevelen we die materies over naar de gemeenschappen.

De tweetalige instellingen respecteren de Vlamingen nauwelijks.

Grouwels: De gemeenten slagen er nog altijd niet in om een correct onthaalbeleid te voeren. Mensen moeten knokken voor een Nederlandstalige identiteitskaart of dienen uit schrik voor moeilijkheden hun bouwaanvraag in het Frans in. De OCMW’s moeten officieel tweetalig zijn, maar de ziekenhuizen zijn dat niet en de gemeenten besteden de bestelling van maaltijden of de thuishulp uit aan vzw’s die eentalig Frans zijn.

Toen jullie er niet in slaagden om het eurostemrecht te koppelen aan de gegarandeerde vertegenwoordiging in Brussel, zei Luc Van den Brande (CVP) dat er na de verkiezingen een diepgaande staatshervorming zou komen. Daar lijkt het niet erg naar.

Grouwels: De Franstaligen zijn bang dat Vlaanderen hen zal overvleugelen. Maar het gesprek weigeren, getuigt niet van federale loyauteit. In een federatie houdt men de gesprekskanalen open.

Is het electorale taal?

Grouwels: Er is aan beide zijden stoere taal gesproken. Maar de Franstaligen weten wellicht minder waar ze naartoe willen. De verhouding Brussel-Wallonië is niet opgeklaard. Door nee te zeggen, winnen ze tijd.

Aan Vlaamse zijde is er een stroming die verder gaat dan het Vlaams parlement.

Grouwels: Het Vlaams parlement trok de separatistische kaart niet. Het had oog voor Brussel en zijn financiële noden. Maar als de Franstaligen Brussel niet meer erkennen als de hoofdstad van het federale België en als er te weinig Vlamingen gestalte geven aan het Brusselse beleid, dan groeit de situatie verder scheef en zal Vlaanderen afhaken. Dat betekent het einde van België.

Extremistische Franstaligen vinden dit een Franstalige stad.

Grouwels: Met hun pleidooi voor een Franstalig Brussel zijn FDF en nu ook PRL in mijn ogen de echte separatisten. Zij geven Brussel op als hoofdstad van het federale België, maar vertellen er niet bij hoe dit eiland zal overleven. Ik ben er niet zeker van of Wallonië Brussel zomaar met open armen zal ontvangen. We moeten het zo ver niet laten komen. Laten we elkaar de hand reiken. De Vlamingen moeten Brussel niet veroveren, maar gewoon hun plaats kunnen innemen in hun hoofdstad.

Jean-Luc Dehaene en Herman Van Rompuy maken van de staatshervorming geen prioriteit.

Grouwels: De CVP zal haar vijfpuntenprogramma op de onderhandelingstafel leggen. Die verfijning van de staatsstructuur is in Brussel vooral belangrijk voor de werkgelegenheid. De arbeidssituatie verschilt enorm in Vlaanderen, Wallonië en Brussel. De VDAB past zich nu ook aan de Brusselse economische situatie aan, zoals ze ook in Limburg anders werkt dan in West-Vlaanderen. Maar Wallonië wil gelijke, federale maatregelen voor iedereen. We moeten ook absoluut praten over de vertegenwoordiging van de Vlamingen in Brussel. Dat is van levensbelang voor het voortbestaan van het land.

Daar staat een prijs tegenover.

Grouwels: We kunnen de financiering van het Brussels hoofdstedelijk gewest bekijken en we moeten praten over de hoofdstedelijke opdracht. Hoe willen we daar Vlaanderen, de Franse gemeenschap en de federale overheid bij betrekken? Het zijn toch niet alleen de Brusselaars die bepalen wat de hoofdstad is? Maar als ik dat zeg, denken velen: Grouwels wil het beleid afnemen van de Brusselaars. Nee. De gewestbevoegdheden blijven in handen van het hoofdstedelijk gewest. Het gewest maakt van deze stad een stad. Maar met zijn allen maken we van Brussel een echte hoofdstad. Voor de West-Vlaming, de Limburger of de Ardenner.

Voelt u zich eenzaam als Brussels politicus?

Grouwels: Ik moet voortdurend, ook in regering en parlement, uitleggen dat Brussel iets aparts is. Dit is een complexe, veeltalige stad met een ingewikkelde structuur. Hier leven Vlamingen en Franstaligen nog samen. In geen enkele andere Belgische stad wonen zoveel mensen van vreemde origine. Zij zijn net zo goed inwoners van deze stad, met evenveel ambitie om van deze stad iets te maken. Zij willen net zoals Vlamingen en Franstaligen goed onderwijs, mooie en veilige straten, een aangename woonbuurt en een toekomst voor de jeugd. Het is dan ook goed dat op alle Vlaamse lijsten allochtone kandidaten staan.

Zullen er Franstaligen voor Vlaamse lijsten stemmen?

Grouwels: Ik maak me daar weinig illusies over. De psychologische barrière is groot. Het FDF gelooft echt dat wie Frans spreekt, een beter mens wordt. Het argument dat een stem voor een Vlaamse democratische partij het Blok afremt, is voor een Franstalige al een hele hersenkronkel. Maar ik spreek hoe dan ook de Franstaligen aan. Uit zelfverdediging trokken we ons terug in onze Vlaamse instellingen. Het is tijd om daar weer uit te komen en onze deuren wagenwijd open te gooien. We moeten de Franstaligen laten zien hoe de Vlaamse steden zich de jongste tijd hebben ontwikkeld. We hebben iets te bieden.

Dertig procent Blok-kiezers in Antwerpen…

Grouwels: Dat is jammer, want in Antwerpen is enorm veel verbeterd.

Het aantal Brusselse Vlamingen is in vergelijking met de verkiezingen van 1995 nog achteruitgegaan.

Grouwels: De komst van de jongeren heeft de stadsvlucht van de ouderen niet gecompenseerd. Een andere realiteit is dat er in dezelfde periode 60.000 nieuwe Belgen bij kwamen. 98 procent van hen heeft een Franstalige identiteitskaart. Dat zegt niet alles, want de Vlaamse inspanningen worden door deze nieuwe Belgen gewaardeerd. Maar om onze uitslag van vorige keer te behalen, moet vijftien procent van de nieuwe Belgen op Vlaamse lijsten stemmen. Dat is niet eenvoudig. Zeker niet als we merken wat, bijvoorbeeld, Philippe Moureaux doet. De burgemeester van Molenbeek vraagt zijn militanten om de affiches van allochtone kandidaten op Vlaamse lijsten uit winkels en cafés te laten verwijderen. De redenering: dat is Vlaams en dus Vlaams Blok.

Bent u dan pessimistisch?

Grouwels: Nee. We mogen ons niet laten afschrikken door de uitslag van deze verkiezingen. Er zijn positieve tendensen: de stad bloeit op als een aangename woonstad met een uitgebreid Nederlandstalig netwerk van onderwijs en sociale en culturele voorzieningen. Onze inspanningen voor de allochtonen zullen op termijn lonen. Onze uitgestrekte hand zal ons op de duur bij de Franstaligen krediet verschaffen, ook bij de gemeentebesturen. Als we ons beleid voortzetten, wonen er over tien, vijftien jaar meer Vlamingen in Brussel dan vandaag.

Peter Renard