Belgische vrouwen bevallen tegenwoordig van hun eerste kind als ze gemiddeld 28 jaar oud zijn. In 1970 was dat nog 24 jaar. ‘Die stijging is een Europese trend’, zegt Koen Matthijs. ‘De reden is vooral dat steeds meer vrouwen langer studeren en buitenshuis gaan werken. Ze willen eerst een carrière uitbouwen voor ze aan kinderen beginnen.’
Velen nemen eerst ook uitgebreid de tijd om een geschikte partner te zoeken. Pas na een paar mislukte relaties vinden ze de nodige rust en stabiliteit om een gezin te beginnen. Dat blijkt ook uit het feit dat zowel vrouwen als mannen almaar later trouwen. Als ze er tenminste niet voor kiezen om gewoon met hun partner te gaan samenwonen. Die eerste huwelijksleeftijd neemt sinds 1975 geleidelijk maar systematisch toe. Ter vergelijking: halverwege de jaren zeventig trouwden mannen nog gemiddeld op hun 24e en vrouwen op hun 22e. Tegenwoordig is dat voor mannen al 30 jaar en voor vrouwen 28 jaar.
Voor ze uiteindelijk de knoop doorhakken, worstelen veel vrouwen lange tijd met de vraag of ze wel kinderen willen. ‘Pas bij de introductie van de pil rond 1960 kregen vrouwen een efficiënt en betrouwbaar middel om hun vruchtbaarheid te controleren. Sindsdien kunnen ze zelf bepalen of, hoeveel en wanneer ze kinderen krijgen’, zegt Matthijs. ‘Omdat vrouwen ondertussen ook meer uit werken gingen, leverde dat een zwaar psychologisch prijskaartje op: nu kunnen ze zelf kiezen of ze hun drukke job aldan niet met kinderen willen combineren. Psychologisch is dat erg belastend, en sommige vrouwen raken er echt niet uit.’
Tegen de tijd dat ze een beslissing hebben genomen, zijn moeders in spe soms al een eind in de dertig. Sommigen merken dan al snel dat het niet meer zo gemakkelijk is om zwanger te raken. Vrouwen zijn biologisch immers het vruchtbaarst op jonge leeftijd en al vanaf hun dertigste neemt die vruchtbaarheid eerst geleidelijk en dan steeds sneller af. ‘Vandaag beginnen meer en meer vrouwen dus pas aan kinderen te denken als ze al minder vruchtbaar zijn’, aldus Matthijs. ‘De samenleving snijdt gewoon hun vruchtbaarste jaren weg omdat ze dan moeten studeren en carrière maken. Eigenlijk zouden vrouwen de mogelijkheid moeten krijgen om op jonge leeftijd kinderen te baren en de opvoeding dan te combineren met hun baan. Als we als samenleving massaal in zo’n systeem zouden investeren, waren er in elk geval al minder medische problemen.’
Nu valt er vaak wel een mouw te passen aan eventuele vruchtbaarheidsproblemen, want tegenwoordig zijn er verschillende behandelingen waardoor vrouwen toch nog zwanger kunnen raken. Dat neemt echter niet weg dat zwangerschappen op latere leeftijd risico’s inhouden: de kans op complicaties neemt toe met de leeftijd. Bovendien zouden dochters van oudere moeders later ook vaak zelf vruchtbaarheidsproblemen hebben.
Het soms grote leeftijdverschil tussen ouders en kinderen, en grootouders en kleinkinderen valt tegenwoordig ook al op in het straatbeeld. ‘Je ziet vaak moeders van vijftig of zestig jaar die met hun jonge dochters op stap zijn’, zegt Matthijs. ‘Het is voor die vrouwen wellicht niet altijd even makkelijk om op hun leeftijd nog tieners op te voeden.’
‘De samenleving knipt de vruchtbaarste jaren van vrouwen weg, want dan moeten ze studeren en carrière maken.’
