Traditionele muziek uit Oeganda.

Oeganda is een cultureel zeer gevarieerd land. Heel wat bevolkingsgroepen gaan er terug op drie etnieën: de Hamieten, de San (vroeger “Bosjesmannen” genoemd) en andere Zwart-Afrikaanse volkeren.

De San waren de oorspronkelijke bewoners van de bergachtige en beboste streken. Ze leefden in kleine, geïsoleerde gemeenschappen. Hun eenvoudige dansen werden begeleid op een resem kleine instrumenten, waaronder veel percussie en houten hoorns.

De meeste Zwart-Afrikaanse volkeren vestigden zich echter in de vlakten of langsheen de rivieren. Handel en ambacht stonden centraal, zodat er zich vrij snel een complexe samenleving ontwikkelde. En dat weerspiegelde zich in de muzikale evolutie, met optredens voor de koning, de stamoverste of andere hoogwaardigheidsbekleders.

De Hamieten trokken als herders rond met grote kudden. Noodgedwongen beperkten ze hun instrumentarium daarom tot fluiten, kleine hoorns en snaarinstrumenten. Toch had hun contact met andere culturen ook z’n voordelen. Een open samenleving bijvoorbeeld, die in veel gevallen als doorgeef luik diende, onder andere voor Arabische instrumenten.

De muzikanten leveren in hun liedteksten niet alleen de geschiedenis over, maar ook opvoedkundige normen en waarden die tot hard werken en een goed huishouden aansporen. Sommige teksten mogen dan al moraliserend overkomen, maar het ontbreken van een door de overheid uitgebouwde sociale zekerheid maakt hechte familiebanden en een goede nabuurschap onontbeerlijk. De moderne levenswijze zet deze relaties echter meer en meer onder druk, een dankbaar thema voor de vele klaag- en spotliederen.

In Oeganda heeft een en ander geleid tot een gevoelige achteruitgang in de kennis van de traditionele cultuur. In de steden leiden velen in materiële zin een westers leven en wordt er meewarig neergekeken op de eigen traditie. Een aantal ensembles wil die trend een halt toeroepen. De Ndere Troupe uit de hoofdstad Kampala vervult hierbij een voortrekkersrol. De naam ndere verwijst naar een bamboefluit die bij een groot aantal Oegandese bevolkingsgroepen bekend is. De 18 jonge muzikanten, dansers en acteurs hebben allen een opleiding gevolgd aan de Makarere Universiteit in Kampala.

Traditionele muziek uit Oeganda door de Ndere Troupe op 16/5 om 20.30 u. in het Zuiderpershuis, Waalse Kaai 14 in Antwerpen èn op 19/5 om 20.30 u. in de Gele Zaal, Nonnemeersstraat 26 in Gent.

Te beluisteren op de cd “Kikwabanga. Songs and dances from the land of Ngaali”, PAN Records 2016.

Johan Van Acker