Hierbij in drie punten hoe lamentabel België ervoor staat. Neem de officiële bijbel van de ‘Vergrijzingscommissie’ en confronteer die met de realiteit. Punt één: we rekenen op jarenlange discipline om de overheidsschuld fors terug te dringen, tot 60 procent van de nationale welvaart in 2014. In plaats daarvan stijgt de schuld tot boven 100 procent, zijnde een verschil van zowat 125 miljard euro. Zelfs het spook van de rentesneeuwbal – een automatische toename van het tekort door loutere rentelasten – waart weer door onze gewesten. De regering plant geen positieve begroting meer tot 2015.
Punt twee: we rekenen op meerinkomsten door 2 procent groei per jaar en door een toename van de werkgelegenheid. Daarbij zou het Generatiepact een sterke stroomstoot geven aan de activiteit bij de 55-plussers. In plaats daarvan kregen we de crisis, een economie die maar zeer traag herstelt en massale werkloosheid. Alleen al in 2009 verdwenen bijna 25.000 jobs. Het Generatiepact bereikt maar een fractie van zijn doelgroep en kost meer dan dat het oplevert. De kloof tussen de verhoopte groei en de nu verwachte groei dreigt op te lopen tot ongeveer 120 miljard euro minder opbrengsten. Tegelijkertijd kost de vergrijzing nu al 2 miljard euro extra per jaar, afgezien van de extra kosten van de nieuwe werkloosheid.
Punt drie: we mogen de pensioenuitgaven maar minimaal laten groeien en de expansie van de gezondheidszorg moet beperkt blijven tot een kleine 3 procent per jaar, bovenop de inflatie. In plaats daarvan begint elke regering met een verhoging van de pensioenen, een ijzeren logica als we weten hoe laag sommige wettelijke pensioenen zijn. In de gezondheidszorg is de groeinorm van 4,5 procent een fetisj, die daarenboven soms als minimum in plaats van als maximum fungeert. In het annus horibilis 2009 kromp de economie met 3 procent maar steeg het budget van de gezondheidszorg met 7 procent. Een verbijsterende toename van 10 procent in vergelijking met het economisch draagvlak, ook al gaat een stukje daarvan naar een toekomstfonds. De gezondheidszorg leeft continu boven onze stand en ontspoort grofweg a rato van 300 miljoen euro per jaar, in vergelijking met het voorgeschreven traject.
Aan u om de bittere optelsom te maken, maar de conclusie is onvermijdelijk. Elke regering – van welke politieke constellatie ook – zal de volgende jaren drie onontkoombare prioriteiten hebben: budgettair herstel door een combinatie van besparen en belasten, economisch herstel met meer groei en meer jobs, en een fundamentele hervorming van de sociale zekerheid, zowel in organisatie als in financiering. Ziedaar in een notendop alles waarover het dit decennium inhoudelijk in België zal gaan. Ik bespaar u hierbij de details en het eeuwige communautaire gehannes.
Economische groei is de allerbelangrijkste prioriteit. Als die beter kan worden dan wat we nu verwachten of vrezen, dan kleurt heel het plaatje op. Het kleinste kind weet intussen dat België achterophinkt op het vlak van ondernemerschap, competitiviteit, innovatie en activiteit. Er is dus marge om beter te doen en precies dat mag ons positief stemmen.
Maar dan moeten we wel wakker worden en beseffen waar het allemaal vandaan komt. Nog vorige week beschreef de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) hoe Vlaanderen klant-onvriendelijk omgaat met grote investeringsdossiers. Denk ook eens aan de lijdensweg voor nieuwe voetbalstadions: Club Brugge ziet een kant-en-klaarproject politiek gekelderd, de droom van een nieuwe tempel voor Anderlecht verzinkt in het Brusselse politieke moeras en ook Standard heeft zijn plannen opgeborgen omdat de vergunningsweg eindeloos lang is.
Drie grote economische projecten verdampen omdat de overheid het omgekeerde doet van wat in dergelijke dossiers zou mogen worden verwacht. En dan maar zwaaien met subsidies, btw-verlagingen of andere notionele-investeringsaftrekken. Duurzame groei komt er niet door cadeaupolitiek maar door concurrentieherstel, inclusief cultuuromslag bij politici en administraties.
Marc De Vos is hoofddocent aan de UGent en directeur van het Itinera Institute, onafhankelijke denktank voor duurzame economische groei en sociale bescherming. www.itinerainstitute.org
door Marc De Vos
Drie grote economische projecten verdampen omdat de overheid het omgekeerde doet van wat in dergelijke dossiers zou mogen worden verwacht.
