Eeuwenlang al is Koerdistan door feodale grenzen afgebakend. Sinds 1923 is het gebied verdeeld over Turkije, Iran, Irak en Syrië. De sociaal-economische, politieke en culturele erkenning laat nog altijd op zich wachten. Toch bestaat er een Koerdische culturele identiteit. Muziek speelt in het vrijwaren en het verspreiden ervan een eersterangsrol. De mondeling overgeleverde liederen omvatten de geschiedenis van de jongste tweehonderd jaar: een volks repertoire dat voor de Koerden een collectief geheugen vormt.

Bij dat zingen worden nauwelijks instrumenten gebruikt. Ze brengen het publiek hoogstens in een sfeer die het ontvankelijk moet maken voor de inhoud van de teksten. Dat kunnen alledaagse gebeurtenissen zijn, maar ook nationale manifestaties. De dansliederen begeleiden vooral huwelijken, nieuwjaarsfeesten, geboortes en besnijdenissen.

Mannen en vrouwen vieren samen. Maar in sommige gevallen zijn de rollen duidelijk afgebakend. Zo behoren liefdesliederen exclusief tot het domein van de vrouwen. Epische teksten zijn dan weer een louter mannelijke aangelegenheid. Aangezien oorlogen als een rode draad door de Koerdische geschiedenis lopen, komen ze uitvoerig aan bod.

Naast een schat aan historische informatie, bevatten deze liederen ook een overzicht van de zeden en gewoonten, van de waarden en archetypes van de diverse groeperingen binnen de Koerdische gemeenschap. Een troubadour trekt nog altijd van stad naar dorp tot tentenkamp. Hij verheerlijkt de vroegere strijdvaardigheid, en roept op om de huidige problemen het hoofd te bieden en de waarden van de Koerdische identiteit te verdedigen.

Shivan Perwer is hét muzikale boegbeeld van de Koerdische diaspora, de meest bekende hedendaagse troubadour. Naast traditionele liefdesliederen en epische liederen, behoort het politiek (protest)lied tot zijn vast repertoire. Als symbool van cultureel verzet is Perwer ook bij veel Azeri’s, Turken, Arabieren en Iraniërs geliefd. Hij werd tegen wil en dank een beroemdheid. Tijdens de Koerdische opstand in Irak in 1972 liet hij cassettes binnensmokkelen. Zijn liederen voor vrede en vrijheid vielen niet in goede aarde. In 1976 – Perwer was toen al een symbool van de Koerdische culturele identiteit – vluchtte hij naar Duitsland. Sinds 1993 woont hij in Zweden.

“Muziektradities uit Koerdistan”, door Shivan Perwer & Ensemble. Op zaterdag 15/1 om 20.00u in La Tentation, Lakensestraat 28 in Brussel (tickets: 02/507.82.00), op vrijdag 21/1 om 20.00 u in de Vooruit, Sint-Pietersnieuwstr. 23 in Gent (tickets: 09/267.28.28) en op zaterdag 22/1 om 20.30 u in het Zuiderpershuis, Waalse Kaai 14 in Antwerpen (tickets: 03/248.01.00).

Johan Van Acker

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content