Auteursrechten zijn een raar beestje. Geruisloos worden jaarlijks miljoenen euro’s belastinggeld naar de entertainmentindustrie versluisd.
Het zal wellicht weinig baten. Zelfs met de steun van mediaminister Geert Bourgeois (N-VA) zal Laura Lynn niet méér op de radio worden gedraaid. Té slecht, vindt de VRT. Dat is niet alleen jammer voor het Vlaamse levenslied, het is vooral jammer voor de portemonnee van de kranige dame die zonder steun van radio of tv naar de hoogste regionen van de hitparade doorstootte. Hoe meer je plaatje wordt gedraaid op de radio, hoe rijker je als artiest wordt. Het radiostation betaalt auteursrechten aan de componist en de tekstschrijver en ‘naburige rechten’ aan de uitvoerders. Het gaat om aanzienlijke bedragen. Hoeveel precies, valt moeilijk te achterhalen. De auteursrechtenmaatschappij SABAM blinkt niet uit in transparantie en geeft alleen globale cijfers vrij. Zo werden bij de verschillende Belgische media (radio en televisie, zowel openbaar als commercieel) 31,5 miljoen euro aan auteursrechten geïnd. 12,4 miljoen euro daarvan werd betaald door openbare omroepen (VRT, RTBf en BRF). SABAM weigert te zeggen hoe groot het aandeel van de VRT-radio is in dit bedrag en ook de VRT blijft daarover erg discreet in zijn jaarverslag.
Hoe hoog het bedrag ook is, feit blijft dat elk jaar miljoenen euro’s belastinggeld via de openbare omroep bij SABAM terechtkomen. Die keert het geld uit aan zijn leden en baseert zich daarbij op playlists die de radiostations moeten bijhouden. Het principe is eenvoudig: wie veel gedraaid wordt, krijgt veel geld. Als hij tenminste lidgeld aan SABAM betaalt.
In de hele discussie over de vraag of de VRT een ‘hitzender’ moet hebben, wordt dit facet maar al te vaak over het hoofd gezien. Via Radio Donna (maar ook via Radio1, Studio Brussel en Radio2) komen vele miljoenen belastinggeld terecht bij buitenlandse (super)groepen als U2, Madonna en Rolling Stones. Wanneer Radio 1 weigert om nummers van Guido Belcanto te draaien, heeft dat verregaande consequenties. Het is niet alleen een artistieke beslissing, maar ook een commerciële en een politieke. Dat dit geen neutrale zaak is, wordt duidelijk wanneer we het probleem transponeren naar de cultuursector. Wie herinnert zich de heisa toen bekend raakte dat minister Bert Anciaux (Spirit) de film van K3 wilde subsidiëren (wat uiteindelijk niet gebeurde)? Met overheidsgeld puur commercieel entertainment subsidiëren, is uit den boze. Sterker nog: normaal gezien moeten kunstenaars of gezelschappen die winst maken, hun subsidie terugstorten.
Auteursrechten zijn geen subsidies in de strikte zin van het woord, maar de bottom line is wel dat er blind miljoenen worden uitgegeven, waarmee een écht cultuurbeleid zou kunnen worden gevoerd. Des te wraakroepender is dat het bij hitzenders computerprogramma’s zijn die bepalen welke plaatjes er worden gedraaid. En nóg straffer: elke single, elk nummer dat op de radio wordt gedraaid is eigenlijk gratis reclame voor die artiest en voor de platenfirma. Normaal gezien moet de klant betalen wanneer hij reclame wil maken. Bij (hit)radio is het omgekeerd: daar betaalt de zender om reclame te mogen maken. Het zou een openbare omroep sieren dat hij nadenkt over de vraag of het niet beter is reclame te maken voor kwaliteitsmuziek, dan voor pure consumptiemuziek. Laat dat maar aan de privéomroepen over.
De grote verliezer is de minister van Cultuur. Die moet uit zijn krappe budget subsidies betalen aan rock-, pop-, folk- en/of jazzgroepen, terwijl de VRT die groepen veel beter zou kunnen helpen door gewoon hun muziek te draaien.
KARL VAN DEN BROECK
