N akennis bestaat niet. Het begrip wordt nu geïntroduceerd en staat binnenkort in ieder woordenboek, met als betekenis: ‘ervaring gekruid met gezond verstand, rustend op een bedje van tijd’. Het woord is een cadeau voor Luc Vansteenkiste, die ik vandaag meemaak in het bestuur van een vzw. Ik leerde hem lang geleden kennen toen Enthoven Associates producten bedacht waarin polyurethaan in al zijn kwaliteiten verwerkt werd. Vandaag, meer dan twintig jaar later, is Luc nog steeds ceo van hetzelfde chemisch bedrijf en praat hij nog steeds met enthousiasme over de onuitputtelijke mogelijkheden van het Recticelschuim dat in matrassen, auto’s en vliegtuigen wordt verwerkt. Als ik vorige week op het VRT-nieuws Luc zie, veroordeeld door een snelrechter-journalist van De Tijd, ben ik kwaad en bedroefd. De voormalige voorzitter van het VBO is een genuanceerd man die elke arrogantie mist – die in zijn kringen welig tiert. Ter contrast in dezelfde affaire: Maurice Lippens. Met hem maakten wij het zieligste uit Fortis mee: een man die blijft toegeven dat hij gelijk had.
Tot daar een emotionele reactie die kan leiden tot een foute analyse of conclusie. Maar toch, emoties zijn niet altijd misleidend.
Ik vraag mij af wat voorkennis precies inhoudt, of voorkennis te vermijden is en of voorkennis gebruiken in alle omstandigheden een strafbaar feit moet zijn. Ik noem de beurs een geïnstitutionaliseerde goktent omdat het edele doel van deze instelling (kapitaal verschaffen aan bedrijven om risicovreugde en werk te creëren), al lang achterhaald is. Obama heeft het moeilijk om de Amerikanen diets te maken dat iedere burger recht heeft op een ziektekostenverzekering. Veel moeilijker zal het voor hem zijn om hen te vertellen dat de beurs geen doel op zich is. Het belang van voorkennis of informatie van ingewijden zal steeds een rol spelen, maar moeilijk te duiden zijn.
Als Jean-Luc Dehaene bestuurder wordt van Inbev is dat niet wegens zijn fijne smaakpapillen. Wel vanwege zijn autoriteit, zijn politieke ervaring, en vooral zijn voor- én nakennis. Honderden kantoordirecteuren van banken die het voor u hebben overtuigden duizenden klanten om in tempore non suspecto aandelen van Lernout & Hauspie te kopen. Deze kleine bankiers of hun bazen worden niet vervolgd omdat zij met hun voorkennis… hun dierbare klanten alleen maar armer hebben gemaakt. Ik vraag mij af of arbeiders op een boorplatform die als allereerste weet hebben van nieuwe olievelden en vervolgens het thuisfront op pad sturen om aandelen te kopen van hun petrochemische werkgever, een strafbaar feit plegen. Als je in een farmaceutisch laboratorium in Beerse getuige bent van de ontdekking van een nieuwe molecule met grote therapeutische mogelijkheden die uitzicht bieden op forse winst, mag je dan aandelen kopen van Johnson & Johnson? Als politici en ex-politici (die banken, ziekenhuizen en cultuur besturen) met hun voorkennis beslissen om deposito’s te verplaatsen om het patrimonium van de instellingen te vrijwaren, zijn zij dan goed aan het besturen of begaan zij dan een misdaad?
Voorkennis is niet alleen een ingrediënt van het vrijemarktdenken, maar van elk strategisch denken. Amerikanen noemen het resultaat vanspionage niet voor niets: intelligence. Het komt niet alleen in de haute finance voor. Ook in de periferie van de beeldende kunst is er handel met voorkennis. Rond curatoren en directeuren van musea voor hedendaagse kunst vliegen altijd gieren vermomd als kunstverzamelaars. Samen bezoeken ze het atelier van de jonge god, kopen en verkopen ze kunst. Ze zijn te onderscheiden van echte liefhebbers door hun haast en hun genotloze ongeduld. Ze houden niet van kunst, enkel van één neveneffect. Als voorkennis kennis helemaal vervangt, krijgen we pas echte uitholling. Kijk naar sommige kranten en televisie: ze willen in twittertijd allemaal als eerste het nieuws melden, maar niemand heeft nog de ambitie om het als eerste te duiden.
Dorian van der Brempt (59) is directeur van het Vlaams-Nederlands Huis deBuren.
door Dorian van der Brempt
Honderden kantoordirecteuren die met hun voorkennis hun klanten alleen maar armer hebben gemaakt, worden niet vervolgd.
