Op 5 november kiezen de Amerikanen hun president. De Republikein Bob Dole is klaar voor de electorale strijd. Of toch ongeveer.
ALS IN NOVEMBER de Republikein Bob Dole de verkiezingen in de Verenigde Staten wint, hebben de Amerikanen weer een president die ouder is dan Mick Jagger wat sinds Bill Clinton niet meer het geval is. Dole is dan ook al 73. Zo’n oude man, het stelt de Amerikanen niet helemaal gerust, want de president moet voor hen niet alleen waken over het welzijn van hun eigen land, maar over dat van de Westerse beschaving in het algemeen. Geen geringe verantwoordelijkheid. Dole is ook al bepaald geen Great Communicator, in tegenstelling tot de vorige 65-plusser in het Witte Huis, Ronald Reagan. Die had genoeg babbels in huis om altijd energiek en besluitvaardig te lijken en om alle mogelijke bezwaren tegen hem en zijn programma te laten verdampen. Dole, een oudgediende van het Washingtonse establishment, is veeleer een saaie, soms wat cynische mompelaar dan een enthousiasmerend spreker en hij wordt in zijn lichaamstaal gehinderd door zijn zo goed als lamme rechterarm, het resultaat van een oude oorlogswonde uit de Tweede Wereldoorlog welteverstaan.
KLEURBOEKEN.
Jack Kemp, ?amper? 61, kwiek, ex-beroepssporter, wereldwijs en nooit om een praatje verlegen, leek dan ook de ideale running mate (kandidaat-vice-president) voor de harkerige bureaucraat Dole. Ware het niet dat Kemp en Dole nooit weinig anders voor elkaar hebben gevoeld dan antipathie. Van Dole is bekend dat hij denkt dat Kemp ooit eens vergat zijn sporthelm op te zetten en een te harde tik van de bal tegen de hersenen had gekregen. Kemp verhaalt dan weer graag over een verschrikkelijke brand bij Dole thuis, waarbij Doles beide boeken in de fik waren gevlogen en nog wel vóór hij de kans had gekregen om ze te kleuren.
Kemps kandidatuur illustreert hoe hoog het water staat in het grondig verdeelde Republikeinse kamp. Zowel Kemps plaats op het ticket als de partijconventie van vorige week in San Diego, zo hoopten de Republikeinen, moeten het tij doen keren. Want Dole liep in de peilingen dik twintig procent achter op zijn Democratische rivaal, de uittredende president Clinton. En Doles achterstand slonk inderdaad tot slechts een paar procentpunten.
Met de conventie start officieel de campagne voor de presidentsverkiezingen in november volgende week congresseren de Democraten daartoe in Chicago. Daar wordt, zogezegd na ruim debat, het verkiezingsprogramma ( platform) opgesteld en de officiële partijkandidaat aangewezen. Maar in San Diego viel vooral een goed geregisseerd mediacircus waar te nemen, niet bedoeld voor de congresgangers, maar om de Republikeinse boodschap in prime-time op televisie uit te dragen. Tussen veel MTV-achtige videoclipjes door mocht niemand behalve Dole langer spreken dan tien minuten en wie er een wat afwijkende mening op nahield, moest zelfs kortweg zijn mond houden.
Twee jaar geleden zag het er nochtans goed uit voor de Republikeinen : hun partij won overtuigend de verkiezingen in de staten en voor het nationale parlement. De nieuwe voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Newt Gingrich wou een ?revolutie? beginnen tegen hoge belastingdruk, sociaal profitariaat en overheidsbureaucratie. Maar de revolutie kwam niet echt van de grond. Een staatshuishouding op haar kop zetten, bleek niet zo simpel zoals Clinton al wist sinds zijn grootscheepse hervorming van de sociale zekerheid in een regelrechtfiasco eindigde.
PECH.
Het Witte Huis smoorde de revolutie met een offensief dat beweerde dat de Republikeinen arme mensjes hun pensioen wou afpakken om hun rijke geldschieters fiscale cadeaus te kunnen geven. En als het niet anders kon, haastte Clinton zich om de Republikeinse besnoeiingen in de sociale sector over te nemen. Maar de Republikeinen hadden vooral de pech dat het met de Amerikaanse economie en tewerkstelling eigenlijk best goed gaat. En de enorme overheidsschuld die twaalf jaar Republikeins bewind onder Reagan en diens opvolger George Bush had nagelaten het resultaat van hoge defensie-uitgaven plus belastingverlagingen is door Clinton al gehalveerd. Er is, althans voor de middenklasse die het gros van het electoraat levert, geen crisis waar de president voor verantwoordelijk kan worden gesteld.
Een kleine, combattieve kern binnen de Republikeinse partij probeert nu het verschil op het morele vlak te maken. Onder invloed van de Christian Coalition, een fundamentalistische drukkingsgroep, kreeg de abortuskwestie een hoge symboolwaarde. Zo blijkt ook uit het platform van San Diego, waar zelfs de idee van ethisch pluralisme niet meer in voorkomt. Dat biedt de Democraten de kans om de Republikeinen als ?extremisten? voor te stellen, niet ten onrechte, en het is iets waarmee ze de kiezers de stuipen op het lijf kunnen jagen. En vooral : het schrikt vrouwelijke kiezers af, die nu al meer voelen om Democratisch dan Republikeins te stemmen. Dole heeft dus laten weten dat platform niet eens gelezen te hebben ; officieel is hij er ook niet door gebonden, maar toch.
Jack Kemp zelf is veeleer pro dan contra de legalisering van abortus, zoals hij ook gevoelig is voor de problemen van etnische minderheden en sociale uitsluiting, zeer tegen de conservatieve hoofdstroom van zijn partij in. Maar hij is wel een overtuigde supply-sider op zijn Reagans. Een forse belastingverlaging (min 15 procent voor iedereen) zal, zo hoopt hij, voor zo’n economische bloei zorgen dat ze zich in de begroting vanzelf terugbetaalt. Maar goed, het is een opinie, terwijl van Bob Dole niet eens goed geweten is waar hij eigenlijk voor staat, behalve voor ’t goed van iedereen.
Marc Reynebeau
De Republikeinse conventie wees Bob Dole aan tot presidentskandidaat en Jack Kemp tot kandidaat-vice-president. Dole liet weten niet eens het verkiezingsprogramma te hebben gelezen.
